Туннельдік эффект: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Боттың аластағаны: es:Efecto tunel (strong connection between (2) kk:Туннельдік эффект and es:Efecto túnel)
емле
1-жол:
''' Туннельдік эффект, туннельдену ''' — [[микробөлшек]]тің толық энергиясы (туннелдену барысында өзгермейтін) барьербөгет биіктігінен төмен болған жағдайда оның [[потенциалдық тосқауыл]]дыдан өтуі. Туннельдік эффект — [[классикалық механика]]да болуболуы мүмкін емес және толық қайшылық тудыратын, тек қана [[квант]]тық табиғатқа ие құбылыс.[[Толқындық оптика]]да туннельді эффектіңэффекттің аналогы ретінде, [[геометриялық оптика]] тұрғысынан, [[толық ішкі шағылу]] болатын шарттарда, [[жарық толқындары]]ның шағылу ортасына (жарық толқын ұзындығының шамасындағы ара қашықтығына) өтуі бола алады. Туннельдену эффектісі көптеген [[атомдық физика|атомдық]] және [[Молекулалық Физика|молекулалық физика]]дағы, атомдық ядро, [[қатты дене физикасы]]ндағы және т.б. маңызды үрдістер негізі болып табылады.
[[Сурет:EffetTunnel.gif|солға|thumb|Сур: [[Потенциалдық тосқауыл]]ға бағытталған [[электрон]]ды пучоктыңшоғырдың шағылуы және туннельденуі. Тосқауылдың оң жағындағы әлсіз дақ — тосқауылдан өткен электрондар. Түскен толқын мен шағылған толқын арасындағы [[интереферен]]цияға назар аударыңыздар.]]
 
== Қысқа түрдегі анықтамасы ==
Туннельдік эффектіэффектті [[анықталмағандық қатынасы]] бойынша түсіндіруге болады.Келесі түрдегі:
: <math> \Delta x \Delta p \geqslant \frac{\hbar}{2} </math>,
өрнегі, координаты бойынша [[кванттық бөлшек]]тің шектелуі кезінде,яғни х бойынша анықталғандығы өсуі кезінде, оның р [[импульс]]і анықталғандығы төмендейді. Кездейсоқ түрде <math>\Delta p</math> импульс анықталмағандығы бөлшекке тосқауылдытосқауылдан өту мүмкіндігін жүзеге асыратын [[энергия]] қосуы мүмкін. Осылайша, белгілі бір ықтималдылықпен [[кванттық бөлшек]] тосқауылдан өтіп кетуі мүмкін, ал бөлшектің орташа энергиясы өзгеріссіз қалады.
 
== Тарихы және зерттеушілері ==