Лоренц күші: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш сурет |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:VFPt Solenoid correct2.svg|thumb| alt=A.| ''[[Классикалық электродинамика]]'']]
'''Лоренц күші''' — [[электрмагнит]]тік өрісте қозғалатын [[заряд]]талған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. [[голланд]] физигі [[Гендрик Антон Лоренц|Х. А. Лоренц]] (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан, [[СИ]] жүйесінде формуласы: ▼
▲'''Лоренц күші''' — [[электрмагнит]]тік өрісте қозғалатын [[заряд]]талған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. [[голланд]] физигі [[Х. А. Лоренц]] (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан:
<center>
<math>\mathbf{F}=q\left(\mathbf{E}+[\mathbf{v}\times\mathbf{B}]\right)</math>
</center>
,
мұндағы:
*'''F''' — [[ Лоренц күші]]
*
*
*<math>\mathbf{B}</math> — [[магнит өрісі]]
*
Зарядталған бөлшек жылдамдығының кез келген мәндерінде (*) өрнегі орындалады; бұл өрнек [[электрдинамика]]ның ең негізгі қатыстарының бірі, өйткені, ол электр-магниттік өріс теңдеулерін зарядталған бөлшектің қозғалыс теңдеулерімен байланыстыруға мүмкіндік береді. Өрнектің оң жағындағы бірінші мүше — зарядталған бөлшекке [[электр өрісі]] тарапынан, ал екіншісі — [[магнит өрісі]] тарапынан әсер ететін күштер. Лоренц күшінің магниттік бөлігі [В] болғандықтан оның бұл бөлігі [[механикалық жұмыс]] жасамайды. Ол бөлшектің энергиясын өзгертпей, тек қозғалысының [[траектория]]сын қисайтады. Бірліктердің [[Гаусс]] жүйесінде оның модулі (е/с)В sіn-ге тең, мұндағы — мен В векторлары арасындағы бұрыш. Сонымен, Лоренц күшінің магниттік бөлігінің шамасы, =90Ә болғанда [[максималь]], ал =0 болса, оның шамасы нөлге тең болады. [[Вакуум]]дегі тұрақты әрі біртекті магнит өрісінде (В=Н, мұндағы Н — магнит өрісінің [[кернеу]]лігі) қозғалатын зарядталған бөлшек Лоренц күшінің магниттік құраушысының әсерінен бұрандалық сызық бойымен тұрақты жылдамдығымен қозғалады. Егер Е0 болса, онда зарядталған бөлшектің қозғалысы күрделіленіп, оның айналу центрі магнит өрісіне [[перпендикуляр]] бағытта ығысады. Бұл ығысу бөлшектің [[дрейф]]і деп аталады. Дрейфтің бағыты [ЕН] векторы арқылы анықталады және ол зарядтың таңбасына тәуелді болмайды. Магнит өрісі мен өткізгіштегі электр тогының өзара әсерлесуі салдарынан өткізгіштің көлденең қимасындағы токтың мәні әр түрлі болады. Бұл жағдай [[термомагниттік]] және [[гальваномагнит]]тік құбылыстарда байқалады (қ. [[Холл эффект]]ісі, т.б.).<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0</ref>
| |||