Оңтүстік Америка: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
2-жол:
'''Оңтүстік Америка''' – батыс жарты шардың оңтүстігіндегі құрлық.<ref>Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім</ref> Жерінің аумағы (аралдарымен қоса есептегенде) 18,28 млн. км². Халқы 340 млн. адам (2000). [[Солтүстік]]тен [[оңтүстік]]ке қарай 7150 км-ге, батыстан шығысқа қарай 5150 км-ге созылған. Құрлықтың солттүстіктен [[Кариб теңізі]]мен, батысын [[Тынық мұхиты]], шығысын [[Атлант мұхиты]], оңтүстіктен Магеллан, Дрейк бұғаздарының суы шайып жатыр. Солтүстік-батысында жіңішке [[Панама]] мойнағы арқылы Орталық және [[Солтүстік Америка]]мен жалғасады. Ең биік жері – [[Аконкагуа]] (6960 м). Теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері – [[Вальдес ойысы]] (–40 м). Оңтүстік Америкадағы ең ұзын өзен жүйесі – [[Амазонка]] (Мараньон саласымен қоса есептегенде – 6437 м). Дүние жүзіндегі теңіз деңгейінен ең биік орналасқан көл – [[Титикака]] (биіктігі 3812 м), ең биік су құламасы – Анхель (1054 м) және ең биік жанартау – Льюльяйльяко осында орналасқан. Оңтүстік Америка құрамына Отты Жер, Фолкленд, Галапагос аралдары, Чили топаралы, т.б. ұсақ аралдар кіреді.
== Жер бедері ==
[[Сурет:South america.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Оңтүстік Американың картасы]]''.]]Оңтүстік Американың батыс бөлігін [[Кордильера]] тау жүйесінің жалғасы – [[Анд таулары]] алып жатыр. Ол қатпарланып созылған Солтүстік, Орталық, Оңтүстік Анд жоталарынан тұрады. Солтүстігінде [[Венесуэла]]ның Кариб Андысы 2 тізбек құрайды. Колумбия Кордильерасы Шығыс, Орталық, Батыс болып бөлінеді. Эквадор Андысында Чимборасо (6310 м), Котопахи (5897 м), Сангай (5230 м) жанартаулары кездеседі. Орталық Анд енді, кең (750 км). Мұнда Титикака көлі, батыс жағалауында Атакама шөлі, Льюльяйльяко жанартауы орналасқан. Оңтүстік Анд Басты Кордильера мен Жағалық Кордильерадан тұрады. Ең оңтүстігіндегі Патагония Андысы батысқа қарай Патагония үстіртіне ұласады. Құрлықтың солтүстік-шығысындағы Гвиана таулы үстірті мен шығысындағы [[Бразилия]] таулы үстіртін дүние жүзіндегі аса ірі ойпаттардың бірі – Амазона ойпаты бөліп жатыр. Ол Ориноко өзенінің сол жағындағы Ориноко Льяносы ойпатымен жалғасқан.
 
== Геологиясы ==