Қарлыған: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қарлыған''' – қарлыған тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік. Қарлыған аса үлкен емес бұта тектес өсімдік. Биіктігі 1-1,2 м болады. Бұталары тікенекті. Жапырағының пішіні 3 қалақты, жартылай түкті. Гүлінің түсі жасыл, қызыл аралас болып келеді. Жемісінің пішіні домалақ, түсі сары, жасыл, қызыл. Жемісі шілде, тамыз айларында піседі. 35-45 жылға дейін өмір сүреді. Әдетте отырғызылғаннан кейін 2-3 жылдан соң ғана жеміс береді. 5-6 жылдары бір түбінен 20 кг өнім алуға болады.

== Өсімдік туралы ==

Қарлығанның Отаны - [[Батыс Еуропа]] мен [[Солтүстік Африка]]. Сонымен қатар табиғи түрлері [[Кавказда]], [[Украинада]], [[Орта Азия]] елдерінде кездеседі. Тамыры қарақатқа қарағанда жақсы дамыған, 10-40 см тереңдікте жатады. Бірақ тамыры арқылы көбеймейді, себебі оның қосалқы тамырлары болмайды. Оның қызметін бүршіктер атқарады. Қарлыған бұтасы қыстың қатты суықтарына төзімсіз, үсіп қалады.

== Қолданылуы ==

Бүгін әлемде екпе қарлығанның 1500-ден астам түрі бар. Дәмі және құрамы жағынан жүзімге ұқсас болғандықтан, қарлығанды кейде «солтүстіктің жүзімі» деп атайды. Қарлығанның бір ерекшелігі, оның жемісін пісуінің кез-келген сатысында пайдаланады. Десерт ретінде табиғи қалпында жей береді. Піскен қарлығаннан өте дәмді тосап, жас қарлығаннан өте дәмді сусын жасайды.

Қарлыған құрамында болатын [[пектиндер]] адам ағзасынан ауыр [[металдар]] мен [[тұздарды]] шығаруға көмектеседі. 100 гр. қарлыған құрамында 65% [[cу]], 23 мг [[натрий]], 170 мг [[калий]], 22 мг [[кальций]], 9 мг [[магний]], 28 мг [[фосфор]] және 1,8-4,6 мг темір болады. Бұл элементтердің барлығы қарлығанда органикалық қоспалар күйінде болады, демек, ағзада оңай қорытылады. Қарлыған қан аздық (анемия) кезінде жақсы көмектеседі, сондай-ақ, қан ұюын реттегіш қасиетке ие.<ref>Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.;«Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Жидектер: Дидактикалық материал. - Алматы, 2011. - 16 б;ISBN 978-601-7237-31-8 </ref>

== Қарлыған туралы тақпақ ==

<blockquote>Солтүстіктің жүзімі<br />

Суыққа шыдай береді.<br />

Қатты ыстыққа шыдамас,<br />

Қарсыз жерде өледі.<br />

Құрамында темір көп,<br />

Тікенді-бұтақ, талдары,<br />

Қаны ұйи беретін<br />

Адамдар жесе пайдалы.<br />

== Сілтемелер ==

* [http://www.gulstan.kz/ Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт]