|
Өсімдігі ''қияқ, қоңырбас, солтүстігінде бозжусан басым көкпек, сар-сазан, баялыш, күйреуік'' өскен. Ауданның солтүстігінде бозжусан, ши аралас [[эфемероидті]] өсімдіктер өседі. Дәрілік өсімдіктерден ''күріш қонағы, қара меңдуана, тұмаршөп (жұмыршақ)'', тағы басқа кездеседі. Аудан халқы көп ұлтты. Оның басым бөлігін қазақтар құрайды. '''''Ірі елді мекендері:''''' ''Темірлан, Төрткөл, Сыпатаев, Бадам, Бөген, Қайнар, Қарааспан, Шұбар, Қарақұм'', тағы басқа. Ауыл шаруашылықтарына жарамды жердің аумағы ''246,5 мың гектар''. Егіс аумағының құрылымында дәнді дақылдар мен бұршақ ''(37,0%)'' басым. ''24,8%''-ы мақтаға тиесілі. Ауданда облыстағы барлық мүйізді ірі қараның ''7,3%-ы,'' қой мен ешкінің ''5,9%-ы,'' жылқының ''6,6%-ы,'' құстың ''9,1%-ы'' өсіріледі. '''''Аудан орталғы''''' - ''Темірлан ауылынан Шымкент қаласына дейінгі қашықтық 45 километр''. Аудан аумағы арқылы ''Шымкент-Қызылорда темір жолы'' және ''Шымкент-Түркістан-Қызылорда автомагистралі'' өтеді.Қазіргі таңда Батыс Қытай - Батыс Европа жолы жүргізілуде, бұл жол бүрынғы Ұлы жібек жолы болған.
==Әлеуметтік-экономикалық жағдайы==
===ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ===
===Бюджет===
Ордабасы ауданы Шымкенттiң солтүстiк батысына қарай орналасқан. Оңтүстiгi - Қазығұрт, шығысы - Сайрам, солтүстiгi - Бәйдібек, батысы - Түркiстан, Отырар, Арыс аудандарымен шектеседi. Жер көлемi 272627 га, жайылымы 132 610 гектар. Ордабасы (бұрынғы Бөген) ауданы 1964 жылы 3-наурызда құрылды. Аудан территориясы Қажымұқан, Шұбар, Бөржар, Бадам, Қараспан, Бөген, Жеңiс, Қарақұм, Төрткүл, Шұбарсу ауылдық округтерге бөлiнген.
[[2007]] жылдың алты айында жалпы салықтардың кіріс жоспары ''297392 мың'' теңгені құрап, оның орындалуы ''369445 мың теңге'' болды, немесе ''72053 мың теңгеге'' артық түсіп ''124 пайызға'' орындалды. Республикалық бюджеттің жоспары ''30426 мың теңге'', түскені ''44691 мың теңге'' болды. Облыстық [[контингент]] бойынша жоспары ''266966 мың теңге'', орындалуы ''324754 мың теңге'', немесе ''121,6 пайзға'' орындалды. Оның ішінде жергілікті бюджет бойынша жоспар ''163466 мың теңгені'' құраса, оның нақты түсімі ''193713 мың теңге'' болды, бұл жоспардан ''30247 мың теңгеге'' артық, немесе ''118,5 пайызға'' орындалды.
===Ауыл шаруашылығы===
Алты айда ауыл шаруашылық саласында өндірілген өнім көлемі ''1878,2 млн. теңге'' болып, өткен жылмен салыстырғанда ''113,5 пайызға'' артық болды.
Ауыл шаруашылық жерлерінің жалпы көлемі ''217299 гектар, оның ішінде егістік жер көлем 80277 гектар, мұның 48270 гектары тәлімі жерлер, 32007 гектары'' суармалы жерлер. Тыңайған жер ''26920 гектар, жайылымдық жер 131616 гектар'' және көпжылдық қондырғы ''514 гектарды'' құрайды.
Барлық масақты дақылдар'' 20135 га, оның ішінде 19270 га жерге күздік бидай егілді. Жыртылуға тиісті 12 948 га пардың 10114 гектары немесе 78 пайызға'' орындалды.
''Мақта'' 12989, ''жаңа жоңыршқа'' 3465, ''көкөніс'' 1582, ''картоп'' 431, ''бақша'' 1658, ''мақсары'' 3828, ''жүгері'' 1873, ''күнбағыс'' 1803 гектар жерге егілді. Жаңадан ''алма'' 48,7 гектар, ''жүзім'' 15,2 гектар барлығы 63,9 гектар жерге 14 жеке қожалықтар бау, жүзімге құжаттарын өткізді.
'''''2007 жылдың алты айында мал басы өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда ірі қара мал 3343 басқа көбейіп, 67531 басты құрады'''''.
===Өнеркәсіп===
Ауданның өнеркәсіп саласында (шағын, қосалқы, кәсіпорындарды, үй шаруашылығы секторларын қоса алғанда), қолданылып жүрген бағамен есептегенде '''''844,5 млн'''''. теңгенің өнімдері өндіріліп, өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда '''''120,3 пайызға''''' артты.
Ауданда өнөркәсіп өнімдерін өндіретін заңды тұлғалардың саны'' 19, оның адам саны 50-ден жоғары 3 кәсіпорын, 50-ден төмен адам санымен 10 кәсіпорын, 6 қосалқы шаруашылық'' жұмыс істейді. Қаржылық емес секторлық корпорация бойынша ''389,4 млн''. теңгенің өнімі өндірілді, бұл өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда 133 пайызға артық орындалды.
===Шағын және орта бизнесті дамыту===
[[2007]] жылдың алты айында шағын кәсіпкерлік саласында әр түрлі экономикалық қызмет түрлерін көрсететін '''''93 нүкте ашылып, 186 адам''''' жұмыспен қамтылды.
Барлық заңды тұлғалар саны '''''642, жеке тұлғалар саны 718, шаруашылық субъектілерінің саны 4841, барлық тіркелген 6201 заңды және жеке тұлғаларда жұмыспен қамтылған адам саны 16405.'''''
Бүгінгі таңға кәсіпкерлер банк және несие-қор ұйымдарынан ''771,6 млн. теңге'' несие қаржы игерді.
Бөлшек сауда тауар айналымының көлемі ''217,6 млн. теңге'' болса, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда (тұрақты бағалармен) ''105,7 пайызға'' артты.
Қоғамдық тамақтандыру қызметінің көлемі ''6,9 млн. теңге болды. 2006 жылдың осы кезеңмен салыстырғанда (тұрақты бағалармен) 127,8 пайызға'' өсті.
===Инвестиция===
''2007 жылдың'' алты айында '''458,9 млн'''. теңге игерілді. Өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда '''42,2 пайызға''' кем. Оның '''301,5 млн. теңгесі''' ''республикалық бюджеттен'', '''1,1 млн. теңгесі''' ''жергілікті бюджеттен'', '''156,3 млн. теңгесі''' жеке халық және кәсіпорындардың есебінен инвестицияға берілді.
Елбасымыздың жыл сайынғы халқымыздың әлеуметтік жағдайын көтеруге арнап '''''«Тұрғын үй», «Таза су», «Ауыз су» және «Ауыл»''''' бағдарламаларының орындалуы барысында биылғы жылға су құбыры жүйесінің құрылысына 10,0 млн. теңге қаралып, қаржыландыру шілде айынан жүргізіледі Ауданда білім саласы бойынша 2007 жылға 2 мектептің құрылысына 126,3 млн. теңге қаралып (''К.Омаров-72540, Жусансай 53772'') 77,4 млн. теңгесі осы мерзімге қаралып игерілді. Электрондық үкімет шеңберінде адами капиталды дамытуға 4197 мың теңге қараған, шілде айынан бастап қаржыландырылады. Тұрғын үй бағдарламасы бойынша халықтың жеке қаржысы есебінен 2642 шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, жұмсалған қаржы 131359 мың теңге. Ауданда 6 азық-түлік дүкені пайдалануға берілді.
===Халықты әлеуметтік қорғау мен жұмыспен қамту===
'''''ҚР «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы»''''' Заңына сәйкес, ''163 отбасының 817 адамына 2729,8 мың теңге'' атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып, төленді.
'''''ҚР «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы»''''' Заңына сәйкес ''2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап 919 отбасыға 3136 балаға 16423,7 мың теңге 18 жасқа'' дейінгі балаларға арналған жәрдемақы тағайындалып, төленді.
Аудан бойынша демеушілердің есебінен '''196 адамға 1590 мың теңгенің''' көлемінде көмек көрсетілді.
Аудан бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектері, зейнеткер жасындағы Батыр аналар мен Алтын алқа иеғерлері, соғыс жылдары тылдағы еңбегі үшін марапатталған және кемінде 6 ай еңбек еткен тыл еңбеккерлері, жасына байланысты және зейнеткер жасындағы мүгедектер азаматтарға [[«Ардагерлер үйі», «Сарыағаш», «Манкент», «Спутник», «Денсаулық»]] шипажайлары мен оңалту орталықтарына ''139 азаматтарға'' демалуға жолдамалар берілді.
2007 жылдың алты айының қорытындысы бойынша 452 адам ресми тіркелген жұмыссыздар болып есептеледі. Ресми тіркелген жұмыссыздар-дың 235-і әйел және 217-сі ер азаматтар.
