17:26, 2014 ж. сәуірдің 4 кезіндегі нұсқа өңдеу Калыбай Салтанат (талқылау \| үлесі) 336 edits Өңдеу түйіні жоқ ← Ескірек өңдеме		18:01, 2014 ж. сәуірдің 4 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Arystanbek (талқылау \| үлесі) Бітікшілер, Интерфейс әкімшілері, Администраторлар 54 805 edits ш Калыбай Салтанат (т) өңдемелерінен Addbot соңғы нұсқасына қайтарды Жаңарақ өңдеме →
1-жол: {{Infobox Country or territory Оман - Алдыңғы Азияда мемлекет, Аравиялық түбек оңтүстiк-шығыста Сауд аравиямен, ОАЭны шектеседi және Йеменмен Аравиялық теңiздiң суларымен жуылып қалады және шығанақтың Оманскийi. \|native_name = <span style="line-height:1.33em;"><big> سلطنة عُمان </big><br />''Salṭanat ʿUmān'' \|conventional_long_name = <span style="line-height:1.33em;">Sultanate of Oman</span> \|common_name = Oman \|image_flag = Flag of Oman.svg \|image_coat =National_emblem_of_Oman.svg \|symbol_type = National Emblem \|image_map = Oman in its region.svg \|national_motto = none \|national_anthem = ''[[Nashid as-Salaam as-Sultani]]'' \|official_languages = [[Arabic]] \|capital = [[Muscat, Oman\|Muscat]] \|latd=23 \|latm=36 \|latNS=N \|longd=58 \|longm=33 \|longEW=E \|largest_city = [[Muscat, Oman\|Muscat]] \|government_type = [[Absolute monarchy]] \|leader_title1 = [[Sultan of Oman\|Sultan]] \|leader_name1 = [[Qaboos of Oman\|Qaboos bin Said Al Said]] \|sovereignty_type = [[Тәуелсіздік]] \|established_event1 = [[Portugal\|Portuguese]] expelled \|established_date1 = 1650 \|area_rank = 70th \|area_magnitude = 1 E11 \|area = 309,500 \|areami² = 119,498 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> \|percent_water = negligible \|population_estimate = 2,567,000<sup>1</sup> \|population_estimate_year = July 2005 \|population_estimate_rank = 140th \|population_census = \|population_census_year = \|population_density = 8.3 \|population_densitymi² = 21.5 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> \|population_density_rank = 211th \|GDP_PPP_year = 2005 \|GDP_PPP = $40.923 billion \|GDP_PPP_rank = 85th \|GDP_PPP_per_capita = $16,862 \|GDP_PPP_per_capita_rank = 41st \|HDI_year = 2004 \|HDI = {{increase}} 0.810 \|HDI_rank = 56th \|HDI_category = <font color="#009900">high</font> \|currency = [[Omani rial\|Rial]] \|currency_code = OMR \|country_code = OMN \|time_zone = \|utc_offset = +4 \|time_zone_DST = \|utc_offset_DST = +4 \|cctld = [[.om]] \|calling_code = 968 \|footnotes = <sup>1</sup> Population estimate includes 577,293 non-nationals. }} ==Оман мемлекеті== ==Географиялық орны== ~~'''Тарихы'''~~ '''Оман''', Оман сұлтандығы – Арабия түбегінің шығысында орналасқан мемлекет.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>,<ref>Луцкий В.Б., Новая история арабских стран, М., 1966</ref>;<ref>Новейшая история арабских стран Азии, М., 1989</ref>;<ref>Новейшая история стран Азии и Африки, ч.1, 3, М., 2001.