Арал ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 6 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2726397 (translate me) |
ш clean up, replaced: абс. биікт. → абсолютiк биіктігі, Арал қаласы → Арал қаласы using AWB |
||
22-жол:
|population_total = 72 270
}}
'''Арал ауданы ''' – [[Қызылорда облысы]]ндағы әкімшілік бөлінісі 1938 ж. ұйымдастырылған. Аудандағы 58 елді мекен, 1 қалалық, 2 кенттік, 14 ауылдық округке біріктірілген. Аудан орталығы – [[Арал
Аймақтары мен елді мекендер
Ірі елді мекендері: Арал қаласы (30,5 мың), [[Абай]] (2,3), [[Сексеуілді]] (8,9), [[Жақсықылыш]] кенттері (5,0) және [[Шижаға]] (2,2), т.б.
41-жол:
Оңтүстік бөлігін түгелдей [[Арал теңізі]] алып жатыр. Аудан батысы мен солтігінде Ақтөбе облысының Шалқар және Ырғыз аудандарымен, солтүстік-шығысында [[Қарағанды облысы]]ның [[Ұлытау ауданы]]мен, оңтүстік-шығысында Қызылорда облысының [[Қазалы ауданы]]мен, оңтүстігінде [[Қарақалпақстан]]мен шектеседі. [[Тұран ойпаты]]нда орналасқан аудан батыста Үлкен және Кіші Борсық құмдары, солтүстік-шығысын [[Баршақұм]], шығысын Арал [[Қарақұм]]ы алып жатыр. Арал теңізі жағалауында [[Көкарал]], [[Көктырнақ]], [[Барсакелмес]], [[Шұбартарауыз]], [[Құланды]] түбектері, Чернышев, Тұщыбас, [[Шевченко шығанағы|Шевченко]], [[Бутаков шығанағы|Бутаков]] [[шығанақ]]тары және Берг мойнағы орналасқан. [[Қарашоқы]] (283 м), [[Алтыншоқы]] су (209 – 247 м аралығында), т.б. таулар кездеседі.
Жер бедері, негізінен қоңыржай белдеудің [[Солтүстік Арал]] провинциясын алып жатқан жазық ландшафттан тұрады. Солтүстік-батысында біршама көтеріңкі, аласа келген қыраттар мен таулар орналасқан. Аудан жерінің ең биік жері – Шевченко шығанағынан солтүстік-батыста жатқан тау (324 м). Солт-нде Алтыншоқысу (
Ауданды екі бөліп Аралға құятын Сырдария өз. ағып жатыр. Оның атырауында аудандағы көлдердің басым бөлігі орналасқан. Ірілері: Қамыстыбас, Тұщыбас, Шөмішкөл, Ақшатау көлдері, т.б. Атырауынан біршама алыста жатқан көлдерге Жақсықылыш к. жатады. Жер асты суы солтүстігінде сәл кермек татиды (5 – 8 г/л), солтүстік-шығысында тұщы (1 г/л), орталығы бөлігі мен Сырдың атырауында сәл кермек және кермекті (3 – 5 г/л). Грунт сулары ауданның солтүстігінде 3 – 10 м, орталығы 2 – 3 м тереңдікте. Су қабаты негізінен құмдақты-сазды, кейде сазды-батпақты қабатта кездеседі. Аудан аумағында Арал – Сексеуіл артезиан алабы жайласқан. Артезиан суы альб-сеномен, және палеоген-неоген (негізінен, эоцен және палеоцен) қабатында. Солтүстік-шығысында артезиан суы 100 – 200 м, ортасында 200 – 300 м, теңіз жағалауында 20 – 150 м тереңдікте жатыр. Судың минералд. сәл кермектен (5-тен 50 г/л) тұщыға дейін (1 – 3 г/л) өзгереді. Аудан өте қуаң шөлді белдемде жатқандықтан оның топырағының басым бөлігі сұр, сортаңды сұр, құмды және тақыр тәрізді топырақтан тұрады. Сыр бойы (аңғары мен жайылмасында) шалғынды сұр, бозғылт сұр және батпақты-сазды топырақ қалыптасқан.
|