Сұлтанбет: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Сұлтанбет''', '''Сұлтанмұхамед''', '''Сұлтанмәмет''' (шамамен 1708, Түркістан төңірегі - 1790, қазіргі ...
 
ш clean up, replaced: Павлодар облысы → Павлодар облысы using AWB
1-жол:
'''Сұлтанбет''', '''Сұлтанмұхамед''', '''Сұлтанмәмет''' (шамамен 1708, [[Түркістан]] төңірегі - 1790, қазіргі [[Павлодар]] облысы]]) - мемлекет қайраткері, қазақ сұлтаны, дипломат. Абылай ханның немере ағасы. 18 ғасырдың 1-жартысында Орта жүз ханы [[Әбілмәмбет|Әбілмәмбеттің]]тің жарлығымен қыпшақтардың билеушісі болып тағайындалды. Жоңғарлармен болған әскери қимылдарға белсенді түрде қатысып, [[Абылай сұлтан]]ды тұтқыннан босатуға атсалысқан. Мәмілегерлік қабілеті мол Сұлтанбет кейде хандардың атынан [[Ресей]] ұлықтарына дала халқының мұң-мұқтажын айту үшін жиі барған. Абылай ханның жұмсауымен екі рет (1762 және 1767 жылы) [[Қытай|Қытайға]]ға елші болып барып, шекара мәселесін реттеген. Ертістің оң жағалауын орыс отаршыларынан сақтап қалуда зор еңбек етті. [[Ертіс]] бойын билеген Сұлтанбеттің беделі жоғары болғанын [[Ш.Уәлиханов]]тың «Орыс үкіметі шынайы ханның өзі тұрғанда да Орта жүз билеушілерінің ішінен Абылаймен, оның бауыры Сұлтанбетпен көбірек қарым-қатынас жасады» деп жазғанынан көруге болады. Ресей үкіметі оған арнап Ертіс өңіріндегі [[Төретұмсық]] деген жерде еуропалық үлгідегі сәулетті үй-жай салып берген. Оның 1762 жылы Ресей патшайымы [[Екатерина Патша]]мен және басқа да ықпалды орыс қайраткерлерімен жазысқан хаттары сақталған. Екатерина II өзінің таққа отыру рәсіміне орай шақырған санаулы қазақ билеушілерінің ішінде Сұлтанбет те болған. Абылай хан қайтыс болғаннан кейін мұрагерлікке ұсыныс жасалғанда, жасының ұлғайғанын ескеріп, орнын Абылайдың үлкен ұлы [[Уәли|Уәлиге]]ге берген. Сұлтанбеттің он үш ұлы (кейбір деректерде он сегіз) болған. Олардың көбі (''Орыс, Иман, Жәңгір, Үкібай, Тортан, Шаншар'') кезінде Ертіс бойын мекендеген іргелі руларды билеп, сұлтан атанған. Осылардың ішіндегі танымалы, бәсентиін руының билеушісі - [[Орыс сұлтан]]. Ол Абылай хан мен Сұлтанбеттің тапсырмасы бойынша бірнеше рет Ресей және Қытаймен дипломат, келіссөздер жүргізген. <ref>А 31 Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.
ISBN 9965-893-73-Х</ref>
== Дереккөздер ==
<references/>
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:Тарих]]
 
 
{{stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Сұлтанбет» бетінен алынған