Екінші дүниежүзілік соғыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Боттың үстегені: bxr:Дэлхэйн 2-дугаар дайн |
ш clean up, replaced: обл- → облысы using AWB |
||
20-жол:
== Соғыс алдындағы келіссөздер мен пактілер ==
[[1933]] ж. фашистік диктатура орнағаннан кейін [[Нацистік Германия]] дүние жүзіне үстемдік жүргізу жоспарын жүзеге асыруға кірісті. Оны [[Италия]] және [[Жапония]] үкіметтері қолдады. [[1936]] ж. Германия мен Жапония «антикоминтерндік пактіге» қол қойды, [[1937]] ж. оған Италия қосылды. Жапония 1931 ж. [[Қытай]]да, Италия 1935-36 ж. [[Эфиопия]]да, Германия мен Италия 1936 — 39 ж. [[Испания]]да басқыншылық соғыстар жүргізді. [[1938]] ж. Германия [[Австрия]]ны, Мюнхен келісіміне (1938 ж. 29 қыркүйекте Мюнхен қаласында Германия, [[Ұлыбритания]], [[Франция]], Италия үкімет басшылары кездесіп, [[Чехословакия]]ның Судет облысын немістерге беру, Германия көршілерінен баска жер талап етпеуге келісім жасасты) сәйкес Чехословакияның Судет
[[Сурет:MolotovRibbentropStalin.jpg|thumb|250px|right|Молотов-Риббентроп келісімі]]
34-жол:
1941 жыл 22 маусым күні Германия КСРО- ға басып кірді. Германияға Венгрия, Румыния, Финляндия, Италия мемлекеттері қосылды. Соғыс қиянкескі сипат алып, Германия өзінің Қарулы Күштерінің 77
== '''Соғыстың үшінші кезеңі ( 1942 жыл 19 қараша – 1943 жыл желтоқсан)''' ==
Гитлерге одақ тізгінді өз қолына алып, жаппай шабуылға көшті. Германия Қарулы Күштерінің 71
▲Гитлерге одақ тізгінді өз қолына алып, жаппай шабуылға көшті. Германия Қарулы Күштерінің 71 % - і кеңес – герман майданында болды. Қызыл Армияның Сталинград тубінде жеңіске жетуі партизан қозғалысы мен Польша, Югославия, Чехославакия, Грекия, Франция, Бельгия, Нидерланд, Норвегия, т.б елдерде қарсыласу қозғалысының күшеюіне алып келді. 1942 жыл 29 қазанда Солтүстік Африкада генерал Б. Монтгомери басқарған ағылшын армиясы шабуылға шығып, Триполитания, Киренайка, Тоубурк, Бенгазиді азат етті. 8 қарашада ағылшын – америкалық экспедициялық корпусы ( генерал [[Д. Эйзенхауер]] ) франциялық [[Солтүстік Африка]] саяси - әкімшілік бірлестігіне ( [[Алжир]], [[Оран]], [[Касабланка]], т.б ) келіп түсті. Бірақ шaбуылға шыққан неміс армиясы одақтастарды Тунистен ығыстырып, бұрынғы француз иеліктерін тоығымен басып алды. Дегенмен одақтастар 1943 жылы мамырда Солтүстік Африканы толығымен азат етті. 1943 жылы жазда өткен әйгілі Курск шайқасында жеңіске жеткен [[Қызыл Армия]] бөлімдері жаппай шабуылға шығып, [[Украина]] мен [[Беларусь]]ті азат етуге кірісті ( қ. Курск шайқасы ). Германияның негізгі күші шығыс майданда болғанын пайдаланған одақтастар 1943 жылы жазда Сицилияны басып алып, [[Апеннин түбегі]]не беттеді. Одақтастардың шабуылы мен антифашистік қозғалыстың күшеюі нәтижесінде шілденің аяғында Италияда [[Муссолини]] үкіметі құлап, [[П. Бадольо]] бастаған жаңа үкімет 3 қыркүйекте АҚШ- пен, Ұлыбританиямен уақытша бітім жасасты. Алайда гитлершілер қосымша күш жіберіп, Италия армиясын қарусыздандырып, елді толығымен басып алды. 1943 жылы өткен [[Каир]] және [[Тегеран]] конференцияларында ағылшын – американ үкіметтері 1944 жылы мамыр айында Еуропада екінші майдан ашуға келісті, ал Кеңес Одағы Германиямен соғыс аяқталғаннан кейін Жапониямен соғысуға міндеттенді.
