Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q485207 (translate me)
Өңдеу түйіні жоқ
28-жол:
'''Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ)''' [The Shanghai Cooperation Organisation] 2001 ж. 15 шілдеде [[Шанхай]] қаласында алты мемлекеттің ([[Қытай]], [[Ресей]], [[Қазақстан]], [[Қырғызстан]], [[Тәжікстан]] және [[Өзбекстан]]) бастамасымен құрылған үкіметаралық халықаралық ұйым.
ШЫҰ-ның ізашары "Шанхай бестігі" болды, ал Шанхай әріптестігі [[Қытай]], [[Ресей]], [[Қазақстан]], [[Қырғызстан]], [[Тәжікстан]] арасындағы шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларының күшейтілуімен жүзеге асырылды. 1996 және 1997 жж. бес мемлекеттің басшылары [[Шанхай|Шанхайда]] және [[Мәскеу|Мәскеуде]] кездесіп, шекара аумағында әскери сенім шараларын күшейту Келісімі және шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларын күшейту Келісіміне қол қойды. Осыдан кейін бес мемлекеттің аумағында кезегімен ұйымдастырылып, толық қалыптасты, кездесулер тақырыбы да кеңейе бастады, енді бұл шаралар бес мемлекеттің арасындағы саяси, қауіпсіздік, сыртқы байланыс, [[экономика]] және сауда салаларындағы тиімді өзара әріптестік дәрежесіне көтерілді. 2000 ж. [[Өзбекстан]] президенті [[Душанбе|Душанбеде]] өткен саммитке қатысты. бұл бес мемлекет басшыларының алғашқы кездесуі [[Шанхай|Шанхайда]] өткендіктен әріптестіктің бұл тетігі "Шанхай бестігі" деп аталды.
2001 ж. маусымда "Шанхай бестігінің" бес жылдығына орай мүше-мемлекеттер басшылары және [[Өзбекстан]] президенті [[Шанхай|Шанхайда]] кездесті. Осы кездесуде [[Өзбекстан]] құрылымға енді. Ӏлешала [[Шанхай]] ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі [[Декларация]] жарияланды. бұлБұл құжатта мүмкіндіктерді тиімді пайдалану және жаңа айбаттар мен қатерлерге қарсы түру, өзара әріптестік деңгейін және дәрежесін көтеру үшін "Шанхай бестігінің" негізінде [[Шанхай]] ынтымақтастық ұйымын құру жөнінде шешім қабылданғаны айтылған.
ШЫҰ Хартиясына және [[Шанхай]] ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі Декларацияға сәйкес, ұйымның негізгі мақсаттары мынадай:
*мүше-мемлекеттер арасында өзара сенім, достық, тату көршілік қарымқатынастарды нығайту;
*саяси, сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық, білім беру, қуат көзі, көлік, экологиялық және өзге де салаларда тиімді әріптестік шараларын дамыту;
*ортақ күш жүмсап аймақтық бейбіт өмірді, қауіпсіздікті және тұрақтылықты қамтамасыз ету, демократиялық, әділ және үтымдыұтымды саяси, экономикалық халықаралық тәртіп орнатуға жағдай жасау.
 
ШЫҰ келесідей негізгі қағидаттарды үстанады: БҮҮ-ның мақсаттары мен принциптерін үстану; тәуелсіздікті, егемендікті, аумақтық түтастықты сақтау, бір-бірінің ішкі істеріне араласпау, өзара күш қолданбау және қолданамын деп қоқанлоқы кәрсетпеу; барлық мүшелердің тең құқықтығы; барлық мәселелерді өзара кеңесу арқылы шешу; басқа мемлекеттерге немесе ұйымдарға қарсы бағытталған одақтарға бірікпеу; басқа мемлекеттермен және аймақтық ұйымдармен әртүрлі диалогқа, пікір алмасуға жүгіну, әріптестікке ашықтық және даярлық.