Палеоген кезеңі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Мезозой]] мен [[кайнозой]] тоғысында бұрынғы теңіз және жер беті жануарлары қырылып, [[мезозой]] жорғалаушыларының бірқатар тобы толығымен жойылды. Олардың орнын тез дами бастаған сүт қоректілер басты. Теңіз алаптарын жайлаған алғашқы сүтқоректілер – [[кит|киттер]]тер, [[сирена|сиреналар]]лар, [[дельфин|дельфиндер]]дер. [[Рептилия|Рептилиялардан]]лардан – [[қолтырауын|қолтырауындар]]дар, [[кесіртке|кесірткелер]]лер, [[тасбақа|тасбақалар]]лар мен [[жылан|жыландар]]дар пайда болды. Приматтардың ең қарапайым түрі [[лемур|лемурлар]]лар, ірі ұзын тұмсықтылар (хоботтылар) мен қалталылар да пайда болды. Су жәндіктерінен қос жақтаулы және бауыр аяқты [[моллюскілер]], [[фораминиферлер]], теңіз [[кірпі]]лері, мшанкалар, губкалар, құрттар, диатомдық балдырлар көп тарады. Сонымен қатар өсімдіктің жабық тұқымдылар тобы дамыды. Тропик және субтропик ормандарында [[пальма]], [[магнолия]], [[мирта]], [[фукус]], алып [[секвойя]], [[араукария]] мен [[кипарис]]тер, ал қоңыржай климат алқаптарында үлкен жапырақтылар мен ұсақ жапырақтылар ([[емен]], [[шамшат]], [[талшын]], [[терек]], [[қайың]]) өсті.

Палеоценде теңіз жағдайлары Шығыс [[Еуропа|Еуропаның]]ның оңтүстігінде сақталды, қалған ауд.ауданы ([[Тынық мұхит]] белдемін қоспағанда) құрлық болып қалды. Палеоценнің соңында трансгрессия басталып, эоценде кемеліне жетті. Эоценнің соңында [[Гондвананың]] [[Индостан]] сынығы Еуразияның оңтүстік шетіне жетіп соқтықты. Бұл жерлерде теңіз алабы жабылып, [[Гималай]], [[Кіші Азия]], [[Кавказ]], [[Карпат]], [[Балқан]], [[Альпі]] тау жоталары көтеріле бастады. Тау етектерінде бөктерлік және тау аралық ойпаңдар түзілді. Олар қалың моласса шөгінділерімен толды. Тетис біртұтас мұхит алабы ретінде өмір сүруін тоқтатып, Атлант және Үнді мұхиттарымен жалғасқан бөлігі [[Жерорта]] теңізі мен [[Паратетис]] алаптарына бөлініп кетті. [[Паратетис]] шығысында [[Каспий]] мен [[Аралға]] дейін созылды. Орталық [[Қазақстан]], Орта және Оңтүстік [[Сібір]], [[Моңғолия]], [[Верхоянск – Чукотка]] алабы осы заман басында аласа денудац. жазықтар болса, ал соңында көтеріле бастады. Тау көтерілуіне байланысты олигоценде мұхиттар мен құрлықтар біртіндеп қазіргі пішінге келді. [[Қара теңіз]], [[Каспий теңіз]]., [[Жапон теңізі]]нің терең шаралары қалыптасты. Тектоникалық қозғалыстардың құрлыққа ауысуынан көне тау жұрнақтары жаңғырды. Аса ірі жарылыстар жанартау атқылауының көзі болды. Таулардың биіктеп, теңіздердің шегінуінен климат қуаң тартты.

Палеоген [[боксит]] ([[Австралия]], [[Африка]], [[Оңтүстік Орал]], Солтүстік [[Қазақстан]] платформаларында, т.б.), [[марганец]] (Батыс [[Африка]], [[Никополь]], т.б.), оолитті темір (Батыс [[Сібір]], Солтүстік [[Қазақстан]]), [[тас көмір]] ([[Сахалин]], [[Жапония]], [[Қытай]]), [[қоңыр көмір]] ([[Германия]], [[АҚШ]], [[Украина]]), [[фосфорит]] ([[Алжир]], [[Тунис]]), алтын және [[күміс]] ([[Чукотка]]), [[қорғасын-мырыш]] ([[Дальнегорск]] – [[Қиыр]] Шығыс), [[графит]] ([[Сонора]] – [[Мексика]]) қорларына бай. Ірі [[мұнай]] кен орындары [[Иран]], [[Ирак]], [[Кавказ]], [[Қазақстан]] ([[Маңғыстау]], [[Үстірт]]), т.б. жерлерде кездеседі.

<ref name=”source1”"source1"> “[[Қазақ Энциклопедиясы]]”, V-том </ref><ref name=”source2”"source2">[[Хаин]] В.Е., Региональная геотектоника, М., 1971 </ref><ref name=”source3”"source3">[[Немков]] Г.И., [[Муратова]] М.В., [[Гречишникова]] И.А., Историческая геология, М., 1974</ref>