[[Сурет:Archaeopteryx lithographica (Berlin specimen).jpg|thumb]]'''Археоптерикс''' ({{lang-la|Archaeopteryx}}; {{lang-el|[[wikt:ἀρχαῖος|ἀρχαῖος]]}} — ерте, {{lang-el2el|πτέρυξ}} — қауырсын) — қаңқа қалдығы қазбадан 1861, 1877 және 1956 жылдары Алманияда табылған алғашқы [[Құстар|құстар]] өкілі. Оның дене мөлшері кептерден сәл ғана үлкендеу, массасы шамамен 150-300 г тең болған. Денесін майда қауырсындар мен қабыршақтар қаптап жатқан. Алдыңғы аяқтары қанатқа айналған, жауырыны [[қылыш]] тәрізді, бұғаналары өзара доға тәрізді бірігіп кеткен. Омыртқа бағаны 50 [[омыртқа|омыртқадан]] (10-11 мойын, 11-12 көкірек, 2 бел, 6-7 құйымшақ, 20-21 құйрық омыртқалардан құралған) тұрған. Қабыртқаларында бүйір өсінділері болмаған. Бас сүйек пен артқы аяқтың қаңқасы қазіргі [[Құстар|құстар]] қаңқасына [[ұқсас|ұқсас]], бірақ, жақ [[сүйектер|сүйектерінде]] майда конус тәрізді тістері болған. Алдыңғы аяғы [[қанат|қанатқа]] ұқсағанмен, қаңқасының [[құрылыс|құрылысы]] бауырымен жорғалаушылар [[сүйектер|сүйектеріне ]] [[ұқсас|ұқсас]] . Ауалы [[сүйектер|сүйектер]] болмаған. Археоптерикс дене құрылысының қазірғі [[Құстар|құстар]] мен бауырымен жорғалаушыларға [[ұқсас|ұқсастығы]] — [[Құстар|құстардың]] бауырымен жорғалаушылардан (рептилийлерден) шыққандығының дәлелі.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