===ДЕМОГРАФИЯ===
2013 жылдың 1 ақпанына аудандағы халық саны 114 мың 654 адамды құрады, немесе өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 3,1 пайызға артты (111 255). Жыл басынан 463 адам туылса, 67 адам қайтыс болды, халық өлімінің себептерінің негізгі топтарының арасында едәуір көп үлес салмағын қан айналымы жүйесі аурулары алып отыр. Сонымен қатар ауданға көшіп келгендер 186 адам болса, оның 94-і ТМД елдерінен. Ауданнан кеткен адам жоқ.
348 адам тұрақты жұмыспен, ақылы қоғамдық жұмысқа 270 адам қамтылды, нысаналы топ бойынша жұмысқа орналасқаны 66.
===Білім беру===
===ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУ===
Аудандық білім бөліміне қарасты 66 мектеп жұмыс істейді, оның 37 орта, 12 негізгі, 17 бастауыш мектептер. Оқушы саны 22212.
Жалпы ауданда атқарылып жатқан жұмыстардың нәтижесінде өндірілген ішкі аймақтық өнім көлемі осы жылдың 2 айында 3 млрд. 105 млн. 600 мың. теңге болып, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда (2 млрд. 226 млн. 600 мың теңге) 139,5 пайызға артса, жергілікті бюджетке түскен салық түсімі былтырғы жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 68 мың 926 теңгеге көбейді.
Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны - 14 болса, оның 11-і мектепке дейінгі, 2-і мектептен тыс мекеме, 1-уі балалардың жазғы сауықтыру демалыс орны.
Аудан бойынша қашықтықтан оқытудың спутниктік каналы 14 білім мекемесінде орнатылған.
Аудан бойынша 66 мектептің 62-не телефон желісі орнатылған, оның 60 интернет жүйесіне қосылған және 2 мектепке ДАМА қондырғылары (спутник) орнатылған.
===БЮДЖЕТ===
2007 жылы мектеп кітапханаларын жаңарту мақсатында республикалық бюджеттен 6541 мың теңге, облыстық бюджеттен 14369 мың теңге, барлығы 20910 қарастырылды, алты айында 10731 мың теңгеге кітап қоры жаңартылды.
2013 жылы жалпы салықтардың кіріс жоспары 247 млн. 725 мың теңгенің орнына 290 млн. 710 мың 500 теңге түсіп, 117,4 пайызға орындалды, атап көрсеткенде:
Үстіміздегі жылы мектептерге бюджеттен күрделі жөндеу жұмыстарына 9000 мың теңге жоспарланып, шілде айынан бастап жүргізіледі, ағымдағы жөндеуге 1887 мың теңге қаралып оның 1287 мың теңгесі игерілді..
республикалық бюджетке түсетін салық жоспары 59 млн. 792 мың теңге болса, нақты бюджетке 123 млн. 958 мың 500 теңге түсіп, 64 млн. 166 мың 500 теңгеге артық орындалып, 207,3 пайызды құрады;
===Спорт===
Ауданда 21 спорт зал, Д.Қонаев атындағы демалыс лагеріндегі жүзу бассейні мен стандартқа сай 1500 орындықты орталық стадион бар. Аудандық дене шынықтыру және спорт бөліміне қарасты жасөспірімдер спорт мектебінде 41 жаттықтырушы жұмыс істейді, оның 28-і штаттық, 13-і қосалқы жұмыс атқарады. Оқушылардың саны 920, топтардың саны 72. Бүгінгі таңда аталмыш мекепте спорттың 11 түрінен оқу-жаттығу сабақтары жүргізіледі, атап айтқанда: футбол, баскетбол, қазақша күрес, бокс, жеңіл атлетика, каратэ-до шотакан, самбо, дзю-до және шахматттан. Оқу- жаттығу сабақтары Темірлан, Қараспан, Шұбар, Қызыл-жар ауылдарында және Б.Оңтаева, Ерназаров, Бектаев және Шұбар-су орта мектептерде және мәдениет үйінің спорт залы мен Қажымұқан атындағы стадионда өтеді. Жыл басынан 7 спорттық жарыстар өткізіліп, оған 773 спортшылар қатысты.
- облыстық бюджет контингентінің жоспары 187 млн. 933 мың теңге болса, нақты бюджетке 166 млн. 752 мың теңге түсіп, 21 млн. 181 мың теңгеге кем орындалып, 88,7 пайызды құрады;
===Денсаулық сақтау===
Ауданда халыққа 1 аудандық орталық аурухана, 1 туберкулезге қарсы диспансер, 2 ауылдық аурухана, 1 БМСК Қараспан, 8 дәрігерлік емхана, 42 МБ қызмет көрсетеді.
- жергілікті бюджеттің кірістер жоспары 95 млн. 739 мың теңгені құраса, нақты түсімі 105 млн. 908 мың теңге болып, 10 млн. 169 мың теңгеге артық орындалып, түсім 110,6 пайызға орындалды.
Аудан көлемінде 2007 жылдың 6 айында 1274 бала /2006 жылы 1251 бала туылған/ дүниеге келіп, былтырғыдан 23 балаға артып отыр. Өлім көрсеткіші (туылған 1000 балаға шаққанда) /2006 ж. 15-14/ 2007 ж. 24-20,6 аудан бойынша өлім 9 балаға артып отыр.
Ауданымыздағы жалпы халықты флюорография-лық тексеруден өткізу жоспары 44810 болса оның 19892 адам тексеріліп 44,4 пайызға орындалды.
Бюджет шығындарының игерілуі 2013 жылдың екі айында 94 пайызды құрады, немесе 54 млн. 993 мың 100 теңге игерілмеді.
18 жасқа дейінгі балаларды профилактикалық тексеруден аудан бойынша 32746 бала өтуге тиісті болса, қазіргі таңда 18458 бала өтіп, 56,3 пайызды құрады.
===Мәдениет===
Ауданда 1 мәдениет үйі мен 1орталықтандырылған кітапхана, балалар кітапханасы, 4 ауылдық мәдениет және 8 ауылдық клуб, 31 ауылдық кітапханалар халыққа қызмет етеді.
===АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ===
Осы жылдың алты айында мәдени-ағарту мекемелерінде 152 мәдени іс-шара өтіп, оған 38250 адам қатысты. Аудандық орталықтандырылған кітапхана жүйесінде 339419 кітап қоры биылғы жылы 1941 дана кітаппен толықтырылды. Жарты жылдыққа арнайы есепке 27410 теңге түсті. Материалдық-техникалық базасы нығайтылды. Аудандық мәдениет үйін ағымдағы жөндеуден өткізілуде.
Аудан экономикасының негізгі салаларының бірі – ауыл шаруашылығы.
===Байланыс===
2013 жылы ауыл шаруашылық саласында – 1 млрд 455 млн. 200 мың теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 106,1 пайызды құрады. Оның ішінде мал шаруашылығы бойынша 1 млрд 434 млн. 100 мың теңге, ал егін шаруашылығы бойынша 21 млн 100 мың теңгенің өнімі өндірілді.
Аудан бойынша 14-АТС халық игілігіне қызмет етуде. Оның 9-ы санды, 5-і аналогты станциялар. Аудан бойынша 59 елді мекен толығымен телефондандырылған, 4033 телефон нүктесі бар, оның ішінде бес айда 274 нүктесі орнатылды.
Ауыл шаруашылық жерлерінің жалпы көлемі 220 мың 234 гектар, оның ішінде егістік жер көлемі 76 мың 508 гектар, мұның 45 мың 424 гектары жер тәлімі, 31 мың 084 гектары суармалы, жайылым 117 мың 795 гектар.
Қажымұқан, Темірлан, Аманкелді және Жеңіс ауылдарында кабелді желілерге ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді.
Агроқұрылымдарды ірілендіру бойынша 2013 жылға берілген тапсырмаға 30 ұсақ шаруашылықты ірілендіру тапсырылды.
Аудан орталығында күрделі жөндеу жұмыстары жүргізу арқылы 1000 м жаңа телефон канализациясы құрылды.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, VII- том</ref>
Аудан көлемінде жеңілдікпен берілетін 3729 тонна минералды тыңайтқыштың 1979 тоннасы алынып, 53 пайызды құрады.
Техникаларды жаңарту барысында 2013 жылға ауданда 1293 техника тіркеліп, жыл бойына техникаларды жаңартуға тапсырма 36.
2013 жылы аудан бойынша жылыжай көлемін 13,0 га жеткізу жоспарлануда.
2013 жылы бағдарлама бойынша тамшылатып суғару әдісін енгізу бойынша 1047 гектарға жеткізу жоспарланған. Мал басын асылдандыру бағытында ауданда 5 шаруашылық жұмыс жүргізуде, олар: Бадам ауыл округінен «Сералы» ш/қ қойдан, Төрткөлде «Алтыбас КТА» ЖШС түйені, Бөржар ауыл округінде «Сабыр» ш/қ жылқы және қазақтың қылшық жүнді қойын асылдандырып жұмыс жасауда. Шұбар ауыл округінде орналасқан «Племенной комплекс Шұбар» ЖШС-і асыл тұқымды шошқа өсіруде.
Аудан көлемінен 2013 жылы 4 шаруашылық «Сыбаға» бағдарламасы бойынша несие алуға «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ-на құжаттарын ұсынып бүгінгі таңға Қажымұқан ауыл округінен жеке кәсіпкер Кенжеұлы Қаратай 7 млн. 500 мың теңге несие алып, 36 бас ірі қара аналық бас және 2 бас бұқа алады деп күтілуде.
