Кулон заңы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Кулон заңы''' — екі нүктелік электрикалық зарядтардың өзара әсерін сиппаттайтын заң.
Тыныштықтағы екі нүктелік зарядталған денелердің өзара әсерлесу заңы бүкіл әлемдік заңға ұқсас деген пікірлер ХVIII-ғасырдың ортасында туа бастады. Осы пікірдің дұрыстығын 1785 жылы француз ғалымы Ш.Кулон дәлелдеді. Кулон заңы бойынша
<blockquote>бұлтыныштықтағы күшекі нүктелік зарядтар зарядтардың модульдерінің көбейтіндісіне тура пропорционал, ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал, ал таңбасы зарядтардың таңбаларының көбейтіндісімен бәрдейбірдей, күшал бағыты екі зарядты қосатын түзу бойымен бағыттас күшпен өзара әсер етеді.
</blockquote>
Заң орындалу үшін мына шарттар орындалуы маңызды:
# зарядтардың нүктеде болуы — яғни зарядталған делер ара қашықтығы олардың өздерінің өлшемінен әлдеқайда үлкен болу керек — әйтсе де сфералық симметриялы бір бірімен қиылыспайтын көлемді үлестірілген зарядты екі дене өзара әсер ететін күші сол денелердің симметриялық ортасында орналасқан эквивалентті нүктелік зарядтардың әсер ететін күшіне тең екенін дәлелдеуге болады;
# олар тыныштықта, өозғалыссыз болуы. Болмаса басқа да күштер пайда болады: қозғалмалы зарядтың [[магниттық өріс]]і және оған сәйкес басқа қозғалмалы зарядқа әсер ететін [[Лоренц күші]];
# [[вакуум]]да орналасулары керек.
 
Дегенмен аздаған өзгерістермен заң ортада және қозғалмалы зарядтар үшін де орындалады.<ref>[[Ландау, Лев Давидович|Ландау Л. Д.]], [[Лифшиц, Евгений Михайлович|Лифшиц Е. М.]] [[Курс теоретической физики Ландау и Лифшица|Теоретическая физика: Учеб. пособ.: Для вузов. В 10 т]]. Т. 2 Теория поля. — 8-е изд., стереот. — М.: ФИЗМАТЛИТ, 2001. — 536 с. — ISBN 5-9221-0056-4 (Т. 2), Гл. 5 Постоянное электромагнитное поле, п. 38 Поле равномерно движущегося заряда, с 132</ref>
 
Векторлы түрде Ш. Кулон заңы тұжырымы былай жазылады:
 
: <math>\vec{F}_{12}=k\cdot\frac{q_1 \cdot q_2}{r_{12}^2} \cdot \frac{\vec{r}_{12}}{r_{12}},</math>
 
мұндағы <math>\vec{F}_{12}</math> — 1 заряд 2 зарядқа әсер ететін күш; <math>q_1, q_2</math> — зарядтар шамасы; <math>\vec{r}_{12}</math> — радиус-вектор (модулә <math>r_{12}</math>-ге тең 1 зарядтан 2 зарядқа бағытталған вектор); <math>k</math> — пропорционалдық коэффициенті.
Осылайша, заңға сәйкес біртекті зарядтар бір-бірін итереді (ал әртекті — тартады).
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Кулон_заңы» бетінен алынған