Жеңіл атлетика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 86 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q542 (translate me)
ш бот: хорошая статья ca:Atletisme; косметические изменения
1-жол:
[[FileСурет:2003 World Athletics Championships (147769455).jpg|280px|thumb|Жеңіл атлетикадан 2003 жылғы элем чемпионаты. [[Стад де Франс (стадион)|Стад де Франс стадионы]].]]
'''Жеңіл атлетика''', [[спорт]]тың ең көп тараған түрі. Оған әр түрлі қашықтықта [[жүгіру]] мен [[жүру]], [[ұзындық]] пен биіктікке [[секіру]], [[спорттық снарядтар]]ды лақтыру, жеңіл атлетикалық [[көпсайыстар]] енеді. Жеңіл атлетикалық жарыстар ашық және жабық (манеж) [[алаңдар]]да өтетін жеке, командалық және эстафеталық [[жарыстар]] болып бөлінеді. Халықаралық әуесқойлық жеңіл атлетика федерациясы (ИААФ) 1912 жылы құрылған. Оған қазір 200-ге жуық ұлттық ассоциациялар біріккен. [[Олимпиялық ойындар]] 1896 жылдан (1-Олимпиялық ойын), дүниежүзілік чемпионат 1983 жылдан өткізіліп келеді. Жеңіл атлетика ойындары өте көнеден белгілі. Ол ежелгі Олимпия ойындарының бағдарламасына енген.
== Жеңіл атлетиканың Қазақстанда дамуы ==
Қазақстанда алғашқы ресми жеңіл атлетикалық жарыс — Бүкілқазақстандық 1-спартакиада 1928 жылы Петропавл қаласында өтті. Республикада жеңіл атлетикадан тұңғыш рет КСРО-ның спорт шебері атағын [[Ш.Бекбаев]] алды (1943). Қазақстанның жеңіл атлеттері Олимпия ойындарында, дүниежүзілік чемпионаттар мен халықаралық жарыстарда жоғары нәтижелерді көрсетіп, жеңімпаздар мен жүлдегерлер атанды. Олар: Е.Кадяйкин, [[Қосанов Ғұсман Сыйттықұлы|Ұ.Қосанов]], [[Тұяқов Әмен Елемесұлы|Ә.Тұяқов]], В.Савинков, Л.Кононова, С.Исабаев, Б.Күреңкеев, В.Муравьев, В.Савин, В.Солдатенко, Л.Микитенко, А.Бадранков, т.б. Қазақстандықтар арасында Олимпиялық ойындарға тұңғыш қатысқан спортшы Е.Кадяйкин болды. Тәуелсіз елімізге тұңғыш алтын медальді 2000 жылы Сиднейде (Австралия) өткен 27-Олимпиялық ойындарда кедергі арқылы жүгіруші О.Шишигина әкелді.
<ref> [[Қазақ энциклопедиясы]],3 том</ref>
 
== Тарихы ==
'''Жеңіл атлетика'''ның тарихы ежелгі дүние дәуіріндегі халықтардың іс әрекетінен басталады. Табиғи қозғалыстар, яғни, жүру, тұру, секіру адам бұлшық еттерінің қозғалысы адамзат пайда болған дәуірден бастау алады. Мәліметтерге сүйенсек, жеңіл атлетикадан жарыс біздің эрамызға дейінгі 776 жылы өткізілген. Бұл туралы Ежелгі Грек олимпиада ойындары туралы жазбаларда анық жазылған. <br />
Сол замандарда жарыс тек ұзын-сонар алаңда жүгіру жарысымен шектелген. Ерлер мен әйелдар арасындағы бәсеке жеке-жеке өткізіліпті. <br />
13-жол:
[[1880]] жылы [[Англия]]да [[Британ империясы]]ның шеңберінде әуесқойлар атлет қауымдастығы негізін қалады. Ал, [[АҚШ]]-та [[1868]] жылы [[Нью-Йорк]] қаласында алғашқы атлет клубы ашылды. Сол жылдары Америкада атлетиканың дамуына үлес қосқандардың басым дені университет ошақтары болды. [[1880]]-90 жылы жеңіл атлетика жеке дара спорт түрі ретінде күллі Еуропаға кең таралды.<br />
[[1896]] жылы өткен олимпиада ойындары жеңіл атлетиканың дамуына орсан жол ашты. Сол жылы [[Афина]]да өткен [[Жазғы Олимпиадалық Ойындар 1896|І олимпиада ойындарына]] жеңіл атлетиканың 12 түрі енгізілді. Додада америкалық жеңіл атлеттер барлық жүлдені қанжығаларына байлады. Алайда, олардың қуанышы ұзаққа бармады. Өйткені, [[1952]] жылдан бастап олимпиада ойындарына қатыса бастаған [[КСРО]] атлеттері олардың бірден-бір қарсылары болды. <br />
[[1996]] жылы [[Жазғы Олимпиадалық Ойындар 1996|АтлантаАтлантада]]да өткен олимпиада ойындарында өнер көрсеткен атлеттердің саны 2000-ға жетті. Әйелдер арасындағы жарыс [[1928]] жылдан бастау алады. Нәзік жандар 1999 жылы жаздық әлем чемпионатында және [[2000]] жылы [[Жазғы Олимпиадалық Ойындар 2000|Сидней олимпиадасыолимпиадасында]]нда жақсы нәтиежеге қол жеткізе білді. <br />
[[1968]] жылы [[Мехико]]да өткен жарыста американлық спортшы Боб Бимон— 8 м 90 см ұзындықтан секіруден әлем рекортын жаңартқан. Бұны күллі әлем «21 ғасырдың ең биік көрсеткіші» деп бағалады. Араға 20 жыл салып [[Сеул]]де өткен олимпиадада 100 және 200 м қашықтықтан жүгіруден америкалық желаяқ Флоренс Гриф фит- Джойнер рекорттық көрсеткішті бағындырды. Оның бұл жетістігі 14 жыл қатарынан сақталып тұрды.<br />
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
 
[[Санат:Жеңіл атлетика|*]]
 
==Пайдаланылған әдебиеттер==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
 
{{Link FA|ca}}
[[Санат:Жеңіл атлетика|*]]
 
{{Link FA|fr}}
{{Link GA|ca}}