Өрік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 88 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q37453 (translate me) |
Arystanbek (талқылау | үлесі) |
||
17-жол:
}}
'''Өрік''' ([[Armeniaca]]) — раушангүлділер тұқымдасына жататын [[жеміс]] ағаштарының туысы, жеміс дақылы. Ағаштары өте биік, 8 – 15 м аралығында. Жапырақтары жалпақ, жоғары жағы үшкірлеу, тісті болып келеді. Жеміс бүршіктері бір гүл береді, олар ақ немесе қызғылт түсті, жапырақтарынан бұрын ашылады. Жемісі етті, түкті, ал сүйегі жылтыр.
Өрік – жарық, жылу сүйгіш дақыл, жеңіл ауа, ылғал өткізгіш топырақтарда жақсы өседі, ал сазды, тұзды жерлер Өрік өсіруге жарамсыз келеді. Құрғақшылыққа төзімді. Тікпе көшеттері отырғызылған бақтар 3 – 4 жылдан кейін өнім бере бастайды, 40 – 50 және одан да көп жыл өмір сүреді. Әр түбінен 15 – 20 (7 жылдық ағаш), 60 – 100 кг (15 – 20 жылдық ағаш) жеміс алынады. Жемісі [[шілде]] айында піседі, салмағы 20 – 70 г. Жемісінің құрамында 4 – 20% қант, алма және лимон, т.б. қышқылдары, 10%-дай каротин, 0,4 – 1,3% пектин заттары, ал тұқымында 29 – 58% май болады. Жемісінің өзін, кептірілген және өңделген күйінде (шырын, тосап) пайдаланады. Өрік ағашын егісті желден қорғайтын орман алқабында отырғызады және шабдалымен телу үшін өсіріледі. Өріктің мәдени сорттарын көбейту тәсілі – ұластыру. Негізгі отырғызу тәсілі тік бұрышты, қатар аралығы 6 – 8 м, қатар іші 5 – 6 м. Отырғызғаннан кейін жас ағаштардың бөрікбасын қалыптастыру үшін шырпу (қысқарту, сирету) жұмыстарын жүргізіп, 3 – 4 жылда бір рет органик және минералдық тыңайтқыштар енгізіп тұру қажет.<br />[[Сурет:Apricot Blossom. Japan.jpg|thumb|left| Японияда.
[[Сурет:Apricot Blossom. North Bergen, NJ.jpg|thumb|left|Өріктің жауыннын кейінгі гүлдері.
Қазақстанда [[Жамбыл]], [[Оңтүстік Қазақстан]], [[Алматы]] облыстарында бір түрі – кәдімгі өрік (A. vulgarіs) өсіріледі.<br />
Мұның бұрынғы [[
== Өсімдік туралы ==
28-жол:
== Қолданылуы ==
Өрік ағашының өнімі – пайдалы [[тәтті]] жемістердің бірі. Өрік [[қантқа]],[[органикалық қышқылдарға]], [[ферменттерге]], [[өзектерге]], [[илік]], [[азотты]] және [[пектинді]] заттарға, [[С]], [[В1]],[[
Өрікті жүрек, бүйрек ауырғанда, анемияға, жүйке ауруларына пайдасы бар. Кептірілген өрікті несеп айдағанға қолданады.
Өріктен тосап, шырын, мармелад жасайды, десерт ретінде қолданады.
58-жол:
<references/>
* Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев.
* К. Аяпов
[[Санат:Раушангүлділер]]
{{stub}}▼
[[Санат:Жеміс-жидектер]]
▲{{stub}}
|