Қолқа күретамыры: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Luckas-bot (талқылау | үлесі) ш [r2.5.2] Боттың үстегені: et:Aort |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Қолқа''' ({{pron-en|eɪˈɔrtə}}; [[Ancient Greek|грекше]] ἀορτή - aortē, ἀείρω - aeirō "көтеремін") – 1) [[омыртқалылар]]дың [[қан]] айналыс жүйесіндегі ең ірі [[артерия]] [[қан]] тамыры; [[Жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан басталады, дененің барлық тіндері мен органдарын [[Қан|қанмен]] қоректендіреді. <br />
[[Сурет:Aorta scheme.jpg|right|Сызбанұсқасы]]
Қ. қабырғаларының серпімділігі [[артерия]] қан тамырлары бойымен қанның үздіксіз ағып тұруын қамтамасыз етеді. Қ-ның [[жүрек|жүректен]] бадана тәрізді кеңейіп басталған бөлігі – Қ. баданасының қабырғасы мен Қ-ның айшықты қақпақшалары бірігіп, Қ. қойнауын (синусын) түзеді. Сүтқоректілерде Қ. [[жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан шыққаннан соң, жоғары көтеріліп, [[Омыртқасыздар|омыртқа]] бағанасына және артқа ([[Адам|адамда]] – артқа және төмен) қарай бұрылып, Қ. доғасын құрайды. <br />
Қ-ның көк еттегі тесігіне дейінгі бөлігін – көкірек Қ-сы, ал оның көк еттен кейін орналасқан құрсақ қуысындағы бөлігін – құрсақ Қ-сы деп атайды. Құрсақ Қ-сынан кезегімен жалпы сыртқы және ішкі мықын [[артерия|артериялары]] таралған соң, орт. құйымшақ ([[Адам|адамда]] – орт. сегізкөз) [[артерия|артериясына]] айналады. Жүректен Қ-ға [[қан]] 120 – 130 мм сынап бағанасы қысымымен, 0,5 – 1,3 м/с жылдамдықпен ағады. Қ-ның қабырғасы: интима (ішкі қабығы), медиа (ортаңғы) және адвентиция (сыртқы) қабықтарынан тұрады. Олардың орташа ұз. 500 мкм, ені 150 мкм.<br />
Құстарда Қ. доғасы омыртқа бағанасының оң жағында орналасады. Бауырымен жорғалаушыларда Қ-ның екі доғасы болады. Қосмекенділер [[Жүрек|жүрегінің]] қарыншасынан артериялық конус басталып, екі доғаға бөлінеді де, бір-бірімен бірігіп, арқа Қ-сын құрайды. [[Балық|Балықтар]] мен дөңгелекауыздыларда [[жүрек]] қарыншасынан құрсақ Қ-сы басталады. Ал омыртқасыздарда (моллюскілер, буынаяқтылар) Қ. – жүректен шығатын ірі [[қан]] тамыры. <br />
2) Қолқа, қолқа салу – дос, туыс, сыйлас адамдардың бір-біріне тілек білдіруі, бір затты қалауы.<br />
''К. Жаңабеков''
[[Санат:Биология]]
[[Санат:Анатомия]]
|