К. Қожахметов</ref> Жер аумағы 312 мың км² (шекаралары шөлдер арқылы өтетіндіктен нақты белгіленбеген). Халқы 2,4 млн. (1998), 90%-ын арабтар, қалған бөлігін үнділер, парсылар, белуджалар, Африка елдерінен шыққандар құрайды. Халқының 87,7%-ы мұсылмандар, 7,4%-ы – индуизм дініндегілер, 3,9%-ы – христиандар. Ресми тілі – араб тілі. Астанасы – [[Маскат]] қаласы Әкімшілік аумағы 8 ауданға бөлінеді. Оман – шектеусіз монархия. Барлық заң шығарушы және атқарушы билікті сұлтан жүргізеді. Ұлттық мейрамы – Ұлт күні – 18 қараша (1971). Оман БҰҰ-ға мүше (1971). Ақша бірлігі – [[Оман риалы]]. Оман алап арқылы Африкадан Оңтүстiгiне гоминидтардың таратып орналастыруын негiзгi жолы созылып жатты және Азия оңтүстiк-шығыстармен До-арабское население Омана являлось прото-австралиоидным, и как Эламиты Хузестана было полностью растворено в пришлых кушитских (из Судана и Эфиопии) семитоязычных народах, что подтверждено исследованиями гаплогрупп. В 1-м тысячелетии до н. э. в Оман переселилось из Йемена арабизированное кушитское племя ямани, завоевавшее местные племена. Н VI қабақта э Оман сасанидтардың әскерлерiмен талап алған, ал да көршi бедуин тайпаларының шапқындарымен босатқан В VII веке Оман был включён в состав Арабского халифата, что ускорило развитие феодальных отношений. Населени исламизировано бол \|бытьқан В середине VIII века эта область стала независимой, под властью местных правителей-имамов, однако через полтора столетия Оман был вновь завоёван халифами из династии Аббасидов. Олардыңның үстемдiлiгi XI қабаққа дейiн жалғасты, күшке қашан тайпа набхан шейхтарын әулет келдi ==Табиғаты== В XVI—XVII веках Оман находился под властью португальцев, и только в 1650 году они были изгнаны. В начале XVIII века Оман был завоёван персами, однако в 1741 году персы были изгнаны правителем Ахмедом Зафари, который создал крупное пиратское государство, которое, помимо собственно Омана, охватило острова Персидского залива, большую часть побережья нынешнего Ирана и побережье Восточной Африки от Сомали до Мозамбика включительно, а также многие прилегающие острова. Оманның сұлтанын резиденцияның 1832 жылында аралға ауыстырылды, ал 1856 жылда, екi дербес бөлiктерге арасында бөлiнген екi оның сыновьямиюына анадағы сұлтанды өлiм, мемлекетiнен кейiн бол \|бытьқан - африкалық және азиялық Оны XIX қабақтың екiншi жартысында (бөлектiк бойымен) британияның протектораты кiрiстi Оманның көпшілік бөлігі таулы болып келеді. Оман шығанағының жағалауында [[Хаджар]] таулары (ең биік нүктесі – 3353 м) орналасқан. Климаты тропиктік, ыстық әрі құрғақ. Қаңтардағы орташа темп-расы 21С, шілдеде – 32˚С. [[Шөл мен шөлейт]] жерлерге бейім өсімдіктер, тауларда шағын саванналар мен тропиктік ормандар өседі. Оманда араб қарақұйрығы, түлкі, қорқау қасқыр сияқты аңдар кездеседі. Жер қойнауы мұнай қорына бай. ==Тарихы== Б.з.б. 4-мыңжылдықта Оманның теңіз жағалауларында порттар пайда болды. Б.з.б. 1-мыңжылдықтың басында елге [[Йемен]]нен қоныс аударған Ямани тайпалық бірлестігі үстемдік етті. Оманның теңіз жағалауларындағы аймағы б.з.б. 6 – 5 ғасырларда Ахемен әулетінің, кейіннен грек-македон мемлекеттері мен парсылардың билігінде болып, аса ірі теңіз сауда орталығынана айналды. 7 ғасырдың ортасында Араб халифатының құрамына кірді. 8 ғасырдың ортасынан 18 ғасырдың соңына дейін елде парсы, португал үстемдігі кезек-кезек орнап, олар әлсіреген кезде тәуелсіз имамат болды. Осы кезде елге Орталық Арабия түбегінен уахабшылар, кейіннен [[Англия]]ның көмегіне сүйенген [[Египет]] билеушісі Мұхаммед Әли басып алды. Әр түрлі күштердің ықпалымен Оман аумағы 19 ғасырдың бас кезінде Оман имаматы, Маскат сұлтандығына (1891 – 1958 – британ протектораты) және Шарттық Оманға (1971 жылдан [[Біріккен Араб Әмірліктері]]) бөлшектенді. 