Шәңкіш: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q158492 (translate me) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
23-жол:
'''Шәңкіш'''([[Латын тілі|лат]]. ''Viburnum opulus'') — [[ұшқаттар тұқымдасы]]на жататын [[бұта]] немесе аласа [[ағаш]].
== Сипаты ==
* Биіктігі 1,5 — 4 [[метр]]ге жетеді.
* Сабағының қабығы ақшыл [[сұр]] түсті, тілініп кеткен, онда тықыр жас [[бұтақ]]тары орналасады. [[Жапырақ]]тары [[жалпақ]], сопақша, кейде дөңгеленіп келген.
* [[Гүл]]дері қос [[жыныс]]ты, шет жағындағы гүлдері [[тұқым]]сыз болады, [[шатыр]]ша-[[қалқан]]ша [[гүлшоғыр]]ын құрайды. Аталығының саны — бесеу, жатыны бір ұялы. Тостағанша жапырақшалары 3 не 5 тісті, [[күлте]]лері [[қоңырау]] тәрізді, [[ақ]] немесе қызыл [[түс]]ті. [[Жәндіктер]]мен тозаңданады.
* [[Мамыр]] — [[шілде]] айларында гүлдеп, [[тамыз]] — [[қыркүйек]]те [[жеміс]] салады.
* Жемісі — қызыл түсті [[сүйек]]ше.
* [[Дүние жүзі]]нде қоңыржай және субтропиктік [[аймақ]]тарда, негізінен [[Еуразия]] мен [[Солтүстік Америка]]да өсетін 200-ге жуық [[түр]]і белгілі. [[Қазақстан]]ның барлық аймақтарындағы жалпақ жапырақты және аралас ормандарында, [[бұлақ]], [[өзен]]-[[көл]] жағалауларда, [[сай]]лы, [[батпақ]]ты жерлер мен [[тау]] беткейлерінде 1 түрі — кәдімгі Шәңкіш кездеседі.
== Емдік қасиеті ==
[[Дәрі]]лік мақсатқа өсімдіктің қабығын, жемісін, гүлін жинайды. Құрамында - вибурнин глюкозиді, валериан, илік заттар, [[шайыр]] және [[органикалық қышқылдар]], ал жемісінде [[қант]], илік заттар бар. Олар халық медицинасында кеңінен қолданылады:
* Қабығынан алынған [[тұнба]] [[қан]] тоқтады, [[қан тамырлары]]н тарылтады, [[жүйке]]ні тыныштандырады. Жемісі [[жүрек]]ке әсер етеді, [[несеп]] айдайды, [[өт]] жүргізеді, қабынудан қорғайды және [[жара]]ларды жазады.
* [[Қыс]]қы қатты [[аяз]]да түсіп қалған жемісі жеуге жарамды болады. Сонымен қатар [[тер]] шығаратын, құстыратын, іш жүргізетін дәрі есебінде және [[асқазан]] қышқылы кемігенде [[емдеу]]ге болады. Жемістерін [[бал]]мен қосып қайнатып, жоғары тыныс жолдары мен [[өкпе]] қабынғанда, деміккенде, іш өткенде, бауыр ауырғанда, [[дене]] сарғайғанда, [[дауыс]] қарлыққанда пайдаланады.
* Гүлдеп тұрған бұтақтарының қайнатындысын [[қақырық]] түсіру үшін қолданады.
== Тағы қараңыз ==
* [[Дәрілік өсімдіктер]]
== Дереккөздер ==
<references/>
== Пайдаланылған әдебиет ==
*[[Қазақ Энциклопедиясы]], 9 том.
[[Санат:Дәрілік өсімдіктер]][[Санат: Биология]]
[[Санат: Өсімдіктер]]
|