|
Андронов мәдениетінің ескерткіштерінің өте үлкен территорияда табылуына және оның үлкен кезеңді қамтуына байланысты ғылымда қазір Андронов тарихи-мәдени қауымдастығы деген термин қолданылады.
Оспаонова Тоғжан
== Ескерткіштері ==
Андронов мәдениеті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. [[Ерте қола]] — б.з.д. 18-16 ғғ, [[орта қола]] б.з.д. 15-12 ғғ., [[кейінгі қола]] б.з.д. 12-8 ғ.б. Андронов мәдениеті 8-9 ғасырға созылады (б.э.д. 17-9 ғасырлар).
=== Орталық Қазақстан ===
Бұл өңірден көптеген мекендер, қорымдар, көне рудниктер, құрбандық орындары, петроглифтер. Орталық Қазақстанның андронов мәдениетіне тән сипаты-оның мазарларының күрделілігі, тас өңдеумен байланысты құрылыс техникасының жетіле түскендігі.
* Ертедегі [[Нұра кезеңі]] — жерлеу салтында кремация (мәйітті өртев) басым болған. Мәйтті табытқа салып қою рәсімімен де жерлев кездеседі. Керамика ыдыстар жоғары жағы ғана әсемделеді. Қабір ішінде мәйітпен қатар үй жануарларының сүйектері де табылған.
* Келесі — [[Атасу кезеңі|Атасу кезеңінде]] жерді игеру, оның ішінде [[шөлейт]] аудандарды да игеру кеңінен жүргізіледі. Тау-кен жұмыстарының көлемі күрт өседі. Мәйіттерді бір жамбасына бүк түсіріп жатқызып жерлеу жиірек ұшырасады.
* Кейінгі кезеңі — [[Бегазы-Дәндібай мәдениеті]]. Оның ерекшелігі — мәйіттерді шалқасынан жатқызып қою. Мысалы: [[Ақсу-Аюлы]] −2 қабыры. Жер бетіне тастан қалап қабырғалы тұрғын үйлер салу рәсімі кең жайылады. Сондай-ақ ағаш та қолданылған.
=== Солтүстік және Батыс Қазақстан ===
Солтүстік Қазақстан жеріндегі қола ғасырын, соның ішінде Андронов мәдениетінің ескерткіштерін зерттеген ғалымдар - К. А. Ақышев, Ә. М. Оразбаев, Г. Б. Зданович, С. Я. Зданович және т. б. [[Солтүстік Қазақстан|Солтүстік Қазақстанның]] қола ғасырының кезеңдерге бөлуді, Андронов мәдениетінің сатыларын, олардың хронололгиялық мерзімдерін Геннадий Борисович Зданович көпжылдарға созылған Жабай-Покровка, Боголюбово, Куропаткино және тағы да басқа ескерткіштерде жүргізілген қазба жұмыстарының негізінде анықтады. [[Алексеев қонысы]] мен [[Тасты-бұтақ қорымы]] кеңінен мәлім болды. Топырағы төбешік болып үйілген, дөңгелек және тікбұрышты қоршаулары бар қорымдар көп кездеседі. [[Челябинск]] және [[Қостанай облысы|Қостанай облыстарының]] шекарасынан [[Арқайым қонысы]] ежелгі қалалардың мысалы болады. Қазіргі Қостанай облысында Садчиков қонысы, [[Ақмола облысы|Ақмола облысындағы]], [[Зеренді ауданы|Зеренді ауданындағы]] Павловка ([[Шағалалы]])қоныстары - Андронов тарихи-мәдени қауымдастығының айшықты ескерткіштері.
=== Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу ===
Ескерткіштері — [[Таңбалы]], [[Қаратау]] сияқты тастағы суреттер, [[Таутары қорымы]]. [[Сырдария|Сырдарияның]] төменгі жағынан [[Арал алқабы|Арал алқабынан]] - [[Тегіскен кесенесі]] ашылды.
== Шаруашылығы ==
| 