1900 – 50 жылдары Оман имаматының көп бөлігі ағылшын әскерлері мен Маскат сұлтанының қарулы күштерінің бақылауында болды. 1970 жылы 9 тамызда Маскат сұлтаны Кабус бен Саид аль-Саид құрамында Маскат сұлтандығы мен Оман имаматы бар біртұтас Оман сұлтандығының құрылғанын жариялады. 1971 жылдың соңында Оман сұлтандығы Араб мемлекеттерінің Лигасы мен БҰҰ-ға қабылданды. ==Экономикасы== В 1938 году новый султан Саид бин Таймур пришёл к власти. Но большинство шейхов племен проявляли симпатию не к проанглийскому султанату Маскат, а к имамату Оман, где у власти находился Мухаммед аль-Халили. Бiрақ шейхтарды көпшiлiк Маскатеге 1945 жылды конференцияда екiншi дүниежүзiлiк соғыстан кейiн Саид бен қанатының астына алуына кiруге айтып бiтiрдi - Теймур Саиды қансыз төңкерiсiн нәтижесiнде 1970 жылын 23 шiлдесi бiрден Оманның экономикасының жаңғыртуын баста \|начататын Кабусом құлатылған өз ұл болды, және әлеуметтiк шектеулер болдырмады Оманның 1987 жылында туризм үшiн ашылған болды Оман – жедел дамып келе жатқан мұнай-газ өнеркәсібі бар ел. Мұнайдан түсетін пайданың мөлшері жылына 6 – 8 млрд. доллар шамасында. Экономикасының дәстүрлі саласы – қолөнер кәсібі (қару-жарақ жасау, тері илеу, мата тоқу). Кейінгі жылдары химия, мұнай өңдеу, цемент, тамақ, машина жасау, металл өңдеу кәсіпорындары салынды. Негізгі ауыл шаруашылық дақылдары – құрма мен темекі. Сондай-ақ тропиктік жемістер (банан, манго, папайя), пияз бен картоп, жүгері, бидай, қара бидай, африка тарысы – [[дурра]] өсіріледі. Көшпелі мал шаруашылығы сақталған (қой, ешкі, ірі қара мал, түйе). Құс шаруашылығы мен балық аулау да (ауланған балықтың 80%-ы экспортқа шығарылады) жақсы дамыған. Оманда темір жол жоқ. Сыртқа мұнай, түсті металдар, балық, ұн, жеміс-жидектер мен көкөніс шығарады. Ауыл шаруашылығы мен балық аулау саласында еңбекке жарамды халықтың 50%-ына жуығы қамтылған. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы жылдық мөлшері 8690 АҚШ [[доллар]]ына тең. Негізгі сауда серіктестері: Жапония, Корея Республикасы, Тайвань, Сингапур, Үндістан. ==Ішкі сілтемелер== ~~== Дереккөздер ==~~ * [[Mонархия]] ~~Қазақстан энциклопедиясы~~ * [[Біріккен Араб Әмірлігі]] * [[Араб халифаты]] ==Сыртқы сілтемелер== * [http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D2%AF%D0%B1%D0%B5%D0%B3%D1%96 Арабия түбегі] ==Пайдаланылған әдебиеттер== <references/> {{wikify}} {{NavigationBox [[Қатысушы:Калыбай Салтанат\|Калыбай Салтанат]] ([[Қатысушы талқылауы:Калыбай Салтанат\|талқ]]) 18:22, 2014 ж. сәуірдің 4 (ALMT) \|Title = Географиялық бағыттауыш \|List = {{Countries and territories of the Middle East}} {{Southwest Asia}} {{Countries of Asia}} {{Arabian Sea}} {{Persian Gulf}} {{Indian Ocean}} }} {{NavigationBox \|Title = Халықаралық ұйымдар \|List = {{Cooperation Council for the Arab States of the Gulf}} {{Arab League}} {{OIC}} }} {{NavigationBox \|Title = Басқа \|List = {{Monarchies}} {{Semitic-speaking}} }} [[Санат:Ислам мемлекеттері]] [[Санат:Араб елдері]] <!--Other languages-->

Оман: Нұсқалар арасындағы айырмашылық