Уикипедия

Марфуға Ғалиқызы Айтхожа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Robot: Fixing wiki syntax
Өңдеу түйіні жоқ
11-жол:
}}
 
'''Марфуға Айтхожина'''-"Жыр аққуы" атанған, қазақтың белгілі ақыны
'''Марфуға Айтхожина'''-"Жыр аққуы" атанған, қазақтың белгілі ақыны Марфуға Айтхожина 1936 жылы 25 тамызда Қүлжа қаласында (ҚХР) дүниеге келген. Атасы Айтхожа топжарған [[шешен]], суырыпсалма [[ақын]], ел сыйлаған [[би]] кісі болған. Қазақ елінің басына қаралы күн туған кезде бұл кісі алғашқы қүрбандардың бірі болған екен. Ол кісіні "Итжеккенге" айдаған. Ал өз әкесі Ғали арабша, орысша сауаты бар білімді, жан-жақты зиялы адам болған. Ол кісіні де сол жылдары "Қарағаш" мектебінен (сол кездегі [[Қапал]] уезі) Алматыға сексен адаммен бірге айдап әкелген екен. Бес баласы аштан өліп, түрмеден қашып, зайыбы Бифатима "Иіруден" қашып, [[Қытай]] жерінде табысып, қыздары Марфуға дүниеге келеді. Ақынның балалық шағы қаймағы бүзылмаған, түнығы шайқалмаған, халқымыздың салт-санасын қаз-қалпында сақтаған ортада өтеді. 1956 жылы Қүлжадағы қыздар гимназиясын бітіреді. 1958 жылы атамекенге оралган. 1965 жылы әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің [[филология]] факультетін, 1971 жылы Мәскеудегі жоғары әдеби курсты бітірген. 1961-1969 жылдары "Қазақ өдебиеті", "Қазақстан мүғалімі" газеттерінде өдеби қызметкер болып істеген. Акынның поэзиясында ерекше бөлек әуен еседі. Коңіл-күй лирикасында адам жанын тебірентетін, ойын толқытатын ерекше бір күш бар. Әсіресе туған жер тақырыбына келгенде сөзден ғажайып суреттер бояуын тогеді. "Сайрам көлің толғауындағы шумақтар осы созімізді дөлелдей түседі. <ref name=s2> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> "Құрмет белгісі" орденімен, Болгарияның "Достық" медалімен марапатталған. <ref>Жетісу. Энциклопедия. - [[Алматы]]: «Арыс» баспасы, [[2004]]. — 712 бет. ISBN 9965-17-134-3</ref>▼
==Өмірбаяны==
▲'''Марфуға Айтхожина'''-"Жыр аққуы" атанған, қазақтың белгілі ақыны Марфуға Айтхожина 1936 жылы 25 тамызда Қүлжа қаласында (ҚХР) дүниеге келген. Атасы Айтхожа топжарған [[шешен]], суырыпсалма [[ақын]], ел сыйлаған [[би]] кісі болған. Қазақ елінің басына қаралы күн туған кезде бұл кісі алғашқы қүрбандардың бірі болған екен. Ол кісіні "Итжеккенге" айдаған. Ал өз әкесі Ғали арабша, орысша сауаты бар білімді, жан-жақты зиялы адам болған. Ол кісіні де сол жылдары "Қарағаш" мектебінен (сол кездегі [[Қапал]] уезі) Алматыға сексен адаммен бірге айдап әкелген екен. Бес баласы аштан өліп, түрмеден қашып, зайыбы Бифатима "Иіруден" қашып, [[Қытай]] жерінде табысып, қыздары Марфуға дүниеге келеді. Ақынның балалық шағы қаймағы бүзылмаған, түнығы шайқалмаған, халқымыздың салт-санасын қаз-қалпында сақтаған ортада өтеді. 1956 жылы Қүлжадағы қыздар гимназиясын бітіреді. 1958 жылы атамекенге оралган. 1965 жылы әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің [[филология]] факультетін, 1971 жылы Мәскеудегі жоғары әдеби курсты бітірген. 1961-1969 жылдары "Қазақ өдебиеті", "Қазақстан мүғалімі" газеттерінде өдеби қызметкер болып істеген. Акынның поэзиясында ерекше бөлек әуен еседі. Коңіл-күй лирикасында адам жанын тебірентетін, ойын толқытатын ерекше бір күш бар. Әсіресе туған жер тақырыбына келгенде сөзден ғажайып суреттер бояуын тогеді. "Сайрам көлің толғауындағы шумақтар осы созімізді дөлелдей түседі. <ref name=s2> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> "Құрмет белгісі" орденімен, Болгарияның "Достық" медалімен марапатталған. <ref>Жетісу. Энциклопедия. - [[Алматы]]: «Арыс» баспасы, [[2004]]. — 712 бет. ISBN 9965-17-134-3</ref>
 