Аудан бойынша 59 елді мекенде 12 қолдан ұрықтандыру бекеті бар, оның ішінде 10 ұрықтандыру пункті нақты жұмыс істеуде. Сонымен қатар әр бір ауыл округінен мемлекеттік бір ұрықтандыру бекеттерінің құрлысын жүргізіп, жаңа қондырғылар алу үшін ауыл шаруашылық басқармасының атына құжаттары әзірленіп өткізілді.
Ірі қара мал басын ұрықтандыру бойынша 2013 жылға тапсырма 14 мың 500 бас болса, нақты 1 мың 897 бас ұрықтандырылып, берілген тапсырма 13 пайызға орындалды.
Ауданда мал мен құс еті 2012 жылдың ақпан айымен салыстырғанда 462,4 тоннаға артып, яғни 117,6 пайызға, жұмыртқа 26,2 мың данаға кеміп, 98,1 пайызды, сүт 780,5 тоннаға кеміп, 84,1 пайызды құрады.
2012 жылдың ақпан айымен салыстырғанда шошқа 420 басқа көбейіп 5611 басты (108,1%), құстар 119 087 басқа көбейіп 481 560 басты (132,9%), ірі қара мал 2 мың 332 басқа кеміп 67 520 басты (96,7%), қой 10 736 басқа кеміп 284 075 басты (96,4%), жылқы 949 басқа кеміп 12 359 басты (92,9 %), сиыр 541 басқа кеміп 26 195 басты (98,0%), оның ішінде түйе 15 басқа кеміп 528 басты (97,2 %), ешкі 2 511 басқа кеміп 22 814 басты құрады.
Алынған төл саны өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда: бота 4 басқа, торай 296 басқа артқан, ал бұзау 98 басқа, лақ 267 басқа, қозы 1 498 басқа, құлын 117 басқа кеміген.
===ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ===
Ауданның әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасында аудан тұрғындарының тұрмыстық жағдайын көтеру мәселесі басты мақсат болып алға қойылды. Ауданда халық санының және жаңа отбасылар ұлғаюы есебінен тұрғын үй салу үшін жер учаскелерін сұраған өтініш берушілер көбейе түсуде. 2013 жылдың екі айында азаматтар мен заңды тұлғалардан 98 арыз-шағымдары түсіп, 45 қаулы тіркеліп берілді және 314 азаматтар мен заңды тұлғалардың мемлекеттік актісі тіркеліп берілді.
Республикалық маңыздылығы халықаралық Батыс Еуропа-Батыс Қытай көлік дәлізі жобасы негізінде М-32 «Ресей Федерациясы шекарасы (Самара) -Шымкент» автомобиль жолының (2216+100-2231) шақырымы Темірлан ауылының айналма тас жолының құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізу үшін, 31.01.2012 жылғы №26 қаулысымен, «Қазақстан Республикасы көлік және коммуникация министрлігі автомобиль жолдары комитетінің Оңтүстік Қазақстан облыстық Департаменті» мемлекеттік мекемесіне жер телімдері уақытша 2014 жылға дейін қысқа мерзімге пайдалануға бөлініп берілді.
===ӨНЕРКӘСІП===
2013 жылы аудан бойынша жалпы өндірілген өнеркәсіп өнімінің көлемі 932 млн. 004 мың теңгеге орындалып, нақты көлем индексі 101,6 пайызды құрап, облыс бойынша өндірілген өнеркәсіп өнімі көлемінің үлесі 1,3 пайыз. Соның ішінде кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу саласында 16 млн. 858 мың теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі өткен жылдың есепті кезеңімен салыстырғанда 2,1 есеге артты, өңдеу өнеркәсібінде 845 млн 599 мың теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 105,9 пайыз, электрмен жабдықтау, су беру саласында 54 млн. 095 мың теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 96,7 пайызға артса, сумен жабдықтау кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау саласында 15 млн. 452 мың теңгеге қызмет көрсетіліп, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда нақты көлем индекісі 126,9 пайызды құрады.
Өңдеу өнеркәсібі саласында қосалқы кәсіпорындар бойынша 866 тонна үй құстарының еті өндірілді. Шұжық және оған ұқсас еттен жасалған өнімдер 22 тонна өндірілді. Бидай ұны 5 065 тонна, кебек және басқа астық өнімдерінің қалдықтары 1 774 тонна өндірілді.
Аудан көлемінде тоқтап тұрған өндірістік кәсіпорындар жоқ, кәсіпорындарға жасалынған түгендеу бойынша ауданда 19 өнеркәсіп кәсіпорны тіркелген, оның ішінде: 1 ірі, 15 орта, 3 шағын кәсіпорындар. Өзге де металл емес минералдық өнімдер өндіруде аудан бойынша 1,6 текше метр құрылыс кірпіштері өндіріліп, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 72,7 пайызға артты, облыс бойынша өндірілген күйген қыш өнімінің 4,7 пайызын құрады.
Шағын кәсіпорындар бойынша 5,4 мың текше метр табиғи құм өндіріліп, алдыңғы жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 3,9 есеге артты.
Өнімді өндіру «СТ-КZ» сертификатын алған кәсіпорындар аудан бойынша «Берен», «Шахар», «Ордабасы құс», «Комапния Раушан», «Бадам тас», «НИМЕКС-Констракшн» және «Хан-Асыл» ЖШС-і. Халықаралық стандартқа сай ИСО 9000-9001 сериялы сапа менеджмент жүйесіне 7 кәсіпорын ендіріліп, халықаралық деңгейдегі сертификатқа ие болды.
Ағымдағы жылы 4 инвестициялық жоба іске асырылуда. Жобаның инвестициялық құны 4 млрд. 425 млн. 650 мың теңгеге инвестициялық жобалар индустрияландыру картасы аясында ағымдағы жылы іске қосу жоспарланып отыр. Атап айтқанда:
1. «Ордабасы құс» ЖШС-нің үндік фабрикасының екінші кезеңін іске асыру, өндіріс көлемін ұлғайту, тірі салмақта үндік еті көлемін 8110 тоннаға жеткізу жобасы инвестициялық жоба құны 1 млрд. 728 млн. 900 мың теңге, өз қаржысы 345 млн. теңге. Жобаны қаржыландыру мақсатында «Каз АгроҚаржы» АҚ-мен жұмыстар жүргізілуде. Жоба 2013 жылдың 3 тоқсанында іске қосылып, 84 адам жаңа жұмыс орнымен қамтылады деп жоспарлануда;
2. «Сейтбек-әулеті» ЖШС-нің қызыл мия дәрілік өсімдігінің тамырын жоғары технологияда өңдеп дәрілік биологиялық белсенді құрам алу жобасы. Жобаның жалпы инвестициялық құны 1 млрд. 113 млн. 750 мың теңге. Жоба кезең-кезеңімен іске асады. Жобаның бірнеше кезеңі 2013 жылдың екінші жартыжылдығында 100 жұмыс орнымен іске асады, қажетті қаржы көлемі 297 млн. теңгені «Бизнестің жол картасы 2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында «АТФ БАНК» АҚ-ы арқылы игеруге жұмыс жүргізілуде.
3. «2010-2014 жылдарға арналған Қазақстанның үдемелі индустриялды-инновациялық дамуы» мемлекеттік бағдарламасы аясында Қайнар елді мекенінде Кеңес Одағы кезінен бергі уақытта іс-әрекетсіз тоқтап тұрған «Аққұс» ЖШС-гі құс фабрикасын жандандырып, қайта жаңғырту жұмыстарын жүргізіп, қуаттылығы жылына 3500 тонна құс етін өндіретін, инвестициялық құны 1 млрд. 432 млн. теңге (өз қаржысы 554,2 млн. теңге қажетті қаржы көлемі 888 млн. теңге) жобасы 2013 жылдың ІV-тоқсанында іске қосу жоспарланып, индустриялды картаға енгізілген;
4. «Нұр Каркен Тұз» ЖШС-гі өнеркәсіптің фармацевтика және басқа салаларына арналған жоғары тазартылған қайнатпа тұзын өндіру жобасы. Жобаның жалпы инвестициялық құны 151 млн теңге. Жоба 2013 жылдың 4 тоқсанында іске қосылып, 27 адам жаңа жұмыс орнымен қамтылады деп жоспарлануда.
Аудан көлемінде 33 жер қойнауын пайдаланушы кәсіпорын бар, оның ішінде 9 кәсіпорын барлау, 24-і өндіру сатысында. Аудан әкімінің 02.08.2010 жылғы №233 өкімімен жер қойнауын талдау және тиімді пайдалану бойынша арнайы жұмысшы тобы құрылып, нақты іс-шаралар түзіліп аудан әкімімен бекітілген. Жер қойнауын пайдаланушыларға облыс әкімінің 2011 жылғы 4 тамыздағы №161 хаттамасындағы 2 және 4 тармақтары бойынша жер қойнауын пайдаланушылардың бұрыштық нүктелер координаттарын өзгерткен учаскелерін қайта қалпына келтіру «рекультивация» жұмыстарын жүргізілуіне тұрақты мониторингті қамтамасыз ететін жұмысшы тобы аудан әкімінің №341 өкімімен 03.11.2011 жылы құрылған. Жер қойнауын пайдаланушы 15 карьер бойынша жүргізілген рекультивация жұмыстарына тексеру жүргізіліп, түзілген акт салалық басқармаға жолданды.
