Уикипедия

Тың игеру — нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тың игеру (қайнарын қарау)

17:02, 2014 ж. ақпанның 5 кезіндегі нұсқасы

5858 байт өшірілді ,  7 жыл бұрын
Reverted to revision 1935936 by Qarakesek: қайтару. (TW)
(Reverted to revision 1935936 by Qarakesek: қайтару. (TW))
{{уикилендіру}}
== Ақ қалпақ ==
1954 жылы қаңтарда болып өткен Қазақстан Компартиясының жетінші сьезінде Қазақстан Компартиясы ОК-нің бірінші хатшысы Ж.Шаяхметов қызметінен босатылды. Бірінші хатшылыққа П.Пономаренко, екінші хатшылыққа Л.И.Брежнев сайланды. 1954 жылы “Елімізде астық өндіруді одан әрі арттыру, тың және тыңайған жерлерді игеру туралы“ заңды қабылданды. Тың жерлер игерілетін аймақтар: Қазақстан, Сібір, Урал, Солтүстік Кавказ, Есіл бойы. Қазақстандағы тың жерлерді игеретін аудандар: Көкшетау, Ақмола, Солтүтік Қазастан, Қостанай, Торғай, Павлодар облыстары. Тың игеруге басқа республикалардан адамдар көшіріліп әкелініп, оларға көптеген жеңілдіктер жасалды. Мысалы: дүние-мүлкімен тегін көшірілді, әр отбасына 500-1000 сом мөлшерде бір реттік көмек көрсетілді. 10 жылдық мерзімге үй салу үшін 10 мың сом несие берілді, оның 35%-н мемлекет төледі. Бұдан басқа да материалдық, азық-түлік көмектері берілді. Тың игеруге келгендер ауылшаруашылық салығынан 5 жылға босатылды. 1954-1959 жылдары тың жіне тыңайған жерлерді игеруге 20 млрд сом жұмсалды. Тың игеру жылдарында Қазақстанға 25 млн жер игерілді. Қазақстанда егістік жерлердің көлемі артты. Астық өндіру көлемі жағынан Қазақстан 2-орынға шықты. Халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету біршама жақсарды. 1954-1962 жылдары республикаға 2 млн ға жуық славян өкілдері тың көтерушілер келді. 1950-ші жылдардың басында 10 миллион адам Кеңестің түрмесінен босап шықты. Оларды жұмыспен қамтамасыз ету қиындық туғызды.
== Сары қалпақ ==
Тың игеру Қазақстанда ерекше қарқынмен жүргізіле отырып, біраз пайдасын тигізді. Қазақстанда егістік жерлердің көлемі артты. Астық өндіру көлемі жағынан Қазақстан одақта 2 орынға шықты. Соның арқасында Қазақстан Орта Азия мен Сібірді, Оралды астықпен қамтамасыз етті. Тың игеру жылдарында Қазақстан көп ұлтты, интернационалды елге айналды. Қазақстан жерінде көптеген тұрғын үйлер, құрылыстар, мәдени обьектілер салыды. Он мыңдаған шақырым жолдар төселді. Жүздеген совхоздар құрылды. Халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету біршама жақсарды.
== Қара қалпақ ==
Жалпы айтқанда тың игерудің басы да нәтижесі де қазақ халқына көп жағымсыз орын алды. Тың және тыңайған жерлерді игеру үшін одақтың басқа аймақтарынан еңбекқорлары тартылды. Ӏс жүзінде бақылаусыз көші-қон қозғалысы туды. 1954-1962 жылдары республикаға 2 млн ға жуық славян өкілдері тың көтерушілер келді. 1950-ші жылдардың басында 10 миллион адам Кеңестің түрмесінен босап шықты. Оларды жұмыспен қамтамасыз ету қиындық туғызды.
Сонымен қатар, тың игеру барысында Қазақстанға келген бас хатшы Н.Хрущев қазақ халқын жамандатты. Ол тыңгерлерге “Қазақ халқы тоғышар, жалқау халық. Мына жердің иесі олар емес, сендерсіңдер. Өз жерлеріне ие болыңдар” деп айтады. Осыған қоса тың өлкелік партия комитетінің бірінші хатшысы Т.И.Соколов “Қазақ халқы емес, оларды немістермен будандастырып жаңа ұлт жасау керек”, деген бастама көтеріп, тәжірибе ретінде Қостанай Дәмелі Жақсылықова дейтін қазақ қызына шошқа бақтырып, неміс жігітіне тұрмысқа шығарып, сол үшін Еңбек ері атағын берді.
Тың игеру уақытында жергілікті халықты орыстандыру саясаты ашық жүргізіле бастады. Яғни қазақтың ұлт ретінде дамуына, тілі мен дініне қатер төнді. Жергілікті жерлердегі ұлт мектептері жабылып, қазақ балалары мектеп-интернаттарда оқытыла бастады. Олардың басым көпшілігінде оқу орыс тілінде жүргізілді.
зхдж№
 
'''Тың игеру''', тың және тыңайған жерлерді игеру — [[КСРО]]-да (Қазақстан, Сібір, Орал, т.б.) [[1954]] – [[1960]] ж. жүргізілген науқан. КСРО бойынша жалпы 41,8 млн. га жер жыртылса, соның 25,5 млн. га-сы қазақ жері болды. Тың игеру нәтижесінде [[Қазақ КСР|Қазақстан]] КСРО-дағы ең ірі астықты республикаларының біріне айналды.
== Қызыл қалпақ ==
 
қазақ халқының ұлттық ерекшеліктері аяққа тапталып, қазақ халқының ұлттық намысын қорлайтын теріс пікірлер тарады. Қазақ халқын жоюға және жерін тартып алуға көп әрекеттер болды. Осыған қармастан қазақ халқы қол сермей тек алдыға мақсат қойды.
[[Санат:КСРО экономикасы]]
[[Санат:1954 жыл]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Арнайы:MobileDiff/1987090» бетінен алынған