Уикипедия

Тунис: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q948 (translate me)
уикилендіру, қате, мәліметтерді жаңарту
1-жол:
{{Infobox Country or territory
|native_name = الجمهورية التونسية <br /><small>(''AlӘл-JumhūriyyahДжумһурия atәт-TūnisiyyahТунисия'')</small> <br />République tunisienne
|conventional_long_name = Tunisian RepublicТунис Республикасы
|common_name = TunisiaТунис
|image_flag = Flag of Tunisia.svg
|image_coat =Coat of arms of Tunisia.svg
|symbol_type = Coat of Arms
|image_map = Tunisia in its region.svg
|national_motto = "Order, Liberty, Justice"
|national_anthem = ''[[Himat Al Hima]]''
|official_languages = [[Араб тілі]]
|capital = [[TunisТунис (қала)|Тунис]]
|latd=36 |latm=50 |latNS=N |longd=10 |longm=9 |longEW=E
|largest_city = Tunis[[Тунис (қала)|Тунис]]
|government_type = RepublicРеспублика
|leader_title1 = [[President of Tunisia|President]]Президент
|leader_title2 = [[Prime Minister of Tunisia|Prime Minister]]Премьер-минимстр
|leader_name1 = [[ZineМонсеф El Abidine Ben Ali]]Марзуки
|leader_name2 = [[MohamedАли Ghannouchi]]Лараед
|area_rank = 92nd92-ші
|area_magnitude = 1 E11
|area = 163,610
|areami² = 63,170
|percent_water = 5.0
|population_estimate = 10,102,000
|population_estimate_rank = 78th78-ші
|population_estimate_year = JulyШілде 2005
|population_census = 8,785,711
|population_census_year = 1994
|population_density = 62 <!--pop est 2006 / land area =65.49-->
|population_densitymi² = 161
|population_density_rank = 133rd133-ші (2005)
|GDP_PPP = $ 86.67 billionмиллиард
|GDP_PPP_rank = 63rd63-ші
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP_per_capita = $8,255
|GDP_PPP_per_capita_rank = 71st 71-ші
|sovereignty_type = [[Тәуелсіздік]]
|established_event1 = from [[Франция]]дан
|established_date1 = [[Наурыздың 20]] [[1956]]
|HDI = {{profit}}0.760
|HDI_rank = 87th87-ші
|HDI_year = 2004
|HDI_category = <font color="#ffcc00">medium</font>
|currency = [[TunisianТунис Dinarдинары]]
|currency_code = TND
|country_code = +216
|time_zone = [[Central European Time|CET]]
|utc_offset = +1
|time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]]
|utc_offset_DST = +2
|cctld = [[.tn]]
|calling_code = 216
Line 55 ⟶ 54:
}}
 
'''ТУНИСТунис''', '''Тунис Республикасы''' (араб. Аль{{lang-Джумхурияar|الجمهورية ат-Тунисияالتونسية}}) – солтүстік Африкадағы[[Африка]]дағы, [[Жерорта теңізі]]нің жағалауында орналасқан мемлекет. Аумағы 163,6 мың км2км². Халқы 9,3 млн. (2003). Астанасы – [[Тунис (қала)|Тунис]] қаласы. Әкімшілік-аумақтық жағынан 20 вилайеткеуәлаятқа бөлінеді. Халқының 98%-ын [[арабтар]] мен [[берберлер]], қалған бөлігін еуропалықтар (негізінен [[француздар]] мен [[италиялықтар]]) құрайды. Ресми тілі – [[араб тілі]]. Дінге сенушілердің 98%-ы – [[сүннитсунниттер|суннит]] бағытындағы [[мұсылмандар]]. Мемлекеттік басқару формасы – республика. Мемлекет басшысы – президент, ол бір мезгілде Мемлекеттік Кеңестің басшысы болып табылады. Заң шығарушы органы бір палаталы парламент – Депутаттар палатасы. Ақша бірлігі – тунис динары. Ұлттық мейрамы – ұлт күні – 20 наурыз (1956). Біріккен Ұлттар Ұйымының (1956), Африка Бірлігі Ұйымының (АБҰ) (1957) мүшесі.
== Табиғаты ==
Аумағының 1/3 бөлігіне жуығын [[Атлас]] таулары]] (ең биік жері – 1544 м) мен тауаралық үстірт (Солтүстік және Биік Тель) алып жатыр, қалған бөлігінде қыраттар мен ойпатты жазықтар басым. Фосфорит, мұнай, темір кентастарының кен орындары бар. Тунистің көп бөлігінің климаты – жерортатеңіздік субтропиктік, оңтүстігінде – тропиктік. Солтүстігінде қаңтар айының орташа температурасы 10С10°С, шілдеде 26С26°С болса, оңтүстігінде тиісінше 21 және 33С33°С. Жауын-шашынның ең көп мөлшері (жылына 1000 – 1500 мм) таулар мен солтүстік Тель үстіртіне, солтүстік пен Оңтүстік бөлігінде 400-ден 600 мм-ге дейін түседі. Елдегі ең ірі [[Меджер]] өзені жер суару мен электр қуатын өндіруге пайдаланылады. Тауларда мәңгі жасыл ормандар, маквис тектес бұталар, жазықтарда – сирек шөптесін өсімдіктер өседі. [[Ашкель]], [[Бу-Хедма]], т.б. ұлттық бақтары бар.
== Тарихы ==
Біздің заманымыздан бұрын 12 ғасырда Тунис аумағында финикиялық колониялар пайда болды. Олардың ішіндегі негізгісі – [[Карфаген]]. Біздің заманымыздан бұрын 2 ғасырда римдіктер Тунистің солтүстік-батыс бөлігін, кейіннен қалған бөлігін жаулап алды. 5 ғасырдан бастап Тунис вандалдардың, соңынан Византияның билігінде болды. 8 ғасырдан бастап [[Араб халифаты]]ның құрамына енді. 909 – 1160 жылы Тунис Фатимидтер мемлекетінің, 1229 – 1574 жылы Хафсидтер әулетінің билігінде болды. 1574 – 1881 жылы Осман сұлтандығының құрамына кіріп, 1881 – 1956 жылы француз протектораты. 1956 жылдың наурызынан бастап тәуелсіз мемлекет.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Тунис» бетінен алынған