===КӘСІПКЕРЛІК===
Статистикалық көрсеткішке сәйкес ауданда тіркелген шағын және орта кәсіпкерліктегі кәсіпорындардың саны 6 мың 320 нысан, оның ішіндегі жұмыс істеп тұрған шағын және орта кәсіпкерліктегі кәсіпорындардың саны 4 мың 043, бұл жалпы тіркелген кәсіпорынның 63,9 пайызын құрайды. Осы құрылымдар бойынша жұмыспен қамтылған адамдар саны 17 мың 323 адам.
2013 жылдың қаңтар-ақпан айында шағын және орта бизнес субъектілерімен өндірілген өнім (жұмыс, қызмет) көлемі 3 млрд. 915 млн 700 мың теңге, бұл көрсеткіш өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 171,0 пайыз, одан түскен салық төлемі 48,5 млн. теңгені құрады.
Бөлшек сауда тауар айналымы 2013 жылдың 2 айында 140 млн. 900 теңгені құрады, бұл көрсеткіш өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда (тұрақты бағалармен) 115,8 % орындалды. Көтерме сауда тауар айналымы 114 млн 600 мың теңге 4,3 есеге, қоғамдық тамақтандыру қызметінің көлемі 4 млн. 900 мың. теңгені құрап, өткен жыл деңгейінен 2,4 есеге орындалды.Аудан кәсіпорындарының дислокациясы бойынша салық комитетіне тіркелген 5 базар, оның 2-уі аралас заттар, 3 мамандандырылған, онда 591 сауда орыны қызмет көрсетеді. Одан бөлек 360 дүкен, 88 дүңгіршек, 82 қоғамдық тамақтандыру орындары және 126 әртүрлі қызмет көрсету нүктелері жұмыс жасайды.
===ИНВЕСТИЦИЯ===
2013 жылдың ақпан айында тартылған инвестиция көлемі 458 млн. теңгені құрап, 2012 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 2,2 есеге артты (200 млн. 100 мың теңге). Оның ішінде қарыз қаражаттар есебінен 330 млн. 100 мың теңге.
Ауданда 9 нысанға 2013 жылы бюджет есебінен 506 млн. 204 мың теңге бөлінді. Атап көрсетсек:
1) Республикалық бюджет есебінен – 1 нысан:
· Ақбұлақ ауылындағы 300 орындық мектебінің құрылысына 200 млн. теңге қаржы қаралды.
2) Облыстық бюджет есебінен –5 нысан:
· Темірлан ауылындағы 120 орынға арналған балабақша құрылысына 195 млн 815 мың теңге қаралды;
· Тоқсансай аудандағы 200 орындық мектеп құрылысына 9 млн 318 мың теңге қаралды;
· Ықыластемір аудандағы 200 орындық мектеп құрылысына 34 млн. 160 мың теңге қаралды;
· Ақбұлақ ауылындағы 300 орындық мектебінің құрылысына 20 млн. теңге қаралған;
· Қараспан ауыл округіндегі Төреарық елді мекеніндегі 200 оқушы орынға арналған Тәукехан атындағы орта мектебінің құрылысына 34 млн. 705 мың теңге;
3) Аудандық бюджет есебінен – 3 нысан:
· Темірлан ауылына 120 орынға арналған бала бақша құрылысына 10 млн. 306 мың теңге қаралған;
· Бадам ауыл округіндегі Дербес елді мекенін сумен қамтамасыз етуге 900 мың теңге қаралған;
· Шұбарсу ауыл округіндегі үшінші массивін сумен қамтамасыз етуге 1 млн. теңге қаралған;
2013 жылы аудандық бюджеттен аудан аумағында қала құрылысын дамытудың кешенді схемаларын, аудандық (облыстық) маңызы бар қалалардың, кенттердің және өзге де ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеуге 58 млн. 240 мың теңге бөлінді.
===КӨГАЛДАНДЫРУ, ТАЗАЛЫҚ===
Бүгінгі күнге 10 ауыл округтерінің елді мекендерінде санитарлық тазалау жұмыстары атқарылуда. Елді мекендерді күл-қоқыстан тазарту жұмыстарымен 11 ауылдық тұтынушылар кооперативтері айналысуда.
Аудан халқының денсаулығының алдын-алу жөнінде үгіт-насихат жұмыстары атқарылуда.
Жалпы барлық емдеу мекемелерінде медицина қызметкерлерімен аса қауіпті жұқпалы аурулардың алдын-алу жөнінде 5- семинар сабақтары өткізілді. «Ордабасы оттары» үн қағазына әртүрлі тақырыптарды 2-мақала жарияланды.
Халық арасында тағам қауіпсіздігін қадағалау саласы бойынша астан уланудың алдын алу, Республикада өндірілетін, шеттен әкелінетін азық-түлік шикізатының және тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін қадағалау, Йод және темір жетіспеушіліктен болатын адам ағзасындағы түрлі аурулардың алдын алу мақсатында халық арасында санитарлық ағарту жұмыстары жүргізілуде. Жоспарға сай 3 нысан тексерілді.
Аудан бойынша халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету және саитариялық-эпидемиологиялық жағдайын жақсарту, ауыз су арқылы таралатын жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында, шаруашылықтардағы жұмыс істеп тұрған ауыз су жұйелерінен аудандық санитарлық-эпидемиологиялық сараптау орталығының зертханасына 117 ауыз су сынамасы жеткізіліп, оның сәйкес келмегені 2. Химиялық лабороториясына тексеруге 45 су әкелінді.
===АУЫЗ СУ===
Ауданда 59 елді мекеннің 346,8 км ауыз су құбырлары бар. Аудан халқының 83,2 пайызы (36 елді мекен) құбырлы ауыз суымен қамтамасыз етілген. Ал қалған 17 пайызы (23 елді мекен) баспа құдық суын пайдаланады. 59 елді мекеннің 36-ы құбырлы ауыз сумен қамтылған, қалған 23 елді мекеннің тұрғындары баспа құдық суын пайдаланады.
Аудандық бюджеттен 2013 жылға 17 елді мекеннің ауыз су жүйелерін күтіп ұстауға екі айға 9 млн. 711 мың теңге қаралып, толығымен игерілді. Атап көрсетсек:
- Бадам елді мекеніндегі ЭЦВ-6 насосын ағымды жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-6 насосын автокранмен ұңғыға салу №2,3, орталық станциядағы центробежный насосты ауыстыру, ауыз су жүйесіне орналасқан тік құдықшалардың (колодец) лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау (23 дана), ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, станциядағы автоматты ауыстыру, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстарына және материалдарға 477 мың 982 теңге жаратылды;
- Теспе елді мекеніндегі орталық ауыз су жүйесіне орналасқан тік құдықшалардың (колодец) лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау (5 дана), су құбырын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстарына және материалдарға 91 мың 032 теңге жаратылды;
- Ұялыжар елді мекеніндегі орталық ауыз су жүйесіне орналасқан тік құдықшалардың (колодец) лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау (11 дана), су құбырын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ЭЦВ-8 насосын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насостарды автокранмен ұңғыға салу жұмыстарына және материалдарға 457 мың 566 теңге жаратылды;
- Ықыластемір елді мекеніндегі жарамсыз болған ЭЦВ-8 насосын күрделі жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насосын автокранмен ұңғыға салу, орталық ауыз су жүйесіне орналасқан тік құдықшалардың (колодец) лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау (9 дана), су құбырын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстарына және материалдарға 199 мың 466 теңге жаратылды;
- Жамбыл елді мекеніндегі орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстары мен материалдарға 102 мың 489 теңге жаратылды;
- Бірлік елді мекені Орталық ауыз су жүйесіне орналасқан тік құдықшалардың (колодец) лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау (6 дана), су құбырын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ЭЦВ-8 насосын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насостарды автокранмен ұңғыға салу жұмыстарына және материалдарға 361 мың 314 теңге жаратылды;
- Жеңіс елді мекеніндегі Орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ауыз су жүйесіндегі орналасқан құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау, трансформатордағы 1-проходной, 2-опорный изоляторды ауыстыру жұмыстары мен материалдарға 293 мың 857 теңге жаратылды;
- Бөген елді мекені бойынша Орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстары мен материалдарға 208 мың 226 теңге жаратылды;
- Тоқсансай елді мекені бойынша орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ұңғыдағы ЭЦВ-6 насосты күрделі жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен насосты ұңғыға салу, ауыз су құбырларын ағымдағы жөндеуден өткізу (2 нүкте) жұмыстары мен материалдарға 283 мың 317 теңге жаратылды;
- Көкарал елді мекені бойынша орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, жарамсыз болған ЭЦВ-8 насосын ағымды жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насосын автокранмен ұңғыға салу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ауыз су жүйесіндегі орналасқан құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау, ауыз су жүйесіндегі тежегіштерді ағымдағы жөндеу 5 (дана), насосты қосып-өшіріп тұратын автоматты ағымдағы жөндеуден өткізу, бактерецидтік қондырғыны ағымдағы жөндеуден өткізу үшін орнынан алып орнату, өрт сөндіру гидрантын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін ұңғыдан сыртқа шығару, жөндеп орнына орнату жұмыстары мен материалдарға 682 мың 005 теңге жаратылды;
