Хамза ибн Абдуль-Мутталиб: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Сахаби

|Есімі = Хамза ибн Абдуль-Мутталиб

[[File:Grave of Hamza.JPG|thumb|Хамзаның жатқан мазары, Ухуд тауының етегінде, Мәдина қаласы ]]

 

Толық есімі: Хамза ибн Әбдүлмүттәліп ибн Һишам ибн Манаф ибн Қусай ибн Кағб ибн Лүай ибн Ғалиб ибн Фаһр ибн Мәлик ибн ан-Надр ибн Кинана ибн ибн Хузайма ибн Мәдрәкә ибн Иляс ибн Мадар ибн Назар ибн Мағд ибн Аднан. Арабша: حمزة بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصي بن كلاب بن مرة بن كعب بن لؤي بن غالب بن فهر بن مالك بن النضر بن كنانة بن خزيمة بن مدركة بن إلياس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان <ref>سيرة ابن هشام</ref>

Аллаһтың арыстаны, шейіттердің мырзасы Хамзаның лақабы – Ибн Яғлә немесе Әбу Әммәрә. Әбдүлмүттәліптің баласы, Пайғамбарымыздың әкесінің інісі. Пайғамбарымызға сүт ана болған Әбу Ләһәбтің күңі Суәйбә одан бұрын Хамзаны да емізгендіктен,

екеуі сүт (бір емшектес) бауыр.

 

Хазірет Хамза – орта бойлы, күшті, айбарлы, абыройлы сахаба. Өзі мерген, аңшы және құрайыштықтардың құрмет тұтар батыры. Қиындыққа душар болғандарға жанашыр, әділетсіздікке төзбейтін баһадүр. Аң аулауға шыққанды жаны сүйетін. Одан қайтарда Қағбаны тауап етуді қасиетті санап, аталарының дәстүріне құрмет көрсететін<ref> Усдул-ғаба, 2: 52. </ref>.

 

Хамза жас жағынан Пайғамбарымызбен (с.а.с.) шамалас, тай-құлындай тебісіп бірге өсті. Сондықтан да Мұхаммед пайғамбарыдың пәк балалық шағын, көп қасиетін (сенімділігін, шыншылдығын) жақыннан танитын.<ref> Саңлақ сахабалар. Алау Әділбаев. Алматы-2010ж. 177-бет.</ref>

 

Мұхаммед пайғамбарға пайғамбарлықтың жүктелгеніне бірнеше жыл өтсе де, Хамза мұсылман болмаған еді. Алайда мұсылмандардың қатары көбейген сайын мүшріктердің мазасы қаша бастады. Олар пайғамбардың ісіне кедергі жасаудың

қитұрқы жолын қарастыруға көшкенді. Ол кезде Мұхаммед пайғамбарға еріп, мойынсұнғандардың тысында мұсылман болуды жаны қалаған адамдар да барды. Алайда ескіден келе жатқан ата-баба дәстүрінің ықпалы, қоғамдағы теріс күштердің қысымы

Мұхаммед пайғамбардың ерік-жігері оны таңдандыратын. Иманы мен уағыздап жүрген жаңа дініне деген беріктігі мен жанқиярлығы бұрын-соңды құрайыштардың арасынан көрмеген айрықша бір лептей сезілді оған. Жастайынан жақсы көріп, жіті таныған сенімді әрі шынайы бауырының шақыруына құлақ түріп, мойынсұнуға кідіруді жөн көрмеді.<ref> Саңлақ сахабалар. Алау Әділбаев. Алматы-2010ж. 178-бет.</ref>

 

Аң аулап [[Қағба]]ны тауап етуге әдеттенген Хамза кезекті саятшылығынан оралғанда, алдынан Абдуллаһ ибн Жуданың күңі шыға келеді. Ол Әбу Жәһилдің өз достарымен бауыры Мұхаммедке (с.а.с.) ауыр сөздер айтып қорлағанын, қол жұмсағандарын айтты, Мұхаммедтің (с.а.с.) шарасыз күйде жалғызсырап қалғанын, көрсеткен қорлықтарының адам төзгісіз екендігін білдірді.

 

Хамза күшімен қоса ақылмен іс жасауды да білетін. Үйіне оралған ол жатып ойланды. Көңілі алабұртып, дөңбекшіп көз іле алмады. Ол Исламды қалай қабыл еткен еді? Бауырына жасалған зұлымдыққа шыдамай, ашуланып, Әбу Жәһилді қан жоса қылды. Ата дәстүрлерін соншалықты қастерлеп, киелі тұтқан адамның ата салттары мен сенімдерін бірден тастауы мүмкін бе? Өзі ереже-қағидаларын мүлдем білмейтін жаңа бір дінге өтуі дұрыс па? Соларды ойлап санасы сан-саққа кеткен Хамза медет тілеп, Жаратушыға жалбарынды, жүрегіндегі шүбәні жуып-шаюын сұрады. Оның тілегі қабыл болып, жүрегіне иман нұры ұялады. Сонша құдіретпен әлемді басқарып тұрған ұлы күштің құдіретін ұғынып, иман нұрына бөленді. <ref> Саңлақ сахабалар. Алау Әділбаев. Алматы-2010ж. 178-179 бетnth. </ref>, <ref> Рафат әл-Бәша, 1: 440-442.. </ref>,

 

Оның Исламды қабылдауы мүшріктердің жауыздықтарын толығымен тізгіндей алмаса да, мұсылмандар үшін ес болды. Хамза сынды жаужүректің мұсылман болуы мүшріктерді іштен тынатын шарасыз ашуға булықтырды.

 

арасына түсіп оларды қантөгістен бас тартқызды.

