Физиология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 83 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q521 (translate me) |
ш clean up, replaced: организмі → ағзасы, организмнен → ағзадан, организмнің → ағзаның (6), организм → ағза (5) using AWB |
||
1-жол:
[[Сурет:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|right|thumb|200px|
'''Физиология''' ([[Грек тілі|грекше]] φυσις, ''physis'', "табиғат,тек-тамыр"; және λόγος, ''[[logos]]'', "ғылым") тірі
Әдетте физиология өсімдік физиологиясы және адам мен жануар физиологиясы деп бөлінеді. Дегенмен қандай да болмасын
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
=== Физиология пәні және оның мәселелері. ===
'''Физиология''' - тірі
Физиологияның мәселесі адам
Физиология анатомия, циталогия және гистологиямен байланысты.Физика мен химияның жетістіктері физиология үшін өте маңызды, кибернетика мен компьютерді айтпағанда.
===Физиологиялық зерттеу әдістері===
13-жол:
# эксперимент.(тәжірибе);
''Бақылау'' құбылыстың мәнін аша алмайды,сондықтан негізгі әдіс - '''эксперимент.''' Ол ''жіті'' және ''созылмалы'' болады.
Вивисексия – тәнтілу. Жетіспеушілігі - көп қан жоғалады, наркоз, жарақат қалыпты қызметті бұрмалай жібереді. Созылмалы эксперимент - қалыпты жағдайда ұзақ уақыт
Н.П.Павлов-физиология мен медицина біртұтас деп айтты. Паталогия мәнін білу үшін тіршілік үрдісінің ағымын білу керек (phatos-детрт,ауру).
===Физиология дамуының қысқа тарихы.===
19-жол:
Физиологияның дамуында анатомиядағы табыстар көп әсер етті. А.Везалийдің «Адам денесінің құрылысы туралы» деген кітабы физиологияда көп жаңалықтарды ашуға себеп болды. XVIIғ.ғылыми физиология дамыды. Вильям Гарвей-үлкен қанағу шеңберін ашты, вивисексияны енгізді. М.Мальпиги артерия мен веналардың капиллярлар арқылы байланысатынын көрсетті.
Физиологияның дамуына Рене Декарттың рефлексты ашуы өте маңызды болып табылады. XVIII-XIXғғ. Ломоносов масса мен қуат сақталу заңын ашты.
Горянинов, Шванн, және Шлейден-
XIX және XXғ.физиология аса гүлденуге жетті. Клод Бернар(фр) - қан тамырлары тонусының реттелуінде көміртектік алмасуда жүйке жүйесінің рөлін зерттеді. Организмнің ішкі ортасы туралы түсінік берді. Германияда Дюбуа-Реймон-электрофизологияның негізін қалады. Шерингтон - жұлын физиологиясын зерттеді. Кеннон-вегетативтік жүйке жүйесін зерттеді. Сегенов, Павлов, Боткин, Бехтерев нервизмді дамытты.
XIXғ.рефлекторлық доға бөліктерінің рөлі анықталды, жүйке әрекетінің рефлекторлық теориясия, мидың үлкен шарты -шарлар маңызы ашылды.
36-жол:
Х.К.Сатпаева -көп жылдар бойы АММИ- да физиология кафедрасының меңгерушісі болды. «Адам физиологиясы» оқулық кітабының авторы.
====Павлов физиологиясының негізгі принциптері.====
Тірі
Организм өзін- өзі реттейтін қасиеті бар. Ол өзіне қажетті нәрселерді алып оған зат алмасудың соңғы өнімдерін бөліп тұрады.
Организм тек қоршаған ортамен тұрақты қатынаста ғана белсенді түрде тіршілік ете алады.
Нервизм принципы - жүйке жүйесінің әсерін
Зат алмасу- өмір белгісі және қажетті шарт болып табылады.
Адаптация- органзмнің қоршаған орта әсерлеріне бейімделуі. Ол жеке- жеке физиологиялық жүйелердің қызметтерінің өзгеруіне әкелуі мүмкін.Мысалы, ұзақ уақыт ас рационынында нәруыздар қорытатын ферменттер көбейеді.
Организмнің өзін – өзі реттеуі оның (тірі
===Негізгі физиологиялық түсініктер.===
Жануарлар мен адамның белсенділігі қызмет (функция) және физиологиялық акттар түрінде көрінеді.
Қызмет (функция), тірлік- нақтыланған ( диференцияланған) жасушалардың, тіндердің, ағзалардың арнамалы іс-әрекеті. Қызметтер өзгергенде
Соматикалық әрекеттер - қаңқа бұлшық еттері есебінде іске асырылады. Олар соматикалық жүйке жүйесімен жүйкеленеді.
Вегетативтік қызметтер- зат алмасумен, қанайналумен, демалумен, ас қорытумен, сыртқа шығарумен, өсу және өрбумен байланысты. Олар ішкі ағзалар жұмысымен атқарылады да вегетативтік жүйке жүйесімен (ВЖЖ) жүйкеленеді.
Физиологияық акт- күрделі үрдіс.Ол
Сонымен, дем алу, ас қорыту, сыртқа шығару, қозғалу ж.б. физиологиялық акттарын ажыратады.
====Ішкі орта туралы түсінік.====
| |||