- Шұбар елді мекені бойынша №3,1 ұңғыдағы ЭЦВ-6, ЭЦВ-10 насостарын ағымды жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-6, ЭЦВ-10 насостарын автокранмен ұңғыға салу, орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, су құбырларындағы жарамсыз болған тежегіштерді ауыстыру, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ауыз су құбырларын ағымдағы жөндеу (3) нүкте, №2 ұңғыдағы ЭЦВ-8 насосты ағымдағы жөндеу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеп болған соң орнына салу жұмыстары мен материалдарға 717 мың 700 теңге жаратылды;
- Қарақұм елді мекені бойынша №3 ұңғыдағы ЭЦВ-6 насосын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен ЭЦВ-6 насосын автокранмен ұңғыға салу, орталық ауыз су құбырларын ағымдағы жөндеуден өткізу, су құбырларындағы жарамсыз болған тежегіштерді ауыстыру, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ауыз су жүйесіндегі орналасқан құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау, бактерецидтік қондырғыны ағымдағы жөндеуден өткізу үшін орнынан алу, жөндеп қондырғыны орнына орнату, ауыз су жүйесіндегі тежегіштерді ағымдағы жөндеуден өткізу үшін орнынан алу жұмыстары мен материалдарға 616 мың 470 теңге жаратылды;
- Төрткөл елді мекені бойынша Орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, Арыстанды елді мекенінде «ОМЕГА» қондырғысындағы центробежный насосты ауыстыру, Ақсары және Спатаев елді мекеніндегі ұңғыларға 1ф насос салып, су шығару, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, өрт сөндіру гидрантын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін ұңғыдан сыртқа шығару, жөндеп орнына орнату (5 дана), ауыз су жүйесіндегі тежегіштерді ағымдағы жөндеуден өткізу, ауыз су жүйесіндегі орналасқан құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау, №1 ЭЦВ насосын ағымдағы жөндеу үшін автокранмен сыртқа шығару, жөндеуден өткен насосты ұңғыға салу, №1 ұңғыдағы автоматты пускателдьді ауыстыру жұмыстары мен материалдарға 1 млн 201 мың 627 теңге жаратылды;
- Жайылма елді мекені бойынша Орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, ауыз су жүйесіндегі орналасқан құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау, ауыз су жүйесіндегі тежегіштерді ағымдағы жөндеуден өткізу, өрт сөндіру гидрантын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін ұңғыдан сыртқа шығару, жөндеп орнына қою жұмыстары мен материалдарға 262 мың 178 теңге жаратылды;
- Шұбарсу елді мекені бойынша Орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру, Атамекен 1,2, Геолог массивінтерінде жарамсыз болған ЭЦВ-10 насостарды автокранмен сыртқа шығару, күрделі жөндеуден өткен ЭЦВ-10 насостарды автокранмен ұңғыға салу, Атамекен 1,2 массивіндегі автоматты ауыстыру, Нефтехимик массивіндегі проходной изоляторды ауыстыру, ауыз су жүйесіндегі орналасқан тік құдықшалардың лай суға толуына байланысты құдықшаларды тазалау,Атамекен массивіндегі №3 насосты ағымдағы жөндеуден өткізу үшін автокранмен ұңғыдан сыртқа шығару, жөндеуден өткен насосты ұңғыға салу, өрт сөндіру гидрантын ағымдағы жөндеуден өткізу үшін тік құдықшалардан сыртқа шығару, жөндеуден өткен гидранттарды орнына қою (3 нүкте), орталық ауыз су құбырларын ағымдағы жөндеуден өткізу (1 нүкте) жұмыстары мен материалдарға 957 мың 977 теңге жаратылды;
- Ақжол елді мекені бойынша ЭЦВ-8 насосын ағымды жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, күрделі жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насостарды автокранмен ұңғыға салу, орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстары мен материалдарға 200 мың 390 теңге жаратылды;
- Қайнар елді мекені бойынша №2,4 ұңғыларындағы жарамсыз болған ЭЦВ-8 насосын ағымды жөндеуден өткізу үшін автокранмен сыртқа шығару, күрделі жөндеуден өткен ЭЦВ-8 насостарды автокранмен ұңғыға салу, орталық ауыз су құбырларын ағымды жөндеуден өткізу, ұңғыдағы жарамсыз болған тежегішті ауыстыру, №3 ұңғыдағы жарамсыз болған автоматты ауыстыру, орталық су құбырларын, нысандарды хлораминмен залалсыздандыру жұмыстарына 422 мың 284 теңге жаратылды;
«Таза су» МКК-ның ақпан айының электр қуатына – 2 млн 175 мың 120 теңге жұмсалды.
===ӘЛЕУМЕТТІК САЛА===
Қазақстан Республикасының «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы» Заңына сәйкес, 2013 жылдың ақпан айында 1 689 отбасының 6 558 баласына 33 млн. 821 мың 600 теңге 18-жасқа дейінгі балалар жәрдемақысы тағайындалып, 12 млн. 664 мың теңгесі төленді.
ҚР «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» Заңына сәйкес, 2013 жылдың 1 наурызына дейін 54 отбасының 308 адамына 2 млн. 362 мың 400 теңге атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып, 1 млн. 567 мың теңгесі төленді. 2013 жылдың І тоқсанына кедейшілік шегі 6313 теңге.
Аудан бойынша аз қамтамасыз етілген мұқтаж отбасылар 2013 жылдың 1 наурызына 53 отбасы, ал кедей азаматтар 314 адам болса, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 60 пайызға төмендеген (787 адам).
Аудан бойынша демеушілер есебінен атаулы әлеуметтік көмекке мұқтаж отбасыларға берілген көмектері туралы мәлімет төмендегіше:
1. Төрткөл ауыл округі 72 адамға 105 мың теңге көмек көрсетілді.
2. Бөржар ауыл округі 29 адамға 17 мың 500 теңге көмек көрсетілді.
3. Қарақұм ауыл округі 8 адамға 2 мың 600 теңге көмек көрсетілді.
4. Бөген ауыл округі 16 адамға 8 мың 500 теңге көмек көрсетілді.
5. Шұбарсу ауыл округі 27 адамға 17 мың 700 теңге көмек көрсетілді.
6. Жеңіс ауыл округі 12 адамға 2 мың теңге көмек көрсетілді.
7. Қажымұқан ауыл округі 89 адамға 90 мың теңге көмек көрсетілді.
Барлығы: 253 адамға 243 мың 300 теңге көмек көрсетілді.
ҚР 1997 жылғы 20 маусымдағы «Қарттар мен мүгедек азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету туралы» Заңына сәйкес ашылған жалғызілікті жеке тұрушы қарт азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшесінде он бір айда 98 қарт тіркеліп отыр. 20 әлеуметтік қызметкер қызмет көрсетуде. Әлеуметтік қызметкер жұмыс кестесі бойынша аптасына 2 рет барып, әлеуметтік көмек түрлері көрсетілуде.
ҚР 2002 жылғы қараша айындағы «Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы» Заңына сәйкес ашылған мүмкіншілігі шектеулі мүгедек балаларға үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшесі 101 мүгедек бала және 18 жастан жоғары жүйке ауруымен ауыратын 2 адамды есепке алып, 19 әлеуметтік қызметкер қызмет көрсетуде.
Үйде тәрбиеленіп және оқытылып жатқан 110 мүгедек балаға 2012-2013 оқу жылында 198 мың 400 теңге жәрдемақы тағайындалып, төленді.
80 жастан асқан жалғыз ілікті ешкімі жоқ 10 қарттардың зейнетақысына 01.02.2013 жылға дейінгі уақытта 17 мың 300 теңге үстеме жәрдемақы тағайындалып төленді.
Облыс орталығында «Ардагерлер үйіне», «Мейір» ардагерлер үйіне жыл басынан төмендегі санаттар бойынша:
-Ұлы Отан соғысының ардагерлері және оларға теңестірілгендер - 7 адам;
-зейнеткер жасындағы Алтын алқа, Күміс алқа иегерлері - 22 адам;
-жасына байланысты қарт зейнеткерлер - 30 адам;
-зейнеткер жасындағы мүгедектер – 6 адам, барлығы 65 азаматтарға демалуға жолдама берілді.
Облыстық мүгедектерді оңалту орталығына 10 адам жолданды.
Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектеріне және аз қамтамасыз етілген азаматтарға жергілікті бюджет, кәсіпорындар, ұйымдар және коммерциялық құрылымдар есебінен қосымша әлеуметтік қолдау көрсетілді:
-«Шымкент Газ» ЖШС айына бір рет төмендетілген бағамен Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектеріне газ балондарын 31 адамға 61 мың 700 теңгеге;
Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектеріне, соғыс жылдары қаза болған жауынгерлер жесірлеріне «Оңтүстік Жарық» ЖШС электр энергиясын жеңілдікпен барлығы 26 адмға 17 мың 780 теңгеге;
-суға ақы төлеу бойынша ауыл округтерінде су тарату жүйелері арқылы 40 адамға 29 мың 400 теңгеге;
-көлікте тегін жол жүру бойынша жеке кәсіпкерлер есебінен Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне, ҰОС ардагерлеріне теңестірілгендерге, ауған соғысының қатысушыларына, барлығы 91 адамға 65 мың 850 теңгеге;
-ҰОС қатысушылары мен теңестірілгендерге 36 адамға 117 мың 200 теңгеге тегін дәрі-дәрмек;
-пәтер телефонын пайдалану үшін 28 адамға 40 мың 200 теңгеге;
-басқалай көмектер бойынша ҰОС қатысушылары мен теңестірілгендерге демеушілер есебінен, барлығы 70 адамға 54 мың 400 теңгеге көмектер көрсетілді. Барлығы 322 адамға 386 мың 530 теңгенің әлеуметтік көмектері көрсетілді.
