Талдықорған: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Arystanbek (талқылау | үлесі) clean up using AWB |
||
39-жол:
|тығыздығы = 4139
|шоғырлануы =
|ұлттық құрамы = [[қазақтар]] 64,96 % <br /> [[орыстар]] 24,47 % <br /> [[
|конфессионалдық құрамы =
|этнохороним = талдықорғандық
61-жол:
==Жалпы сипаттама==
Талдықорған - қала (1944 ж.), Алматы облысының орталығы (2000 ж.), темір жол станциясы. Талдықорған қаласы Қазақстанның оңтүстік-шығысында, облыстық орталық тұсында, Жетісу Алатауының батысында (теңіз деңгейінен 570-600 м биіктікте), Қаратал өзенінің жағалауында орналасқан. Қаланың жер аумағы 82333 га. Тұрғын халқының жалпы саны 118,3 мың адам (2003).
==Тарихы==
69-жол:
1968 жылы Жетісу өлкесінің өндіргіш күштерін одан әpi дамыту мақсатымен қайта құрылған Талдықорған облысының орталығына айналды.
1997 жылы облыс тағы таратылып, Алматы облысына қосылды.
2000 жылы 14 сәуірде облыс орталығы Алматыдан Талдықорған қаласына көшірілді.
==Климаты==
Қаланың климаты континенттік, Қаңтар айының жылдық орташа температурасы -11 - 13°С, шілдеде - 22-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері - 350 - 400 мм. Оның басым болігі наурыз-мамыр және қараша-желтоқсан айларында түседі. Жел негізінен солтүстік-шығыс (34%), солтүстік (16%) бағыттан соғады. Жылына 50 күнге дейін қуаңшылық байқалады. Тұрақты кар жамылғысы қараша айының соңғы онкүндігінде түсіп, наурыздың екінші онкүндігінде ери бастайды.
==Өсімдіктері==
Талдықорған бұта аралас сулыбас, бетеге, боз, эфемерль бозжусанды шөлейт белдемде жатыр. Қала аумағында шөмішгул, қарағай, сиягүл, жаңғак сабынкеп, қызғалдақ, долана, шырғанақ, шұғынық гүл, кәдімгі өpiк, қызыл мия, шырмауық, қарасора, алабота, жусан, т.б. шөптесіндер өседі.
==Әкімшілік ұйымдастырылуы==
Қалалық әкімшілік аумаққа қарасты елдімекендер: [[Еркін]], [[Заречный]], [[Өтенай]], [[Заря]], [[Еңбек]], Пригородное, 3-шi және 5-бөлімше және экономика-технология колледжінің оқу-тәжірибе шаруашылығы.
== Халқы ==
136-жол:
== Өнеркәсіп ==
Қалада 1570 жұмыс істейтін ауыл шаруашылық, өнеркәсіп кәсіпорыны мен ұжымдар тіркелген, олардың арасында серіктес шаруашылықтар саны — 1055, 72 АҚ, 82 егістік кооператив бар. Өнеркәсіп бағытындағы ipi кәсіпорындарға "Қайнар", "Teмip", "Қазақаккумулятор", "Темірбетон", "Ажар", "Нан", "Өрнек", "Аққу", "Сайман", "Қаласүтзауыты", "Мирас", т.б. акционерлік қоғамдар жатады. Ауыл шарушылығы бағытында 95, құрылыста 96 акционерлік қоғамдар бар. Қалада әр турлі салаларға маманданған "Гамма" АҚ, "Механикаландырылған жұмыстар" ЖАҚ, "Құрылысшы" АҚ, "Шымыр" ЖАҚ, "Ақ сұңқар-ай" ЖАҚ, "Талдықорған электр желілері құрылысы" АҚ, "Ақжол" ЖАҚ, "Қалалық жол құрылысы" ЖАҚ, т.б. жұмыс істейді. Сондай-ақ, 64 көлік мекемесі, 406 сауда және қоғамдық тамақтандыру орындары бар. Талдықорған қаласына қарасты жер аумағының (82333 га) ауыл шаруашылығына жарамды бөлігі 92,1%, оның ішінде егістігі 7527 га, жайылымы 65429 га, шабындығы 873 га.
== Әлеуметтік инфрақұрылым ==
Қаланың әлеуметтік инфрақұрылымы жақсы дамыған. [[С.Сейфуллин атындағы қалалық кітапхана]], қалалық балалар кітапханасы, В.Маяковский атындағы кітапхана, [[М. Тынышпаев атындағы өлкетану музейі]], [[І. Жансүгіровтің әдеби музейі]], І. Жансүгіров атындағы мәдениет сарайы, 7 халықтық көркемөнерпаздар ұжымы бар. Сондай-ақ, І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетi, медицина колледжі, Қ. Байсеитов атындағы музыкалық колледж, экономика-техникалық колледж, 3 кәсіптік-техникалық лицей мен мектептер, жалпы білім беретін 22 мектеп жұмыс істейді. Қала аумағындағы республика және облыстық деңгейде қамқорлыққа алынған мәдени-архитектура ескерткіштері санатында "Даңқ" ескерткіші (1968 ж. салынған), "[[Атамекен]]" кинотеатры (1950 ж.), Пионерлер үйі (көркем-сурет галереясы, 1957 ж.), № 3 кәсіптәк-техника мектеп ғимараты (1958), Сән ательесі (1959), қалалык әкімшілік ғимараты (1950), Аяқ-киім фабрикасы (1952), І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінің ғимараты (1975), [[Ақ мешіт]] (1996), С.Сейфуллин атындағы кітапхана (1982), М.Тынышпаев атындағы тарихи-өлкелік мұражай (1980), т.б. бар. Калада Б. Римова атындағы облыстық драма театры, "Алтын дән", "Туған тел", "Ачимноуль", "Контраст", Ардагерлер хоры, Қуыршақ театры, "Улыбка", "Солнышко" атты көркемөнерпаздар тобы жұмыс істейді. Қала аумағындағы автокөлік жолының ұзындығы 352 км, оның ішінде 247 км-не асфальт төселген, 96 км-i тас жол. Талдықорған арқылы [[Алматы]]-[[Өскемен]], [[Семей]]-[[Алматы]], т.б. бағыттарға автокөлік өтеді. Қалада темір жолы стансасы 1949 ж. салынды. Одан Көксу, Текелі, Қарабұлақ темір жолы стансаларына жүк поездары қатынайды. 19 емдеу-сауықтыру орындары: қалалық емхана, жүрек ауруларын емдейтін орталық, қалалық, санитарлық-эпидемиология станса, облыстық онкология диспансері, әйелдерге дәрігерлік көмек беретін орталық, облыстық перинатальдық орталығы, облыстық аурухана, қалалық облыстық балалар ауруханасы, жұқпалы аурулар ауруханасы, туберкулез диспансері, облыстық наркология диспансері, қалалық жедел және шұғыл жәрдем көрсету стансасы, қалалық қан орталығы, қалалық бөбектер үйі, т.б. жұмыс істейді Талдықорған қаласынан Астана қаласына дейін қашықтық 758 км, Алматы қаласына дейінгі 279 км.
==Сыртқы сілтеме==
| |||