Шайтан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: az:Şеytаn
ш Абайдың шығармасының бұл тақырыпқа қатысы жоқ
1-жол:
'''Шайтан'''— діни танымда [[Құдай|Құдайдың]] қаһарына ұшыраған, адамды азғырып аздыратын, өзімен бірге тозаққа әкетуді мақсат ететін [[пері]]. Шайтан оттан жаратылған, Ібілістің бұйрығын орындаушылар. Басты сипаттары тәкаппарлық, өзімшілдік, көре алмаушылық, менмендік. Құдайға көп құлшылық етуінің арқасында о баста періштелік дәрежеге жеткен, еткен тағат-ғибадатының қарымына орасан зор ғылым мен білімді иеленіп, періштелерге сабақ берген. Соңында осынша терең біліміне мастанып, топырақтан жаратылған Адам атаға сәжде жасамаймын деп Алла әмірінен бас тартып, лағнет қамытын киген, тозақ отына күю жазасына кесілген. Адам баласына тек дұшпандық ойлайды, бірақ оның дұшпандығының өзі Рахымды Құдайдың құдіретімен адамның рухани толысуына қызмет етуі мүмкін. Яғни, адам баласы Шайтанның әрекетіне қарсы күресудің арқасында рухани дамиды. Ібіліс Құдайдан бұл дүниеде мәңгі өмір сүруді, адам баласының ойына араласып, аздыру мүмкіндігін сұрап алған. Құран Кәрімнің “Исра”[[Исра сүресініңсүресі]]нің 62-аятында Шайтан “Адам«Адам ұрпақтарын хақ жолдан тайдырып, түп-тамырымен құртамын. Тек біраз құлдарыңды ғана азғыра алмаймын”алмаймын» дейді. Әрбір адамның бойында періштесімен қатар өзінің Шайтаны болады. Шайтан адамның бойындағы нәпсілік құштарлықтарын қоздыру арқылы әрекет жасайды, күнәлі істерге бастап, құлшылығына кедергі жасайды, адамды түзу жолдан тайдыруға, сөйтіп, түбінде тозаққа түсуге итермелейді. “Мен«Мен адам ұрпақтарын алдынан, артынан, оңынан, солынан келіп, азғырамын. Ей, Раббым, сен өзіңнің құлдарыңның көбін, берген нығметтеріңнің қадірін біліп, шүкіршілігін қылатындардың қатарынан таппайсың”таппайсың» ([[әл-Ағраф сүресі]], 17-аят) деген Шайтаннан пана табудың жолы Алла есімін көп еске алып, зікір ету.
<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы ]], 9 том 18 бөлім</ref>
 
«Шайтан...»,«Мұңлы шайтан-Құдайдың қуған жаны» - Абайдың 1898 ж. М. Ю. Лермонтовтың«Демон»поэмасынан тәржімелеген үзінді өлеңі. Әрқайсысы 4 тармақты 10 шумақтан тұрады, Абай орыс ақыны поэмасының бастапқы екі белімін түгел алып, сөз қосып, еркін аударған. Лермонтов өз поэмасында демонды символ ретінде алып, сол өршілдікпен, бейіштен қуылған әзәзіл, перінің бейнесі арқылы тәкаппарлықтың, еркіндік іздеудің шегі бар, шексіз болса, қайғыға ұшыратады деген ойды аңғартқан. Қарсылық жасағаны үшін құдайдың лағынетіне душар болған пері өлмес өмір, сарқылмас қайрат-күшке қолы жетсе де, адамға не қиянат жасап жүрсе де, еш нәрсеге қуана да, сүйсіне де алмайды. Абай дастанын «Печальный демон, дух изгнания, летал над грешною землей» деп басталатын, періні тұжырымды сипаттайтын поэманың кіріспесін тәржімелесе, Лермонтов ой түйіндерін нақты түрде жеткізеді. Қазақ ақыны аударма өлеңнің аяғын өзінше қайырып, шайтанның аузына: «Ақылға, өмірге де адам кенде, Өлмес өмір, қайрат, күш - бәрі менде, Күнінде жүз қуанып, күліп жүрген, Осы адам уайымсыз не еткен бенде?..» - деген сөздерді салады. Лермонтов дастанында шайтан айтатын сөздерінен бұған біраз үндес келеді деп: «Что люди? Что их жизнь и труд? Они прошли, они пройдут...», Деген жолдарды айтпасақ, басқадай мағынасы сәйкес сөздер кездеспейді. Өлең 11 буынды қара өлең үлгісімен (-а, -а, -б, -а) кестеленген. Алғашқы рет 1909ж. С-.Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Абай Құнанбайұғылының өлеңі» атты жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында аздаған текстол. өзгерістер кездеседі. 1945 жылғы басылымында 1- шумақтың 2-жолы «Күнәлі жерге кез келіп бір ұшқаны» делінсе, кейінгі басылымдарда бұл жол «Күнәлі жер кез келіп бір ұшқаны» ретінде қабылданған. 1933, 1945, 1954 жылғы жинақтарда 2-шумақтың 3-жолы «Жылы жүзбен жұлдыздар жылжып жүзіп» болса, 1957, 1977 жылғы жинақтарда бұл жол Мүрсейіт қолжазбалары мен 1909 жылғы басылым негізінде «Жылы жүзбен жұлдыздар жылжып жүріп» деп алынған. Мүрсейіт қолжазбаларында, 1954 жылғы жинақта 6- шумақтың 2-жолы «Өлмес, өшпес өзіне заман жетті» түрінде берілсе, 1945, 1957, 1977 жылғы басылымдарда 1909 жылғы басылым бойынша «Өлмес, өшпес өзіне көзі жетті» болып қабылданған.<ref> Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref>
==Сілтемелер==
*[[Құдай]]
Line 15 ⟶ 14:
 
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:ҰғымДін]]
[[Санат:Абай энциклопедиясыИслам]]
 
[[af:Satan]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Шайтан» бетінен алынған