Мекемелер мен кәсіпорындар басшыларының аз қамтамасыз етілген қарт азаматтарға шефтік көмек азық-түлік және қаржылай көмектер, барлығы 57 адамға 171 мың 400 теңгеге көрсетілді.
Адам қорғаныш тапшылығы қоздырғышын жұқтырған балалары бар 11 отбасыға баланы күтуге 38 мың 048 теңгеден, барлығы 838 мың теңге ай сайынғы жәрдемақы төленді.
Ауданда 2013 жылға жоспар бойынша қол арба сатып алуға 735 мың теңге бөлінген, мемлекеттік сатып алу жұмыстары жүргізілуде. Демеушілер есебінен 1 мүгедекке 2012 жылы алынған қол арба берілді.
Жыл басынан бөлімге жұмыс іздеуші ретінде 448 адам тіркелді. Жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғау шараларымен 301 адам қамтылды, оның ішінде 86 адам тұрақты жұмысқа, 215 адам «Жұмыспен қамту-2020» бағдарлама бойынша жұмысқа орналастырылды. 2013 жылдың 1 наурызына ресми тіркелген жұмыссыздар саны 735 адамды құрады, оның ішінде 422-әйел, 313-ерлер, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 10,3 пайызға артқан (666 адам).
Жұмыссыздарды қоғамдық жұмыстарға жіберуге жергілікті бюджет есебінен 14 мың 173 теңге бөлініп, жұмыссыздарды қоғамдық жұмыстарға тарту наурыз айында басталады деп жоспарлануда.
«Жұмыссыздарды кәсіби даярлау және қайта даярлау» бағдарламасы бойынша 1 млн. 922 мың теңге бөлініп, кәсіби оқуға маусым айында басталады деп жоспарланып отыр.
===«ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ-2020» бағдарламасы===
Ауданымызда жалпы халық саны 2013 жылдың 01 ақпанына 114 654 адамды құраса, экономикалық белсенді халық саны 55 300 адамды құрап отыр. Оның ішінде жалдамалы жұмысшылар 20 300 адам, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар 32 500 адам, жұмыссыздар 2 500 адамды құрайды. 2013 жылдың 1 наурызына ресми тіркелген жұмыссыздар саны 735 адамды құрап алдыңғы жылмен салыстырғанда 10,7 пайызға жоғарылады.
2013 жылы өңірімізде «Жұмыспен қамту 2020» бағдарламасының 1 бағыты бойынша 148 адам тұрақты, 211 адам уақытша, 221 адамды әлеуметтік жұмыс орындарына, 202 адамды жастар практикасына тартып жұмыспен қамту, 149 адамды бліктілігін арттыру, қайта даярлау және кәсіби оқыту курстарына оқыту, 2 бағыты бойынша 50 адамды кәсіпкерлік негіздеріне оқыта отырып 53 адамға шағын несиелеу жұмыстарын жүргізу, бағдарламаның төртінші бағыты бойынша 47 адамды жұмыспен қамту жұмыстарын іске асыру межеленіп, жоспар облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасымен келісілген түрде аудан әкімімен бектілді. 2013 жылы ауданда бағдарламаны жүзеге асыру жоспарына сәйкес республикалық бюджеттен қаралған трансферттер жөніндегі нәтижелер туралы келісім жалпы 109 млн. 340 мың теңгеге жасалды. Оның ішінде кәсіби даярлау және жұмыспен қамтылуына ықпал етуге (еңбек жалақысын жартылай өтеу) 41 млн. 143 мың теңге, кәсіби даярлау және жұмыспен қамтылуына ықпал етуге (мамандарды қайта даярлау және біліктілігін арттыру) 12 млн. 324 мың теңге, жастар практикасына 36 млн. 085 мың теңге және бағдарламаның институциялдық ұйымдастырылуына (жұмыспен қамту орталықтарын құру) 19 млн. 788 мың теңге. 2013 жылы «Жұмыспен қамту 2020» бағдарламасының 1-бағыты аясында өңірлік еңбек нарығындағы қажеттіліктерге сәйкес жастар практикасы мен әлеуметтік жұмыс орындарын ұйымдастыратын жұмыс берушілердің тізбесі, жұмыс берушілерден ұсынылған өтінімдерге сәйкес аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің 14.01.2013 жылғы №10 бұйрығымен бекітілді. Үстіміздегі жылдың қаңтар айында бағдарламаға қатысуға 4 адам өтініш беріп, 1 азамат тұрақты жұмысқа жолданды. Әлеуметтік жұмыс орны бойынша 180 азамат 47 мекемеге жолданып, ақпан айына 4 млн. 577 мың 300 теңге қаралып, игерілген қаржы 4 млн. 111 мың 300 теңге.Жастар практикасы бойынша 42 азамат 31 мекемеге жолданып, ақпан айына 1 млн. 191 мың теңге қаралып, игерілген қаржы 1 млн. 178 мың 136 теңге.
===МЕМЛЕКЕТТІК ЖАСТАР САЯСАТЫНЫҢ ОРЫНДАЛУЫ ТУРАЛЫ===
Аудан көлемінде мемлекеттік жастар саясатының орындалуы, іске асырылуы мақсатында бекітілген іс-шаралар жоспарына сәйкес, бірқатар жұмыстар ұйымдастрылды. Бүгінгі күні аудан көлемінде 14-29 жас аралығындағы жастар саны 36 мың 362, оның ішінде ер – 18 мың 409, қыз бала -17 мың 953 құрайды.
Аудан әкімінің мәжіліс залында Елбасымыз Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған «Қазақстан - 2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты тақырыбында дөңгелек үстел ұймдастырылып мекемелердегі жастар мен ауыл округтеріндегі жастар ұйымдарының жетекшілері қатысып өз ой пікірлерін білдірді.
Ауданымызда отбасы құндылығын насихаттау мақсатында «Үлкен құрмет» акциясы ұйымдастырылды. «Үлкенге құрмет» акциясы аясында іс-шара жоспары бекітіліп, іс-шара жоспарына сәйкес ауыл округтері, білім беру мекемелерінде, аудандық кітапхана іс-шаралар ұйымдастырылып өз дәрежесінде өткізілді.
Қажымұқан ауыл округінде «Бақыт сыйлаған» тақырыбындағы кездесуді ҰОС ардагері С.Сағындықов ашып, бар ғұмырын қиын қыстау кезеңде өткізгендігі туралы айтып, өзінен кейінгі жас ұрпақтың осындай кезеңдерді басынан кешірмесін деп өз батасын берді.
Аудандық орталық кітапханада мәдениет үйінің қызметкерлерімен бірлесіп «Өнер өмірдің өзіндей мәңгілік» атты жерлес ақындарымызбен зиялы қауым өкілдері С.Маханұлы, А.Тұрмағанбетов, суретші О.Абдрайымовпен жастардың кездесу кеші ұйымдастырылып ақын ағаларымыздың сыйластыққа, адамгершіліке, ұлтжандылыққа тәрбиелейтін өлең әндерін оқырмандарымыз шырқап түрлі сұрақтарына жауап алды.
Орталық мешіттің бас имамы Б.Әшірбай жастармен дін жөнінде отбасы мүшелерінің өзара сыйластығы үлкенге құрмет, кішіге ізет, салауаттылық тақырыптарында уағыз насихат жұмыстарын жүргізді.
14-ақпанда аудан орталығы Темірлан ауылында ауған соғысы ардагерлері мен аудан әкімі Д.Тлеубергенов «Қасірет ана» мемориялына салтанатты түрде гүл шоқтарын қойып, құттықтау сөз сөйлеп ауданымыздың дамуына өз үлесін қосып жүрген ардагерімізге аудан әкімінің «Нұр Отан» ХДП-ның алғыс хаттарымен және аудандық мәслихаттың грамотасымен марапаттап, барлық ардагерлерге бағалы сыйлықтар беріп, концерттік бағдарлама ұйымдастырылды.
===БІЛІМ===
Ордабасы аудандық білім бөліміне қарасты барлық білім беру мекемелерінің саны - 82. Оның ішінде 66 мектеп /41 орта, 9 негізгі, 16 бастауыш/, 13 балалар бақшасы, 3 қосымша білім беру ұйымдары. Сонымен бірге 9 жеке меншік бала бақша жұмыс жасайды. 2012 жылдың қыркүйек есебі бойынша мектептерде 24 437 оқушы болса 2013 жылдың қаңтар айының есебі бойынша 24 395 оқушы яғни 42 оқушыға кеміп отыр. Балабақшалар мен 20 мектептің жанындағы шағын орталықтарда 3 700 бала тәрбиеленеді.
Жалпы білім беретін ұйымдарда 3 033 мұғалім еңбек етуде, оның ішінде жоғары санатты 218, бірінші санатты 1 242, екінші санаттағы 836, қатардағы 737. Жоғары білімді мұғалімдер 2 843, арнаулы орта білімдісі 190.
Жалпы білім саласының қаржылық қоры 4 млрд. 744 млн. 088 мың теңге. Оның ішінде 3 млрд. 391 млн. 792 мың теңгесі айлық жалақы, 1 млрд. 416 млн. 178 мың теңгесі басқада шығындар.
66 мектептің барлығы телефондандырылып, интернет желісіне қосылған.
Аудан мектептерінің 138 компьютерлік сыныптарында 2 489 компьютер орнатылған, яғни 1 компьютерге шаққанда 9,8 оқушыдан келеді.
