Баяндауыш: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш 151.237.154.102 (т) өңдемелерінен Addbot соңғы нұсқасына қайтарды
1-жол:
{{Shortcut1|Грамматика}}блоболб
'''Баяндауыш''' деп сөйлемсөйлемде [[бастауыш]]тың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін білдіріп тұратын [[сөйлем мүшесі|тұрлаулы сөйлем мүшесін]] атаймыз.прт

Баяндауыштар тимкөбінесе имсөйлемнің и ңындасоңында тұрады да, ''не істейді? не болды? не етеді? қайтеді? қандай? қанша? кім? не?'' деген сұрауларға жауап береді.
 
# [[Етістік]]тер мына тұлғаларда , баяндауыш болады:
== Баяндауыш болатын сөз таптары ==
Баяндауыш болатын сөз таптары:
# [[Етістік]]тер мына тұлғаларда айтылып, баяндауыш болады:
#* [[ашық рай]]дағы етістіктер
#*: Мысалы: ''Мен бір аса маңызды жұмыспен келіп '''отырмын'''''.
#* [[бұйрық рай|бұйрық]] және [[қалау рай]]ларындағы етістіктер
#*: Мысалы: ''Ғылым таппай '''мақтанба'''''. ''Кел балалар '''оқылық'''''. ''Ол сағат жетіге шейін '''қайтса игі еді'''.''
#* [[естістік|тұйық етістіктің]] [[атау септік|атау]] түрі мен [[жатыс септік|жатыс]] жалғаулы түрі
#*: Мысалы: ''Дұрыс жазуға үйренудің бір жолы —пиамкітапты— кітапты көп '''оқу'''.''
#* есімшелер
#*: Мысалы: ''Аяңшыл ат '''арымас'''''
# Есім сөздер ([[зат есім]], [[сын есім]], [[сан есім]]) және [тенесімдік[есімдік]]тер ешқандай жалғаусыз да, [[көптік жалғау|көптік]], [[тәуелдік жалғау|тәуелдік]], [[жіктік жалғау]]лары және жатыс септік жалғауыллллллллллллллллллллллллллллллллллллжалғауы қосылып та баяндаутпеышбаяндауыш болып келе береді
#: Мысалы: ''Ердің сыншысы — '''елі'''''рт
# Мезгіл және мекен [[үстеу]]лері (''ілгері, кейін, жоғары, төмен, ертең, кеш, былтыр, күндіз'' т. б.) атау тұлғада, кейбіреулері жатыс септікте тұрып та баяндауыш болып келе бередітттттбереді
#: Мысалы: ''Киноға баруға уақыт тым '''кеш'''''<ref>Қазақ тпртілітілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 ж., 509 бет. ISBN 5тттттттретапетрептпнтреаутрернтенртенриентрпр5-7667-2616-3 </ref>
 
== Дара және күрделі баяндауыш ==
Line 22 ⟶ 27:
Күрделі баяндауыштар келесі жолдармен жасалады:
# Күрделі етістіктен
# Есім сөздер мен көмекші етістіктердің тізбегінен жасалллллллллладыжасалады
# Ілік септіктегі есім сөздер мен көмекші есімдердің тіркесуі арқылы жасалады
# Күрделі сан есімнен боладыллллллллболады
# Есім сөздер мен мөлшер, өлшемнің бірлігін білдіретін сөздердің тіркесінен болады
# ''Жоқ, бар, тиіс, жөн, керек, қажет'' сияқты сөздер мен көмекші етістіктер тіркесіп келіп те, күрделі баяндауыш жасайды
# Қалыптасқан тұрақты сөз тізбектерінелллллллнтізбектерінен (идиомалардан) да жасалады.
 
== Дереккөздер ==
<references/>
 
== Әдебиет ==
* [[С. Аманжолов]], Қазақ тілі грамматикасы, 1966 жыл
 
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Синтаксис]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Баяндауыш» бетінен алынған