== Соғыстың төртінші кезеңі ( 1944 жыл 1 қаңтар – 1945 жыл мамыр ) ==
Line 45 ⟶ 44:
Одақтастар барлық майданда жаппай шабуылға шықты. [[1944]] жылы қысқы және көктемгі шабуыл нәтижесіде Қызыл Армия [[Румыния]] жеріне өтті. Жазғы және күзгі щабуылдардан кейін 19 қыркүйекте [[Финляндия]] Мәскеуде уақытша бітім жасаты. Кеңес армиясы Польша және [[Шығыс Пруссия]]ға келіп кірді. Оларға поляк армиясы көмектесті. АҚШ, Ұлыбритания үкіметтері 1944 жылы 6 маусымда солтүстік – батыс Францияда екінші майдан ашты. Одақтастар армиясы француз партизандарының көмегімен герман әскерлерін Франциядан ығыстырып шығарды. 1944 жылы шілде –қараша айларында Қызыл рмия Балтық бойын, Румынияны азат етіп, Болгария шекарасына келіп жетті. Жаңадан құрылған румын және болгар укіметтері Германияға соғыс жариялады. 20 қыркүйекте чехославак әскери бөлімдері Кеңес армиясының көмегімен Чехославакияны азат ете бастады. Қызыл Армия бөлімдері [[Югославия]] халық – азаттық армиясының және болгар әскерларінің көмегімен Югославияны, қазан айынан бастап, Венгрияны азат етуге кірісті. 1944 жылдың аяғына дейін одақатстар Францияны, Бельгияны, Нидерландты, [[Оңтүстік Италия]] мен Германияның батыс аудандарын азат етті. Бірақ герман әскерлері 1944 жылы желтоқсанда [[Арденна]] түбінде шабуылға шығып, америкалықтарға соққы берді. 1945 жылы 12 -14 қаңтарда Қызыл Армияның [[Балтық]]тан [[Карпат]]қа дейінгі аралықта жаппай шабуылы немістерді Арденна түбіндегі шабуылды тоқтатуға мәжбүр етті. [[Висла – Одер операция]]сы нәтижесінде Қызыл Армия Польшаның солтүстігі мен шығыс Пруссияныбасып алып, солтүстікте Венгрияны толық азат етіп, Австрияға басып кірді. Ағылшын, америка, француз әскерлері 23 наурызда [[Рейн]]нен өтіп, мамырдың бас кезінде [[Чехословакия]] мен [[Батыс Австрия]]ға келіп кірді, 25 сәір күні кеңес – американ әскерлері Торгау қаласы түбінде бір – брімен алғаш рет кездесті. Кеңес армиясының Берлин операциясы ( 16 сәуір – 2 мамыр ) нәтижесінде Берлин алынды. 8 мамыр күні Берлин түбіндегі [[Карлсхорст]]та КСРО, АҚШ, Ұлыбритания, Франция өкілдері алдында Германия өзінің жеңілгендігі жөнінде актіге қол қойды. 1944 – 1945 жылдары маусым аралығында одақтастар жапондықтардан [[Үндістан]]ды, Бирманы, Индонезияны, [[Үндіқытай]] түбегінің бір бөлігін азат етіп, Жапонияға әуе шабуылын күшейтті.
== '''Соғыстың бесінші кезеңі ( 1945 жыл 9 мамыр – 2 қыркүйек )''' ==
Постдам конференциясы (1945 жыл 17 маусым – 2 тамыз ) Германияны қарусыздандыру туралы шешім қабылдап, Жапониядан тізе бүгуді талап етті. Жапония үкіметі бұл талапты қабылдамады. 6 және 9 тамызда АҚШ әуе күштері Жапонияның екі қаласы Хиросима мен Нагасакиге атом бомбасын тастады. 9 тамызда Қызыл Армия Моңғолия Қарулы Күштерімен бірге Жапонияға қарсы соғысқа араласты. Кеңес армиясы Солтүстік шығыс Қытайды, [[Солтүстік Корея]]ны, [[Сахалин]] және [[Курил]] аралдарын азат етті. [[Оңтүстік-Шығыс Азия]]да ұлт азаттық соғыстың басталып, 17 тамызда Индонезия Республикасы, 2 қыркүйекте [[Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасы]] құрылды. 1945 жылы 2 қыркүйекте жапон үкіметі тізе бүгетіндігі жөнінде актіге қол қойды.
Line 65 ⟶ 60:
== Одақтар арасындағы соғыстар ==
1944 — 45 ж. маусым аралығында одақтастар жапондардан Үндістанды, Бирманы, Индонезияны, Үндікытай түбегінің бір бөлігін азат етіп, Жапонияға әуе шабуылын күшейтті. Соғыстың 5-кезеңі ([[1945]] ж. 9 мамыр — 2 кыркүйек). Потсдам конференциясы (1945 ж. 17 маусым — 2 тамыз) Германияны қарусыздандыру туралы шешім кабылдап, Жапониядан тізе бүгуді талап етті. Жапония үкіметі бұл талапты кабылдамады. 6 және 9 тамызда АҚШ әуе күштері Жапонияның екі қаласы [[Хиросима]] мен [[Нагасаки]]ге атом бомбасын тастады. 9 тамызда Қызыл Армия Моңғолия Қарулы Күштерімен бірге Жапонияға қарсы соғысқа араласты. Кеңес армиясы Солт.- шығыс Қытайды, Солт. Кореяны, Сахалин және Куриль аралдарын азат етті. Оңт.-Шығыс Азияда ұлтазаттық қозғалысы басталып, 17 тамызда Индонезия Республикасы, 2 қыркүйекте Вьетнам Демократиялық Республикасы құрылды. 1945 ж. 2 кыркүйекте жапон үкіметі тізе бүгетіні жөнінде актіге кол койды.
== Екінші Дүниежүзілік соғыс салдары ==
Line 88 ⟶ 82:
{{Link GA|eo}}
{{Link GA|lt}}
[[af:Tweede Wêreldoorlog]]
[[als:Zweiter Weltkrieg]]
| |||