Кулон заңы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Кулон заңы''' — екі нүктелік электрикалық зарядтардың өзара әсерін сиппаттайтын заң.
Тыныштықтағы екі нүктелік зарядталған денелердің өзара әсерлесу заңы бүкіл әлемдік заңға ұқсас деген пікірлер ХVIII-ғасырдың ортасында туа бастады. Осы пікірдің дұрыстығын 1785 жылы француз ғалымы [[Шарль-Огюстен Кулон|Ш.Кулон]] дәлелдеді. Кулон заңы бойынша
<blockquote>тыныштықтағы екі нүктелік зарядтар зарядтардың модульдерінің көбейтіндісіне тура пропорционал, ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал, таңбасы зарядтардың таңбаларының көбейтіндісімен бірдей, ал бағыты екі зарядты қосатын түзу бойымен бағыттас күшпен өзара әсер етеді.
</blockquote>
16-жол:
мұндағы <math>\vec{F}_{12}</math> — 1 заряд 2 зарядқа әсер ететін күш; <math>q_1, q_2</math> — зарядтар шамасы; <math>\vec{r}_{12}</math> — радиус-вектор (модулә <math>r_{12}</math>-ге тең 1 зарядтан 2 зарядқа бағытталған вектор); <math>k</math> — пропорционалдық коэффициенті.
Осылайша, заңға сәйкес біртекті зарядтар бір-бірін итереді (ал әртекті — тартады).
== <math>k</math> коэффициенті ==
[[СГС]] заряд өлшем бірлігі ''k'' коэффициенті бірге тең болатындай алынған.
 
[[СИ|Халықаралық (СИ) бірліктер жүйесінде]] негізгі бірліктердің бірі [[ток күші|электрлік ток күші]] [[ампер]], ал зарядтікі оның туындысынан — [[кулон]] болып табылады. Ампер шамасы ''k'' = c<sup>2</sup>·10<sup>−7</sup> [[Генри (өлшем бірлік)|Гн]]/м = 8,9875517873681764{{e|9}} [[Ньютон (өлшем бірлік)|Н]]·м<sup>2</sup>/[[Кулон|Кл]]<sup>2</sup> (немесе Ф<sup>−1</sup>·м) алынған. СИ-де коэффициент ''k'' былай жазылады:
 
: <math>k=\frac{1}{4\pi\varepsilon_0},</math>
 
мұндағы <math>\varepsilon_0</math> ≈ 8,854187817{{e|−12}} Ф/м — [[электрлік тұрақты]].
 
Біртекті [[изотроптық]] затта формуланың бөлімінде ортаның [[салыстырмалы диэлектрлық өткізгіштік]] көрсеткіші ε пайда болады.
 
[[СГС]]-та
: <math>k=\frac{1}{\varepsilon}.</math>
 
[[СИ]]-де
: <math>k=\frac{1}{4\pi\varepsilon\varepsilon_0}.</math>
 
== Дереккөздер ==
<references/>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Кулон_заңы» бетінен алынған