Қонақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
2-жол:
Танымайтын кісі “[[құдайы қонақ]]”, әр түрлі [[тілеулестік]]ке, тойға шақырылған мейман “[[арнайы қонақ]]” болып саналған. Халықтық [[ғұрып]] бойынша, келген [[адам]] үйге баса-көктеп кірмей, сырттан дауыстап, үйдегілерге [[белгі]] береді. Үйге келген [[адам]] әуелі [[Шаңырақ|шаңыраққа]] [[сәлем]] беріп кіруі керек. Түсте келген қонаққа [[түстік]], кешке келгендерге [[қонақасы]] берілген. [[Үлкен ас]] кезінде қонақтар төрден [[Есік|есікке]] қарай, жасының үлкендігі мен мәртебесіне байланысты орналасады. [[Қымыз|Қымыздан]] кейін [[ет]] ұсынылады. [[Құдай|Құдайы]] қонақ түскен үйде отағасы жоқ болса, астан дәм татып, ауыз тиген соң, түнемеге басқа орын іздестірген. Қонақты қарсы алған отағасы [[есік]] ашып, алдымен оны кіргізеді, шығарып саларда қонақтың өзі ашуы керек. Үй иесі ашса, онда қонақты қуғанмен бірдей саналады.<ref name="source1>Қазақ энциклопедиясы</ref><br />
== Қазақтардың қонақ күту әдебі ==
=== Қонақтың орыны ===
Қазақтар ұл-қыздарына қонақ күту әдебін жас кезінен бастап үйреткен. Оны жырға қосып үнемі айтып отыратындықтан, қонақжай- лылық балаларының жас кезінен-ақ сана-сезіміне сіңіп, жүрегінен орын алған ғой. Қазақтың осы қонақжай- лылығы, қонаққа құрмет көрсетуі хақында мынандай жыр шумақтары бар: Сырттан келген мейманға, Сәлем беріп, қол алсаң, - Бірінші еткен құрметің. «Түсіңіз», - деп түс беріп, Шылбырына оралсаң, - Екінші еткен қызметің. Есік ашып енгізіп, Көрпе төсеп құп алсаң, Үшінші еткен құрметің. Мейман риза болмағы Құрметпен үйге қонғаны. Кешіктірмей шай берсең, Ұмыт болар тоңғаны. Тысқа шықса қария, Қолында болсын құмғаны.▼
Қонақтың орыны – қашан-да үйдің төрі. Қонақтар үйге сәлем беріп (шаңыраққа сәлем беріп) кіргеннен кейін қамшысы мен сырт киімін кереге басына іліп, аяқ киімін оң жақ босағаға шешіп, төрдегі жаюлы тұрған сырмақ үстіндегі көрпеге барып отыруға тиіс. Өзін таныстыруға асықпайды, үй ішіндегілер де оның аты-жөнін, жұмысын тергеп сұрамауға тиісті. Өйткені ол – көргенсіздік болып саналады. Келген қонақ аты-жөнін айтқанымен, жұмысын айтқысы келмесе, оны ешкім де жазғырмауға міндетті. Осы қонақтың үстіне сырттан тағы да қонақтар келіп қалса, жасы кішісі жасы үлкенге ығысып орын береді. Қонақ шөлдеп келсе, оған ең әуелі қымыз ұсынылады, сосын барып шәй, ас береді. Бойжеткендер шыны аяқты салдырлатпай өте әдептілікпен шай құйып береді, қонақтардың әңгімесіне араласпайды, оларға тіктеп қарамайды, орынсыз ыржалақтап күлмейді. Мұн-ың бәрі ежелгі заманнан бері қонақ шақырып күткенде бұлжытпай орындалатын әдептер.
▲=== Қонақ күту әдебі ===Қазақтар ұл-қыздарына қонақ күту әдебін жас кезінен бастап үйреткен. Оны жырға қосып үнемі айтып отыратындықтан, қонақжай- лылық балаларының жас кезінен-ақ сана-сезіміне сіңіп, жүрегінен орын алған ғой. Қазақтың осы қонақжай- лылығы, қонаққа құрмет көрсетуі хақында мынандай жыр шумақтары бар: Сырттан келген мейманға, Сәлем беріп, қол алсаң, - Бірінші еткен құрметің. «Түсіңіз», - деп түс беріп, Шылбырына оралсаң, - Екінші еткен қызметің. Есік ашып енгізіп, Көрпе төсеп құп алсаң, Үшінші еткен құрметің. Мейман риза болмағы Құрметпен үйге қонғаны. Кешіктірмей шай берсең, Ұмыт болар тоңғаны. Тысқа шықса қария, Қолында болсын құмғаны.
Ірікпесең барыңды Қонақжайлық сол-дағы. Шариғат қонақжайлылық туралы Мұсылмандар үшін қонақ күту – үлкен сауап. Олар қонақты «ниғмет» деп сана-уға тиіс. Ал әрбір ниғмет бір машақаттың қарсылығына келеді. Маша-қатсыз ниғмет болмайды. Яғни, қонақ кү-тудің де өзіндік машақаты бар. Соған қарамастан, қо-нақты жақсы қарсы алып, оған мәдениетті түрде кең-пейілділікпен қыз-мет жасау қажет. Әрбір мұсылман қонақ күтуді өзіне сауап жазылатын әдемі мүмкіндік деп сезінгені жөн. Ислам шариғаты осыған үндейді.
| |||