'''Тәңір''' (Тенгри) - [[ежелгі түркілер]], оның ішінде [[қазақтар|қазақтардың]] табиғат құбылысын, әлем құрылысын [[мифологиялық]] сарында түсінуі. Жоғарында бір ғана құдай - "[[Тәңір]]" ([[Тенгри]] - аспан) жоғарғы әлем саналды. Тәңір дүние мен адам тағдырын биледі. "[[Ұмай]]" - молшылық құдай-анасы болды. [[Тәңір]] мен [[Ұмай]] туралы мифте олардың [[түркі қағанаты]] үшін табынар құдіреті боп танылғанын айтады. Орта дүние саналатын кездің бас құдайы - "[[ыдық Иер-су]]" (киелі жер-су). Төменгі дүние мифологиясы деңгейінде зиян келтіретін күш, сақтаушы кие "[[құт]]" (жан-дүниені таныту), мекендер мен кейбір жер - киелі деген ұғым кең тараған. [[Адам]] мен дүние арасында "[[қам]]" рухы жүрді. Исламдық "[[қам]]" сөзін қабылданған "[[бақсы]]" сөзі ығыстырды, "[[албасты]]" және "[[пері]]" рухының бейнесі санаға енді. [[Көшпелілер]] үнемі жол үстінде болатындықтан олардың ұғымында жол киесі бірнешеу. Мысалы, [[Тәңір шабармандары]] - "Шұбар атты жол ие" және "Қара атты жол ие", т.б.