Бүгінгі күні аудандағы 66 мектептің 51-інде кітапхана бар. Мектептердегі жалпы кітап қоры – 891 232 дана, оның ішінде 593 094 данасы оқулықтар, әдеби және оқу-әдістемелік әдебиеттер – 298 138 дана. Жаңа буын оқулықтары – 535 293 дана.
2013 жылы «Балапан» бағдарламасы аясында Темірлан елді мекенінен 120 орындық мемлекеттік балабақша салынуға республикалық бюджеттен 195 млн. қаржы бөлініп, салу жоспарлануда.Сонымен бірге Темірлан елді мекенінен 75 орындық жекеменшік «Ардақ», Шұбарсу елді мекенінен жекеменшік 100 орындық балабақша және жаңадан салынған Алтын төбе, Қ.Спатаев атындағы және 2013 жылы қыркүйек айында пайдалануға берілетін М.Дулати, Тоқсансай, Тәукехан негізгі мектептерінің жанынан 125 орындық шағын орталықтар ашу үшін қажетті қаржы Республикалық бюджеттен сұралды. Жыл соңына дейін аудан бойынша мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына жалпы баланың 58,5 пайызы қамтылады деп жоспарлануда.
Облыстық пәндік олимпиада 7-10 қаңтар аралығында өткізіліп, оған ауданнан 36 оқушы қатысты. Қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша Қ.Омаров атындағы жалпы орта мектебінің 10 оқушысы Ж.Әбдікерім жүлделі 3 орынға ие болып, биология пәнінен Амангелді атындағы жалпы орта мектебінің 9 сынып оқушысы С.Колесниченко, «Атамекен» жалпы орта мектебінің 11 сынып оқушысы Е.Батурсыновтар облыстық білім департаментінің мақтау қағазымен марапатталды.
Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен облыстық «Жарқын болашақ» олимпиадасына қатысатын 5 оқушыға байқау кезеңдері бойынша әдістемелік көмек көрсетілді.
Пән мұғалімдері облыстық білім жетілдіру институтына жоспар бойынша жіберілді.
Аудан мектептерінде мектептердің жылылығы, оқушылардың сабаққа қатысуы бойынша зерделеу жұмыстары жүргізілді.
Аудан бойынша балабақшалардағы бос тұрған орындарға сұраныстарға келетін болсақ, кезекте тұрған балаларға жолдамалар беру, өтініш жазып келген ата-аналардың өтініштерін қабылдап, кезекке қою жұмыстары жүргізілді.
Білім бөліміне қарасты мектептерді күрделі жөндеуге 2013 жылға бюджеттен 236 млн. 799 мың теңге қаралды. Атап айтқанда:
- С.Ысмайылов атындағы жалпы орта мектебінің терезелерін ауыстыру, ішкі әрлеу жұмыстарына жергілікті бюджеттен 21 млн. 437 мың 500 теңге бөлінді;
- С.Мұханов атындағы жалпы орта мектебінің терезесін, еденін, есіктерін, шатырын толығымен ауыстыру жұмыстарына жергілікті бюджеттен 30 млн. 331 мың теңге бөлінді;
- «Самал» балабақшасының екінші ғимаратын толық жөндеуден өткізуге (бұрынғы Көкарал мектебінің ғимараты) жергілікті бюджеттен 75 млн. теңге;
- Ш.Уалиханов атындағы жалпы орта мектебінің еден, есік, электр, желілерін ауыстыру, ішкі әрілеу жұмыстарына «2020 бағдарламасы» бойынша республикалық бюджеттен 47 млн. 691 мың теңге бөлінді;
Мектептерді күрделі жөндеу жұмыстарына ЖСҚ дайындауға 2013 жылға бюджеттен 7 млн. 707 мың теңге қаралды. Атап айтқанда:
- Төрткүл жалпы орта мектебінің бастауыш ғимаратын күрделі жөндеуден өткізуге 2 млн.теңге;
- М.Әуезов атындағы жалпы орта мектебінің терезе, есік, еден, электр желілерін ауыстыру, ішкі, сыртқы әрлеу жұмыстарын жүргізуге 2 млн. теңге;
- Н.Нысанбайұлы атындағы жалпы орта мектебінің терезе, есік, еден, электр желілерін ауыстыру, ішкі, сыртқы әрлеу жұмыстарын жүргізуге 2 млн. теңге;
- Абай атындағы жалпы орта мектебінің терезе, есік, еден, электр желілерін ауыстыру, ішкі, сыртқы әрлеу жұмыстарын жүргізуге 1 млн. 707 мың теңге қаралған;
Білім бөліміне қарасты мектептерді ағымдағы жөндеуге 2013 жылға жергілікті бюджеттен 50 млн. 028 мың теңге қаралды. Атап айтқанда:
- Б.Кенжебаев атындағы жалпы орта мектебінің терезелерін ауыстыру, жылу жүйесін жөндеуге 19 млн. 928 мың теңге;
- Ө.Тұрманжанов атындағы жалпы орта мектебінің терезелерін ауыстыруға 8 млн. теңге;
- Темірлан жалпы орта мектебінің терезелерін ауыстыруға 3 млн. теңге;
- С.Ысқақов атындағы негізгі орта мектебінің шатырын, терезелерін ауыстыруға 3 млн. теңге;
- Кәусар гиманзиясының электр желісін ауыстыруға 2 млн. 800 мың теңге;
- Көкарал жалпы орта мектебінің қазандығын ауыстыруға 2 млн. 700 мың теңге;
- Қарабастау бастауыш мектебінің есік, терезе, едендерін ауыстыруға 600 мың теңге;
- Қ.Бектаев атындағы жалпы орта мектебінің бұрынғы спортзал ғимаратын жөндеуден өткізуге 10 млн. теңге бөлінді;
2013 жылы мектептерге қатты отын (көмір) алу үшін бюджет есебінен 46 млн. 077 мың теңгеге 6144 тонна көмір сатып алуға қаржы бөлінді. Сүйық отын 158 тоннаға 14 млн 286 мың теңге бөлінді.
Жалпы мультимедиялық-лингафондық кабинеттер саны - 35, физика – 25, биология - 20, химия - 20. Сонымен бірге 34 мектепте 71 интерактивтік тақта бар.
===ДЕНСАУЛЫҚ===
Аудан тұрғындарына 58 емдеу–профилактикалық мекемелер, атап айтқанда 1 аудандық емхана, 1 аудандық аурухана, 1 туберкулезге қарсы диспансер, 2 ауылдық аурухана, 12 дәрігерлік амбулатория және 41 медициналық бекет қызмет көрсетеді.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру және аурулардың алдын алу бағдарламасына сәйкес 9 бағытта жұмыстар атқарылуда, атап айтқанда: темекі шегуге, нашақорлыққа, маскүнемдікке қарсы күрес, дене тәрбиесіне, тиімді тамақтану, ана мен баланың денсаулығын қорғау, отбасын жоспарлау, қоршаған ортаны қорғау, әлеуметтік маңызды мәселелердің алдын алу шаралары бойынша 155 реферат, 2 дөңгелек стол, 10 мақала, 150 семинар, 489 дәріс, 4423 әңгіме, 1 бұқаралық акциялар, 2 жарыстар, 61 санитарлық бұрыш жасалып, оған 31178 тыңдаушы тартылды.
Жыл басынан 4 дәрігер Шымкент қаласынада өз білімдерін жетілдірді.
Бүгінгі таңда жұқпалы аурулар аурушаңдық көрсеткіштері біршама қалыпты жағдайда. Сары ауру 4 көрсеткіші 3,4 (2012 жылы тіркелгені 3 көрсеткіш 2,56), немесе 0,8 көрсеткішке төмендеген.
Сарып ауруы биылғы жылы 3 тіркеліп, көрсеткіші 2,56 болған, (2012 жылы тіркелген адам саны 6 көрсеткіші 5,3 болған), яғни 2,7 көрсеткішке төмендеген. Тіркелген науқас ошақтарының құдықтарына залалсыздандыру жұмыстары жургізілуде.
2013 жылдың ақпан айында 1 жасқа дейінгі нәресте өлімі 6 көрсеткіші 11,5. Өткен жылмен салыстырғанда 3-ке кеміген (өткен жылдың 2 айында тіркелген 1 жасқа дейінгі нәресте өлімі - 9).
2013 жылы халықтың флюрографиялық тексеруден өтуге тиісі 45 мың 685 азамат болса оның екі айда 4 мың 673- і өтіп, 10,2 пайызды құрады.
18 жасқа дейінгі балаларды профилактикалық тексеруден өткізу жоспары бойынша 41 мың 104 бала толық тексеруден өту керек болса, 2 ай көлемінде 4 мың 994 (12,1 пайызы) тексеруден өтті. Тексеру қорытындысы бойынша 743 баланың ауруы анықталып, 14,9 пайыз, сауықтырылғаны 306 ол 41,2 пайыз, одан «Д» есепке алынғаны 383 болып, 7,7 пайызды құрады.
Қан айналым жүйесі бойынша тексеруден өтетіндер жоспары 11 мың 176, өткені 2 361 болса, бүгінгі күні 21,1 пайызды құрап отыр, анықталған ауруы 60 (2,5 пайыз), «Д» есепке алынғаны 60 (2,5 пайыз) құрады.
Жатыр мойны қатерлі ісігі бойынша тексерілуге тиістілер жоспары 3 мың 214, көрінгені 370 (11,5 пайыз), анықталған ауруы 46 (12,4 пайыз) одан «Д» есепке алынғаны 46 (12,4 пайыз).
