Манас дастаны: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
ш ±Санат:Қырғыз тарихы→Санат:Қырғызстан тарихы; ±Санат:Қырғыз әдебиеті→Санат:Жырлар (HotCat құралының көмегімен) |
||
1-жол:
[[Сурет:Kyrgyz Manaschi, Karakol.jpg|thumb|right|Дәстүрлі қырғыз манасшысы Қаракөл тұрағында дастанның бір бөлігін жырлап отыр]]
'''Манас дастаны''' - [[қырғыз]] халқының дәстүрлі [[эпос]]ы. Ауыз әдебиетінің тамаша үлгісі, бұл дастан ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа жырланып, халық есінде сақталуда. Дастанның жазбаша үлгілерінің бірі жарты миллионға жуық жолдан тұрады да, көлемі жағынан [[Гомер]]дің [[Одиссея]]сы мен [[
Жыр-дастан Манастың, оның ұрпақтарының және ісін жалғастырушыларының хикаяларын баяндайды. Эпос үлкен үш бөлімнен тұрады: Манас жыры, Манастың ұлы Сәметейдің жыры және Манастың немересі Сейтектің жыры. Дастанның өзекті тақырыбын [[қытай]] мен [[қалмақ]] дұшпандарына қарсы шайқастар сипаттайды. XV ғасыррдан бастап дастанның аты деректерде атала бастағанмен, оның жазбаша нұсқасы 1885 жылға дейін жасалмаған болатын. Әр түрлі көзқарастар негізінде дастанның пайда болу уақытын: VII-X ғасырлар, XI-XII ғасырлар немесе XV-XVIII ғасырлар аралығы деп мөлшерлейді.
Манас эпосы қырғыз әдебиетінің классикалық туындысы ретінде түрлі жиын-шараларда дастанды зерттеуші, орындаушы мамандар,
[[Қырғызстан]]да көптеген манасшылар бар. Дастанның үш бөлігін де жатқа білген манасшылар «Ұлы Манасшы» атағына ие бола алады. ХХ ғасырдың ұлы манасшыларына Сағымбай Оразбақов, Саяқбай Қаралаев, Шаабай Азизов (мақала суретінде бейнеленген), Қаба Атабеков, Сейден Молдоқова және Жүсіп Мамай кіреді.
Дастанның әр түрлі бөлімдерінің 65-тен астам жазбаша нұсқалары белгілі. Ұлы ағартушы ғалымымыз [[Шоқан Уәлиханов]] дастан бөлімдерін қағазға түсіріп, «Көкетай ханның асы» деген көлемді үзіндісін орысшаға аударған.
Манас батыр Алатау тауларының Талас ауданында
1979 жылы совет астрономы Николай Степанович Черных ашқан
[[Сурет:Manas.jpg|thumb|left|«'''Манас'''» - қырғыз елiнiң батырлық эпосы.]]
«Манас» алғаш жаралғанда өте кiшкене көлемiндегi, сюжеттiк түзiлiсiндегi шығарма болған емес. Одан кейiнгi мұндағы айтушылар, жыршылар, манасшылар толықтап, мазмұнын кеңейтiп, байытып, сюжетiн дамытып, бүгiнгi күндегi деңгейге жеткен.<
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:
[[Санат:
|