 
==Шығармашылығы==
Аймағымен сырласқан көд бір ақын,
Жоңғарды асып күн де ерте болдыратын.
Ай таудың оқалаған тақиясы,
Кеш бата шекесіне қондыратын.
Марфуға Айтхожина "Аңсауң", "Ақку жүрекң", "Алатаудың Ақ батасың" туындыларында Тәуелсіз КдзақстанныңКазақстанның жетістіктерін эпикалық кең тыныспен жырлайды. 60-жылдардан бері бүгінгі күнге дейін жиырма бес жыр жинағы шыққан. Алғашқы өлеңдер жинағы "Балқұрақ" деген атпен 1962 жылы жарияланған. Кейіннен өр жылдары "Шыңдағы жазу", "Жастық шақ", "Аққуым менің", "Қаракөз айым", "Баянжүрек", "Көзімнің қарасы", "Ақ бесігім", "Жарқыра, менің жүлдызым", "Қыран жеткен", "Таңдамалы", "Сағыныш сазы", "Жапырақ сілкінген кеш", "Аңсау", "Аққу жүрек", орыс тілінде "Утверждение", "Голубые голуби", "Струна степей", "Горсть земли", "Украшение коня", "Летние росы" өлеңдер жинақтары жарық көрді. Бірқатар шығармалары болгар, поляк, венгр, чех, парсы т.б. тілдерге аударылған.▼
 
==Жетістіктері==
*2002 жылы "Аңсау" атты жыр жинагына Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығы берілді.
*"Қүрмет белгісі"
*"Парасат" ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған.
* Болгарияның "Достық" медалімен марапатталған.
 
 
==Шығармалары==
* Аңсаун
* Аққу жүрек
 
==Өлеңдер жинағы==
* "Балқұрақ"
* "Шыңдағы жазу"
* "Жастық шақ"
* "Аққуым менің"
* "Қаракөз айым"
* "Баянжүрек"
* "Көзімнің қарасы"
* "Ақ бесігім"
* "Жарқыра, менің жүлдызым"
* "Қыран жеткен"
* "Таңдамалы"
* "Сағыныш сазы"
* "Жапырақ сілкінген кеш"
* "Аңсау"
* "Аққу жүрек",
 
==Орыс тіліндегі шығармашылығы==
Аймағымен сырласқан көд бір ақын, Жоңғарды асып күн де ерте болдыратын. Ай таудың оқалаған тақиясы, Кеш бата шекесіне қондыратын.
* "Утверждение"
▲Марфуға Айтхожина "Аңсауң, "Ақку жүрекң, "Алатаудың Ақ батасың туындыларында Тәуелсіз Кдзақстанның жетістіктерін эпикалық кең тыныспен жырлайды. 60-жылдардан бүгінгі күнге дейін жиырма бес жыр жинағы шыққан. Алғашқы өлеңдер жинағы "Балқұрақ" деген атпен 1962 жылы жарияланған. Кейіннен өр жылдары "Шыңдағы жазу", "Жастық шақ", "Аққуым менің", "Қаракөз айым", "Баянжүрек", "Көзімнің қарасы", "Ақ бесігім", "Жарқыра, менің жүлдызым", "Қыран жеткен", "Таңдамалы", "Сағыныш сазы", "Жапырақ сілкінген кеш", "Аңсау", "Аққу жүрек", орыс тілінде "Утверждение", "Голубые голуби", "Струна степей", "Горсть земли", "Украшение коня", "Летние росы" өлеңдер жинақтары жарық көрді. Бірқатар шығармалары болгар, поляк, венгр, чех, парсы т.б. тілдерге аударылған.
* "Голубые голуби"
2002 жылы "Аңсау" атты жыр жинагына Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығы берілді. "Қүрмет белгісі", "Парасат" ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған.<ref> Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса - Алматы: “Аң арыс” баспасы, 2009 </ref>▼
* "Струна степей"
* "Горсть земли"
* "Украшение коня"
* "Летние росы"
 
==Пайдаланған әдебиет==
▲2002 жылы "Аңсау" атты жыр жинагына Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығы берілді. "Қүрмет белгісі", "Парасат" ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған.<ref> Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса - Алматы: “Аң арыс” баспасы, 2009 </ref>
Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref>
Энциклопедия. - [[Алматы]]: «Арыс» баспасы, [[2004]]. — 712 бет. ISBN 9965-17-134-3</ref>
<references/>
{{Stub: Қазақстан жазушылары}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Марфуға_Ғалиқызы_Айтхожа» бетінен алынған