Сүт безі қатерлі ісік ауруларының тексерілуге тиісті жоспары 2 мың 161, одан көрінгені 38 (1,76 пайыз).
Қант диабеті бойынша тексерілуге тиісті жоспары 15 мың 415 болса, оның көрінгені 619 (4,0 пайыз), табылған ауруы болмаған.
Глаукома (су қараңғылық) бойынша тексерілуге тиісті жоспары 9 мың 965 болса, оның көрінгені 736 (7,4 пайыз).
Тоқ ішек және тік ішек қатерлі ісік ауруларының тексерілуге тиісті жоспары 4 мың 527 одан, көрінгені 59 мың (1,3 пайыз), анықталған ауру жоқ.
Бір төсек орынға дәрі-дәрмекке кеткен шығын 8 мың 619 теңге, ал бір науқасқа кеткен азық-түлік шығыны 499 теңге, бір науқасқа кеткен дәрі-дәрмектер шығыны 1 мың 159 теңге. Күрделі жөндеу жұмыстарына қаржы қаралмаған.
===СПОРТ===
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың халқымызға арнаған «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына жолдауында балалық шақтан бастап денешынықтыру мен спорттық даярлыққа және оған ең қолайлы мүмкіндіктер туғызуға ерекше ден қойылуы керек. Осы тұрғыда «Салауатты өмір салтын насихаттау» бағдарламасы түзіліп, сол негізде аудандық денешынықтыру және спорт бөлімінің 2013 жылға арналған жұмыс жоспары жасалынып, аудан көлемінде 7 іс-шара өтіп, оған 20 350 адам қатысты.
Елбасының алға қойған осы міндетін өмір шындығына айналдыруға, аудандық денешынықтыру және спорт бөлімі мен балалармен жасөспірімдер спорт мектебі өз үлесін қосып келеді.
Ауданымызда 2 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі бар. Аудан бойынша 154 спорт нысаны қызмет жасайды. Олар: стандартқа сай 1500 орындық Қажымұқан атындағы орталық стадионы, аудандық мәдениет үйінің жанындағы спорт кешені, 30 спорт зал, оның ішінде білім бөліміне қарасты орта мектептерде 26 спорт зал, 2 спорт кешені және кәсіптік техникалық училищеде 2 спорт зал. Аудандағы білім бөліміне қарасты мектептерде 56 алаңша және ауыл округтерде 54 ауылда футбол алаңы бар, барлығы 110 спорт алаңдары жұмыс жасайды. Сондай-ақ Қараспан мемлекеттік қазынашылық кәсіпорны демалыс лагеріндегі жүзу бассейні жазғы мезгілде және білім бөліміне қарасты орта мектептерде 7 ату тирі жұмыс істейді. Ауыл тұрғындары мен демеушілер қаржысымен 4 спорт алаңы ашылды.
Ауданымызда 88 спортпен шұғылданатын мекеме бар, бұған қатысатын 16916 адамды құраса, оның ішінде 66 мектепте 9 960, 17 мекемеден 5490, 1 кәсіптік техникалық мектептен 484 және 1 балалармен жасөспірімдер спорт мектебінен 982 оқушы санын құрайды. Ауданда дене шынықтыру мен спортпен тұрақты айналысатындардың саны жылдан жылға артып келеді. Білім бөліміне қарасты 66 мектепте 29 130 оқушы және кәсіптік техникалық мектепте 484 оқушы денешынықтыру сабақтарына қатысады. Аудан бойынша 2012 жылы Президенттік сынақ тапсыруға 82 703 адам қатысты. Оның ішінде: Аудан бойынша 5 сынып оқушылары 2 741 өткені 2 214, 9 сынып оқушылары 2 218 өткені 1 340, 11 сынып оқушылары 1 915 өткені 1 350 және ауыл тұрғындары бойынша 18-23 аралығында 29 991 өткені 8 350, 24-90 жас аралығындағы 45 838 өткені 17 786. Мектептер бойынша 242 дене тәрбиесінің мұғалімдері және спорт мектебінен 30 жаттықтырушы айналысады.
Қаңтар айының 19 жұлдызында ардагерлер арасында волейболдан жарыс болып өтті, бұл жарысқа 6 команда, 70-ке жуық адам қатысты.
Төрткөл ауылында С.Қарабаевтің 63 пайғамбар жасына толғанына орай волейболдан жарыс болып өтті, бұл жарыста 8 команда болып, 120 оқушы қатысты. Жүлделі орын алған спортшыларға мақтау грамотасы және бағалы сыйлықтар мен марапатталды.
2013 жылдың 22-23 ақпан күндері 1998-1999, 1996-1997, 1994-1995 жылы туылған жасөспірімдер және ересектер арасында «Қазақстан Барысы» атты қазақ күресінен турнир болып өтті. Бұл жарысқа 752 адам қатысты. Жүлделі орын алған командаға мақтау грамотасы және бағалы сыйлықтармен марапатталды.
2013 жылдың 11-15 ақпан күндері Ауғанстан Республикасынан Кеңес әскерлерінің шығарылуына 24 жылдығына байланысты спорттық ойындардан жарыс болып өтті. Бұл жарысқа 258 адам қатысты. Жүлделі орын алған командаға мақтау грамотасы және бағалы сыйлықтармен марапатталды.
=== МӘДЕНИЕТ===
Ауданда 1 аудандық мәдениет үйі, 4 ауылдық мәдениет үйі (Төрткүл, Бөржар, Жеңіс, Бөген) 9 ауылдық клуб (Қараспан, Қызылжар, Қараспан тұқым шаруашылығы, Алтынтөбе, Ақбұлақ, Көкбұлақ, Ақжол, Амангелді, Жусансай) 33 ауылдық кітапхана аудан халқына мәдени қызмет көрсетуде.
Бұл мәдени ағарту орындарында 80 штат бірлігінде 89 шығармашылық қызметкер жұмыс істейді. Олардың 52 жоғары, 33 орта арнаулы, 4 орта білімді мамандар.
2013 жылдың ақпан айында арнайы есепке 164 мың теңге түсті.
2013 жылы ақпанда клуб, кітапхана мекемелерінде 108 тақырыпта мәдени іс-шаралар өткізіліп 3 024 жуық адам қатысты.
Ақпан айында орталық кітапханада «Кәсіби музыкадағы жазба дәстүрінің негізін қалаушы» ССРО халық әртісі, компазитор М.Төлебаевқа 100 жыл толуына әдеби сазды кеш ұйымдастырылды. «Өнер-өмірдің өзіндей мәңгілік» аудандық мәдениет үйімен бірлесіп әдеби қонақжай кеші өткізілді. Кешке сазгерлер А.Тұрмаханбетов, С.Маханов, С.Медеубеов, суретші А.Абдраимовтар сияқты зиялы қауымдар қатысты. «Ұлт рухын оятқан» ақын, педагог, турколог, ағарту комиссары А.Байтұрсыновтың 140 жылдығына орай әдеби кеші, кітап көрмелері өткізілді.
Сонымен қатар «Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» тұрақты көрмесі қойылды.
3 ақпан күні Аудандық мәдениет үйінде Облыстың бас имамы Әліпбекұлы Бейбіт қажының қатысуымен мәуліт күні өткізілді. Мереке соңғы пайғамбардың өмірге келгені жөніндегі бейнефильм көруден басталып, аудандық «Дәулеталы Бегалы ата» мешітінің бас имамы Бастарбек Әшірбай мәулітте берілетін астың сауабы жөнінде әңгімеледі.
===БАЙЛАНЫС===
Аудан бойынша 59 елді мекендердің барлығы телефондандырылған. Ауданда 2013 жылдың ақпан айында 7617 телефон нүктесі бар. Халық игілігіне 16 АТС қызмет етуде. Аудандағы білім бөліміне қарасты 66 мектеп телефондандырылған, қазіргі таңда кең жолақты интернет жүйесіне 43 мектеп қосылған.
Аудандағы 54 емдеу пункттері болса оның барлығы телефондандырылған.
Ауданда интернет желісі арқылы ID, TV теледидар 44 және 75 каналдарын көруге мүмкіндік бар, бүгінгі таңда 144 абонент қосылған.
Телекомуникация торабының халыққа қызмет көрсету табысы 2013 жылдың ақпан айында 23 млн. 207 мың 869 теңгені құрады, немесе өткен жылмен салыстырғанда 7,3 пайызға кеміген (21 млн. 612 мың теңге).
Ауданымызда 1 аудандық пошта торабы, 14 байланыс бөлімшесі және 2 байланыс пункті халыққа қызмет көрсетеді. Штаттық кестесі бойынша 52.7 бірлік, оның ішінде: әкімшілік басқарма персоналы 2 бірлік, өндірістік персоналы 50,7 бірлікті құрайды.
Аудан тұрғындарына пошта торабы биыл 2013 жылы ақпан айында 12 млн 737 мың 300 теңгенің қызметін көрсетті, немесе өткен жылмен салыстырғанда 4,7 пайызға кеміген (10 207 мың теңге).
===ҚЫЛМЫСҚА ҚАРСЫ КҮРЕС===
Статистикалық көрсеткіштер бойынша 2013 жылдың қаңтар айында 53 қылмыс тіркелеген болса, 2011 жылдың осы мерзімінде 20 қылмыс тіркелген болатын, яғни 33 қылмысқа артып отыр. Оның ішінде ауыр қылмыс 8, ауырлығы орташа қылмыс 41, онша ауыр емес қылмыс 4.
== Пайдаланған әдебиет==
| 