Бүршік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш {{Суретсіз мақала}} үлгісін үстедім |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Baumknospe.jpg|thumb|250px|Вегетативтік төбе бүршігі]]
[[Сурет:Kletterrose Knospe.JPG|thumb|250px|Генеративтік бүршік]]
'''Бүршік ''' (gemma) – жоғары сатыдағы [[өсімдік|өсімдіктердегі]] [[өркен|өркеннің]] бастамасы.
Барлық [[гүл|гүлді]] [[өсімдік|өсімдіктерде]] өркеннің түріне қарай Бүршіктің
* [[вегетатив|вегетативтік]] және
* [[генератив|генеративтік]] түрлері бар.
Вегетативтік (өсімді) Бүршік тек ұзарған өркенде орналасады, одан [[сабақ]] пен [[жапырақ]] өсіп шығады.
Генеративтік (көбеймелік) Бүршік, (басқаша айтқанда гүл Бүршік), сәл ірілеу және тек қысқарған өркенде ғана орналасады, оны ұзынынан қақ жарып қарағанда бастама сабақтың жан-жағына бекіген [[гүлшанақ|гүлшанақтары]] (ашылмаған гүлдер) көрінеді. Олар гүлдеп, [[жеміс]] береді. Сондай-ақ бір ғана гүл өсіп шығатын гүл бүрі (бутон) болады.
== Бүршіктің құрылысы ==
Бүршіктің сыртындағы қат-қабат қалың, тығыз [[қабыршақ|қабыршақтар]] өсімдік сабағының ұшар басындағы өсу нүктесін бүркеп тұрады. Ең сыртқы қабыршақтары [[қоңырқай]] түсті, одан [[шайыр]] тәріздес жабысқақ зат бөлінеді. Олар Бүршікті ыстық-суықтан, желден, [[зиянкес|зиянкестер]] мен зақымданудан қорғайды. Бүршіктер [[көктем|көктемде]] өсімдікте жиналған қоректік заттармен қоректеніп толысады да, сыртындағы қалың қабыршақтары түсіп, Бүршік ашылады (жарылады). Қабыршақтың үзіліп түскен жерінде [[сақина]] тәрізді із қалады, сол арқылы өркеннің бір жылда қаншалықты өскенін біледі.
* Сабақ ұшындағылары төбе Бүршікі (одан өсімдік бойлай өседі),
* сабақ бойына орналасқандары бүйір Бүршікі деп аталады.
Көптеген тұқымымен көбейетін өсімдіктерде бүйір Бүршікі жапырақ қолтығына орналасады, оны жанама Бүршік (одан жан-жағына бұтақтар өсіп таралады) деп атайды. Қоңыржай аймақта өсетін ағаштар мен бұталарда күзге қарай, өсімдік өркендерінің өсуі тоқталып, Бүршіктер уақытша тыныштық күйге көшеді. Бұны қыстаушы Бүршіктер, ал әрі өркен, әрі гүл шығаратын Бүршіктерді аралас Бүршіктер деп те атайды. Бүршіктердің бәрі бірдей өсіп, өркенге немесе гүлге айнала бермейді. Олардың ұзақ уақыт бойы өспей, Б. күйінде қалатын бұйыққан (ұйқыдағы) Бүршік түрі де болады. Олар бірнеше [[жыл|жылға]] дейін өсу қабілетін жоймайды (мысалы, [[қарағай|қарағайда]] – 5, [[долана|доланада]] – 25, [[емен|еменде]] – 100 жыл, т.б.). Өсімдік өркені сынып зақымданғанда, ағашты кескенде немесе [[үсік|үсікке]] шалдыққанда ғана бұйыққан Б-тер оянып, өсе бастайды. Өсімдіктердің вегетативті көбеюі кезінде Бүршіктің атқаратын рөлі зор.
[[Санат:Биология]]
[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
| |||