 

Бәдір шайқасында мүшріктер мен мұсылмандардың арасындағы жекпе-жекте хазірет Хамза, Ұбәйда және Әли ат ойнақтатып шыққан еді. Хамза Шәйбамен күш сынасады. Бір екпінде-ақ Шәйбәны сұлатып салды. Бәдір шайқасында Хамзаның танытқан

ерлігіне Аллаһ расулы риза болды. Харисут-Тәмимидің айтуынша, Бәдір шайқасында Хамза ибн Әбдулмүттәліп кеудесіне түйе құстың қауырсынын қадап алыпты. Мүшріктердің бірі:

– Біз не көрсек, соның кесірінен көрдік<ref>Табарани, мәжмауз-зәуәид, 6/81 ден Қандыхләуи, 2: 553.</ref>, – деп Хамзаның жанкештілігіне назаланса керек.

 

Бәдір шайқасындағы жеңілістің ащы дәмі кеуделерін қыжылдатқан мүшріктер жаңа шайқасқа қызу дайындалды. Басқа мүшрік тайпаларынан жәрдем сұрап күшті қол жинады. Бұл шайқасқа мүшріктердің әйелдері де қатысатын болды. Олар Бәдір шайқасындағы масқара жеңілістен кейін еркектерін өш алу үшін мұсылмандарға қарсы айдап салды. Жүбәйр ибн Мұтғидың Уахши атты [[Эфиопия]]лық басыбайлы құлы бар еді. Ол эфиопиялықтарға тән найза толғауда өте ұста болатын. Хазірет Хамза Жүбәйр ибн Мұтғидың көкесін Бәдірде өлтірген-ді. Ол көкесінің өлімін жадынан өшіре алмай, Уахшимен сөйлесіп, егер Хамзаны өлтіретін болса азат етуге уәде берді.

 

Пайғамбар Мәдинаның ішінде қалып, қорғаныс шебін құруды ойлады. Алайда Бәдір шайқасына қатыса алмаған кейбір мұсылмандар Мәдинаның сыртына шығып, бетпе-бет ұрысатынын білдірді. Пайғамбар сахабалардың бетін қайтармады. Хамза да қаланың сыртында шайқасуды қалағандардың ішінде. Ол Пайғамбарға: “Саған кітапты түсірген Аллаһқа серт беріп, ант ішейін, Мәдинаның сыртында осы қылышыммен жауымды жайратпайынша, менде тыныштық болмайды”, – деді. Ертесінде таңертең Пайғамбар: “Түсімде періштелердің Хамзаны шомылдырғандарын көрдім”, – деп, оның шейіт болатынын алдын ала хабар берген еді.<ref> Саңлақ сахабалар. Алау Әділбаев. Алматы-2010ж. 181-бет.</ref>

 

Ухут шайқасында мүшріктердің алғашқы назарға алғандары – хазірет Пайғамбар мен Хамза еді. [[Әбу Суфиян]]ның әйелі Хинд әкесін, көкесін, бауыры мен баласын Бәдірде жоғалтқан болатын. Туыстарының көбісінің түбіне Хамзаның жеткенін естіп, оның басын алу үшін бүкіл мүшріктерді соғысқа айдап салды. Уахшидің міндеті – тек қана Хамзаны өлтіру екенін әбден құлағына құйды. Мойнындағы алқасы мен сәндік әшекейлерінің бәрін беремін деп, дүние десе құтырып кететін құлды құнықтыра түсті.

 

Уахши шайқас кезіндегі жағдайды былай әңгімелейді:

“Адамдардың арасында Әлиді іздедім. Өте сақ, айлакер, күшті әрі айналасына жіті қарайтын біреу еді. Өз-өзіме “менің іздеген адамым бұл емес” дедім. Сол кезде Хамзаны көрдім. Айналасына дес бермей, алдына келгенін жайпап салып жатты. Оңтайлы мезеттің келуін күтіп, төбешіктің артына жасырындым. Бір кезде Шиба ибн Үмму Әммар “менімен шайқасатын батыр бар ма?” деп атой салды. Хамза оған “Аллаһ пен елшісін сен бе майданға шақырып тұрған?” деп көзді ашып-жұмғанша жанын алды<ref> Бухари, Қандыхләуй, 2:254. </ref>. Селдің суына аяғы тайып жығылған кезде найзамды оған лақтырдым. Найза кеудесіне барып қадалды”.

 

“Әй, Аллаһ пен елшісінің арыстаны Хамза! Ей, ізгілік иесі Хамза! Ей, Аллаһтың елшісін бүкіл жанымен қорғаған Хамза! Аллаһ саған мейірімін төксін! Егер сенің артыңнан аза тұту керек болса, сенің өліміңнен кейін қуануды ұмытып, әрдайым жылар едім”<ref> Табақат, 3, 13-14. </ref>.

 

Хамза қайтыс болғанға дейін Аллаһ елшісінің мұншама мұңайғанын ешкім көрмеген. Шейіттердің мырзасы Хамзаның жаназасын Аллаһ елшісінің өзі шығарды. Ол Хамза қайтыс болғанда елу төрт жаста еді. Пайғамбарым өлтірілген әрбір шейітті Хамзаның қасына жатқызып, жаназасын бірге шығарды. Осылайша сол күні хазірет Хамзаның жаназасын жетпіс рет шығарды. Хамза Ухутта жерленді<ref>Усдул-ғаба, 2, 51-55.</ref>. Арыстан жүрек Хамзаның (р.а.) өлімі Пайғамбарымыздың жүрегіне сына қағып, сызат түсіріп кетті.<ref> Саңлақ сахабалар. Алау Әділбаев. Алматы-2010ж. 187-бет.</ref>

 

<references/>

 

 

[[ar:حمزة بن عبد المطلب]]