Тұран жолбарысы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 36 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q188535 (translate me)
ш clean up, replaced: Арал теңізі → Арал теңізі using AWB
34-жол:
 
«'''Тұран жолбарысы'''» немесе («Каспий жолбарысы») - тұқымы бүгінде [[Орта Азия]] мен [[Қазақстан]]да мүлдем құрып біткен. Ғылыми тілде «Тұран жолбарысы» (кейде «Каспий жолбарысы») деп аталған [[жолбарыс]] тұқымы бертінге дейін [[Қазақстан]] мен [[Орталық Азия]]ны мекендеген. 1950-жылдардың соңында бірде-бір тұқымы қалмаған тұран жолбарысы 1960 жылдары xалықаралық [[Қызыл Кітап]]қа енгізілгенмей қалған.
[[Қазақстан]] жерінде жолбарыстардың көбірек мекендеген жері – [[Сырдария]] өзені мен [[Арал теңізі]] теңізініңнің бойы, кейінгісі [[Балқаш көлі]] мен [[Іле]] өзені аумағы болған. Сондай-ақ, [[Шу]] мен [[Сарысу]], [[Талас]], [[Арыс]] өзендерінің бойы, [[Билікөл]] маңы, [[Қаратау]] жоталарын мекендеді деген ғылыми тұжырым да бар. [[Шу]] өзені бойында 1912 жылы екі жолбарыс өлтірілген. [[Сырдария]]ның соңғы жолбарысының бірі 1925 жылы [[Қармақшы]] ауданы, [[Жосалы]] кентінің маңында, ал енді бірі 1933 жылы [[Қазалы]] маңында жан қиған. Дегенмен [[Шу]] жолбарысын 1940 жылға дейін көргендер болса, [[Сырдария]] бойындағы [[ну жыныс]]та тұран жолбарысы 1945 жылға дейін де ұшырасып отырған.
Ғалымдардың зерттеуінше, тұран жолбарысының салмағы 170 пен 240 келі аралығында, ұзындығы 2,70-2,90 метр болған. Салмағы жөнінен уссурий жолбарысынан зор тұран жолбарысы, одан гөрі әлді болған. [[Керуен]]ге кенеттен шабуыл жасаған тұран жолбарысының атан түйені ұрып жығып, қамыс арасымен 100 метрге дейін сүйреп барғаны туралы оқиға хатқа түскен. Биологтардың мәліметінше, 1900 жылы тұран жолбарысының жортуылдайтын аумағы батыста [[Қара теңіз]]ге, шығыста [[Алтай]] тауларына дейін созылған.
[[Ресей]]де жарық көрген [[«Военный сборник»]] журналының 1871 жылғы нөміріндегі «Табиғат және аңшылық» деген бөлімінде [[Сырдария]] бойында тұратын [[Шахан]] деген аңшы жайында мақала басылған. [[Шахан]] аңға кеткен бір күні түнде [[адамжегіш]] жолбарыс [[киіз үй]]ге кіріп, баласын өлтіріп, әйелін қамысқа сүйреп әкетеді. Таңертең қайғылы оқиғаның үстінен түскен ауыл тұрғындары кетпен, қанжар, шоқпармен қаруланып, қанды ізді қуалай барып, жұлым-жұлымы шыққан әйелдің өлі денесінің үстінен түседі. Қатты күйінген [[Шахан]] жолбарысты өлтірмекке ант береді. Ақыры сөзінде тұрған аңшы бірнеше шұбар аңның көзін жояды. Өкінішке қарай, аңшының жолбарысты қалай өлтіргені толық баяндалмаған.
50-жол:
* [[Жолбарыс]]
 
[[Санат: Жануарлар]]
[[Санат: Сүтқоректілер]]
[[Санат:Мысықтәрізділер]]