Василий Владимирович Бартольд: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[File:Vasily Bartold.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Бартольд Василий Владимирович]]''.]]
'''Бартольд Василий Владимирович''' (3.11.1869, [[Санкт-Петербург]], [[Ресей]] – 19.8.1930, сонда) – [[ғалым]], шығыстанушы, профиссионалдық (1906), [[академия|aкадемиясы]] (1913). 1891 жылы [[Санкт-Петербург]] университетінің шығыс тілі [[факультет|факультетін]] бітіріп, сонда ғылыми және оқытушылық қызмет атқарды. [[Батыс|Батыстың]] Орталығы [[Азия]] және [[қазақ]] өлкесін мекендеген [[тайпа|тайпалардың]] [[тарих|тарихы]] жөніндегі еңбектерінің ғылыми мәні зор. Бұл еңбектерін жазуда ол [[араб]], [[парсы]] және жергілікті авторлардың материалдарын пайдаланды. Олардың ішіндегі аса құндылары: «[[Моңғол кезеңіне дейінгі Түркістандағы христиандық туралы]]» (1894), «[[1893 – 1894 жылдары ғылыми мақсатпен Орталығы [[Азия|Азияға]] саяхат туралы есеп]]» (1897), «[[Жетісу тарихының очерктері]]» (1898), «[[Моңғол шапқыншылығы дәуіріндегі Түркістан]]» (1898–1900), «[[Ежелгі заманнан 17 ғ-ға дейінгі Арал теңізі мен Әмударияның төменгі бойы туралы деректер]]» (1902), «[[Түркістанды суландыру тарихына]]» (1914), «[[Ұлықбек және оның заманы]]» (1918), «[[Түркістанның мәдени өмірінің тарихы]]» (1922), «[[Қырғыздардың Тарихи очеркі]]» (1927), «[[Түркі-моңғол халықтарының тарихы]]» (1928), «[[Түрікмен тарихының очерктері]]» (1929), «[[Орта Азиядағы түркі халықтарының тарихы жөніндегі он екі дәріс]]» (1935). Батыс Орта Азия мен Қазақстан халықтарының көне дәуірден бастап-ақ өзінің тарихы, мәдениеті болғанын ғылым түрде негіздеді. [[Ислам]] тарихы туралы «[[Халиф және сұлтан]]» (1912), «[[Ислам]]» (1918), «[[Мұсылман қауымы мәдениеті]]» (1918), «[[Мұсылман дүниесі]]» (1922), «[[Мусейлима]]» (1925), тағы басқа еңбектерін жазды. Ежелгі [[славян|славяндар]] туралы жазған [[араб]] авторларының еңбектерін зерттеді. Шығыстану тарихына зор көңіл бөлді. «[[Еуропа мен Ресейде шығысты зерттеу тарихы]]» (1911), «[[Петербург университеті шығыс тілдері факультетінің 1855–1905 жылдардағы қызметіне шолу]]» (1909) атты еңбектер жариялады. [[Бартольд]] 1905 – 13 жылы [[Орыс]] [[археология]] қоғамының [[Шығыс]] бөлімшесінің хатшысы, «[[Мир ислама]]» (1912 – 13), кейін «[[Мусульманский мир]]» (1917) журналдарын шығарушы әрі редакторы болды. 1918 жылы [[Орыс]] [[археология]] қоғамының шығыс бөлімінің меңгерушісі, [[Ресей]] [[Ғaлым|Ғaлымының]] [[Антропология]] және [[этнограф|этнография]] [[музей|музейі]] жанындағы [[Радлов]] үйірмесінің төрағасы болды. 1921 жылы [[Азия]] музейінің жанынан құрылған Шығыс зерттеушілері алқасын және оның «[[Записки коллегии востоковедов]]» атты баспасөз органын басқарды. [[КСРО]]-дағы [[мұсылман]] халықтарының [[әліпби|әліпбиін]] [[араб]] әрпінен [[латын]] әрпіне көшіру жөніндегі [[комиссия|комиссияның]] жұмысына, [[Орта Азия]] университетін құруға, шығыстану [[кітапхана|кітапханаларын]] ұйымдастыруға, шығыс [[қолжазба|қолжазбаларын]] жинауға қатысты. Бартольттың көптеген еңбектері [[ағылшын]], [[француз]], [[неміс]], [[түрік]], [[араб]], [[парсы]], тағы басқа тілдерге аударылған.<ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.<ref>"Қазақ телевизиясы". Энциклопедия. - Алматы: "ҚазАқпарат", 2009, 1-т. - 640 б. ISBN 978-601-03-0070-5 </ref>.
«Арыс» баспасы, 2005 ISBN:9965-17-272-2 </ref><ref name=source1> Қазақ энциклопедиясы </ref>
[[File:Bataille de vâliyân (1221).jpeg|thumb| alt=A.| ''[[С.Назерке]]''.]]
==Шығармалары==
Сочинения, т. 1–6, М., 1963–68.
*Сочинения. Т. 1 өкіметінің -6. М., [[1963]]-[[1968]]. Әдебиет: Умняков И., В.Бартольд, Таш., [[1926]];
*Крачковский Ю., В.Бартольд в истории исламоведения. Избр. соч., Т.5. М. Л., [[1956]];
*Смирнов Н., Очерки истории изучения ислама в СССР. М., [[1954]]. БАС (итал. basso төменгі), лауазымда 1) ер адамның ең төменгі дауысы.
 
Бартольдты жоғарғы (үнді, итал. basso cant ante) және төменгі (терен, итал. basso profundo) деп екіге бөледі. Жоғарғы Бартольд лирикалық немесе драмалық бағытта болуы мүмкін. Бартольдқа арналып қазақ операларындағы Есен (Ғ.Жұбанова, "Еңлік-Кебек"), Тайшық хан (Е.Рахмадиев, "Алпамыс"), Жанбота (М.Төлебаев, "Біржан-Сара") партиялары жазылған. Музыкалық аспаптардың төменгі дыбыс шығаратын ішектері мен клавиштерін, сондай-ақ төменгі регистрден үрлемелі немесе ішекті (труба, контрабас, саксафон Б., т.б.) аспаптарды да Бартольд дейді. Қазір қазақтың ұлт-аспаптар оркестріне домбыра қосылған. Бартольд көп дауысты музыкалық шығармадағы ең төменгі партия.
 
==Әдебиеттер==