|
'''Байжанұлы Жаяу Мұса''' ([[1835]]—[[1929]]) — [[Қазақтар|қазақ халқының]] әйгілі [[әнші]]-[[сазгер]]і, [[ақын]]ы.
Туған жері — [[Павлодар облысы]]ның [[Баянауыл ауданы]]ндағы [[Жасыбай]] көлінің жағасы, Ақшоқы алқабы. Шыққан тегі — [[Орта жүз]], [[Арғын]] ішіндегі Сүйіндік руы.
== Өмірбаяны ==
Алғаш ауыл молдасынан оқып, сауат ашады. Оң-солын тани келе өнер-білім қуып, [[Қызылжар]], [[Омбы]] қалаларына келеді. Омбыдағы орыс мектебінде оқиды, қала өнерпаздарымен араласып, [[домбыра]], [[сырнай]], [[скрипка]] аспаптарын тартуды меңгереді, өзінің сезім-күйін әнге қосуға машықтанады, музыкалық әдеби кештерге араласады. Бойындағы өнерін жұрт алдында көрсете бастайды.
Қалада өткерген жылдарында Жаяу Мұса сол кездің саяси-әлеуметтік өмірін тереңірек танып, туған елінің бодандықтағы мүшкіл халіне ой зерделетіп, санасы толысқан шағында елге оралады. Ел ішіндегі әлеуметтік әділетсіздіктер мен сыртқы өктемдікті жай ғана бақылаушы болып қана қалмайды, өзінің ұстанымын тиісті жерінде өнерімен де, іс-әрекетімен де көрсетіп отырады. «Ақ сиса» сияқты әлеуметтік теңсіздікті әшкерелеген әндері ел ішіне тарай бастайды.
Ақыры Жаяу Мұсаға «Патша саясатына наразы адам» деген айып тағылып, [[Тобыл]]ға жер аударылады. Тобыл түрмесінде ол генерал-губернаторға хат жазып, әскер қатарына сұранады. Мұсаның өтініші қабылданады. Осылайша, оның әскер қатарындағы әр қиырды шарлаған күрделі өмірі басталады. Тобыл, [[Орынбор]], [[Қазан]], [[Новгород]], [[Мәскеу]], [[Владимир]], [[Петербор]] қалаларында, [[Полония]], [[Литуания]] жерінде болады.
Кейін [[Қоқан хандығы]]ның саясатына қарсы жұмсалған полковник М.[[Черняев]]тің әскерінің құрамында [[Алатау]], [[Әулиеата]], [[Шымкент]] жорығына қатысады. Осы жорықта Ресей әскерінің зорлықшыл әрекеттерін көзімен көрген Жаяу Мұса қатты налиды, ән-жырына қосады.
== Шығармалары ==
|
