Сұлтан Бейбарыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
2.134.157.242 (талқылауы) істеген нөмір 1737142 түзетуін жоққа шығарды
толықтыру, қате
1-жол:
[[Сурет:Baibars Icon.png|left|thumb|120px|БейбарвсБейбарыс белгісі, 1260 жыл.]]
[[Сурет:Baybars_Mosque.jpg‎|thumb|400px|Бейбарыстың мешіті, Каир]]'''Сұлтан Байбарыс'''
<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> ('''Бейбарыс''', {{lang-ar|'''الظاهر ركن الدين بيبرس البندقداري'''}} — ''әл-Мәлік әз-Заһир Рукн-әд-дін Байбарыс I әл-Бұндуқтари әс-Салих'') — [[1223]]—[[1277|77]] жылдары [[Мысыр]]да билік құрған.
 
'''Сұлтан Байбарыс''' <ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> ('''Бейбарыс''', {{lang-ar|'''الظاهر ركن الدين بيبرس البندقداري'''}} — ''әл-Мәлік әз-Заһир Рукн-әд-дін Байбарыс I әл-Бұндуқтари әс-Салих'') — [[1223]]—[[1277|77]] жылдары [[Мысыр]]да билік құрған сұлтан.
[[1223]] жылы [[беріш]] руынан туған.Мәмлүк мемлекетінің төртінші сұлтаны Рукн ад-дин Бейбарыс-Әл-Мансури Әл-Мысридің тағдыры өте қызық-ты және қарама-қайшылықтарға толы. Бейбарыстың әкесі — Жамақ, анасы — Әйнек. Ол хорезмдік, бербендік қыпшақ. Оның ақсүйектер руынан шыққанын тарихшылар дәлелдеген. Сол кезде [[беріш]] руы [[Қырым]] өңірінде тұрған (қазіргі заманда [[беріш]] көбінесе [[Атырау облысы]]нда қоныстанған).Әмір [[Айтегін әл-Бұндуқтар]] [[Димашқ]] құл базарында сатып алған сондықтан Байбарыс ''әл-Бұндуқтари'' деп аталған.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref>
 
[[1223]] жылы [[беріш]] руынан туған. Мәмлүк мемлекетінің төртінші сұлтаны Рукн ад-дин Бейбарыс-Әл-Мансури Әл-Мысридің тағдыры өте қызық-ты және қарама-қайшылықтарға толы. Бейбарыстың әкесі — Жамақ, анасы — Әйнек. Ол хорезмдік, бербендік қыпшақ. Оның ақсүйектер руынан шыққанын тарихшылар дәлелдеген. Сол кезде [[беріш]] руы [[Қырым]] өңірінде тұрған (қазіргі заманда [[беріш]] көбінесе [[Атырау облысы]]нда қоныстанған).Әмір [[Айтегін әл-Бұндуқтар]] [[Димашқ]] құл базарында сатып алған сондықтан Байбарыс ''әл-Бұндуқтари'' деп аталған.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref>
 
Line 13 ⟶ 14:
== Таққа отыруы ==
Мысыр сұлтаны Аюби оны өзінің хатшысы етіп тағайындады. Сол кезеңде Бейбарыс басқарған Мәмлүк мемлекетінің әскері орта ғасырлардағы екі ірі қолға — "[[крестілер жорығы]]" мен моңғол басқыншыларына тойтарыс берді. [[1260]] жылы [[Күтіз сұлтан]] қайтыс болғаннан кейін, Бейбарыс таққа отырды.
 
== Алтын Ордамен байланысының нығаюы ==
Мысырда тарихи әдебиет мемлекет басына мәмлүк (қыпшақ) әулетінің келуімен Алтын Ордамен байланыстың нығаюына орай жедел қарқынмен дамыды. Түркі әулеттері, халықтарының тарихи-географиялық мәліметтерін толық қамтитын энциклопедиялар пайда болды. Мысырда сұлтан Бейбарыстың өмір-дерегіне арнап жазған хатшысы Абд-аз-Захирдің тарихи еңбегі дүниеге келді. Бұл еңбекте [[Алтын Орда]]мен қарым-қатынастар туралы мәліметтер, сонымен бірге Қырымнан Волгаға дейінгі аралықтағы қысқаша "жолсілтеме", Қырымның тұрғылықты халқы туралы діни, этнографиялық мәліметтер келтіріледі.
== Биліктегі өзгерістер ==
 
Ол ат ойындарын, аңға шығуды, сайыстарды жақсы көретін. Қарапайымдылығымен және діндарлығымен елге танымал болған. Кедей-кепшіктерге әрдайым көңіл бөліп, көмектесіп, жетімдерді желеп-жебеп, өз қолтығына алып отырған. Билік тізгінін мықтап қолға алған Бейбарыс әр қаланы күшейтіп, әрбір қалада тұрақты әскер ұстады. Мемлекеттегі тәртіпті нығайтты, Сарай маңында орын алатын өзара қырқысуларды түпкілікті тоқтатты. Арналық жүйені енгізді. [[Мәмлүк мемлекеті]] көркейе түсті. Мәмлүктерге әлемнің түкпір-түкпірінен көпестер ағылып келе бастады. Барлық өзендерге көпір және әрбір қалаға бір мешіттен салынды. Бейбарыс шығыстағы барлық араб иеліктерінің әміршісі деген атаққа қол жеткізді. [[Орта Азия]]дағы селжүктерді, кіші [[Армения]]ны, берберліктерді толығымен өзіне бағындырды. Франктердің зәулім қамалдарын бірінен соң бірін талқандай берді. Барлық көршілес елдер мәмлүктер мемлекетімен санасатын болды.Байбарыс тек қана талантты қолбасшы ғана емес, сондай-ақ, көреген саясаткер ретінде танылды. Ол сол кездің көптеген алыс-жақын мемлекеттерімен қарым-қатынас орнатты. Сұлтан [[аз-Заһир]] Байбарыс сол дәуірдің озық үлгісімен көптеген зәулім ғимараттар, көрнекті мешіттер, биік қорғандар мен қамалдар салдырды. Олардың бірқатары сақталған.Ол сұлтандық билікке қол жеткізген кезде қыпшақ жерлері моңғол ханы Берке Құлағу билеп отырған Алтын Орданың иелігінде еді. Бейбарыс бірінші кезекте достық пиғылдағы хат жіберді. [[1262]] жылы сұлтан екі ел арасында достық қарым-қатынас орнату үшін өз елшісін жіберді. Мұнан кейін әскери, сауда, діни, мәдени байланыстар орнатты.