Жүйке жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Arystanbek (талқылау | үлесі) 37.99.11.21 (талқылауы) істеген нөмір 1957233 түзетуін жоққа шығарды |
Arystanbek (талқылау | үлесі) ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
||
1-жол:
'''Жүйке жүйесі''' (''нервная система'') - адам мен жануарлар организмдерінің қоршаған ортаға бейімделуін реттейтін жүйе. Жүйке жүйесін зерттейтін морфологияның бөлімін {{lang-el|neurologia}} (грек, ''neuron'' — жүйке, жүйке жасушасы; ''logos'' — ілім) деп атайды. Жүйке жүйесінің қызметтері рефлекстер арқылы іс жүзіне асады.
'''Рефлекс''' — сыртқы, немесе ішкі орта әсерлеріне организмнің жауап қайтару реакциясы. Жүйке жүйесі мүшелерін негізінен [[жүйке ұлпасы]] құрайды. Жүйке жүйесі организмдегі орналасу орындары (топографиясына) мен құрылысына сәйкес: ''орталық'' және ''шеткі'' бөлімдер болып екіге бөлінеді. Жүйке жүйесінің ''орталық бөліміне'' [[ми]] және [[жұлын]], ал шеткі бөліміне — мидан және жұлыннан организмнің шеткі аумақтарына таралатын мүшелер: [[жүйке түбіршіктері]], [[жүйкелер]], [[жүйке тораптары]], [[жүйке түйіндері]] (ганглийлері) және жүйке талшықтарының ұштары жатады. Организмдегі қызметтеріне байланысты жүйке жүйесін үш бөлімге бөледі. Олар: ''сомалық (денелік)'', ''парасимпатикалық (ішкі мүшелік)'', ''симпатикалық (тамырлық)''.
''Жүйке жүйесінің сомалық бөлімі'' - [[дене]], яғни тірек-қимыл аппараты және тері жабыны мүшедерінің, парасимпатикалық бөлімі — ішкі мүшелер мен бездердің, симпатикалық бөлімі — [[тамырлар жүйесі]] мүшелерінің қызметтерін реттейді. Парасимпатикалық және симпатикалық бөлімдерді біріктіріп, жүйке жүйесінің вегетативтік бөлімі деп атайды.<ref>
==Жүйке жүйесінің бөлімдері==
14-жол:
Жұлын - орталық жүйке жүйесіне жатады. Жұлын [[цилиндр]] пішінді омыртқа жотасының өзегінде орналасқан, ұзындығы 42-45 см, салмағы 34-38 г. Жоғарғы шеті сопақша мимен жалғасады, төменгі шеті екінші арқа омыртқаға дейін созылын жатады. Жұлынның алдыңғы және артқы жағында ұзынынан созылған тік жүлгелері болады. Ол жұлынды оң және сол жақ жартыға бөліп тұрады. Жұлынның дәл ортасында іші жұлын сұйықтығына толы жұлын өзегі бар. Өзектің айналасында пішіні көбелекке ұқсаған жұлынның сұр заты (нейронның денесі мен қысқа өсінділерінің жиынтығы) бар. Сұр заттың сыртын ақ заты (нейронның ұзын өсіндісінің жиынтығы) қоршап жатады. Сонымен жұлын құрылысында ақ заты сыртында, сұр заты ішкі жағында орналасады.
[[Жұлын
Жұлынның қызметі: [[жұлын]] екі түрлі қызмет атқарады: рефлекстік және өткізгіштік.
[[Рефлекс
[[Өткізгіштік қызметі]] орталыққа тебетін (өрлеу, қозуды миға жеткізу) және орталықтан тебетін (қозуды мидан жұлын арқылы мүшелерге жеткізу) өткізгіш жолдардан тұрады. Орталыққа тебетін өткізгіш жолдармен қозу миға беріледі. Орталықтан тебетін өткізгіш жолдар арқылы қозу [[ми
Жұлынның да, мидың да сыртын үш түрлі қабықша қаптап жатады. Сыртқысы - қатты, ортаңғысы - торлы, ішкісі - жұмсақ қабық-шалар деп аталады.
[[Ми]] мен [[жұлын]] жұмсақ қабығының қабынуынан көбіне сәбилер немесе жас балалар [[менингит]] - [[делбе]] деп аталатын жұқпалы ауруға шалдығуы мүмкін. Аурудың жалпы белгілері: бас ауырады, құсады, есінен айырылады және т. б.<ref>Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2008. ISВN 9965-34-812-Х</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
{{Biosci-stub}}▼
{{stub}}▼
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Биоморфология]]
[[Санат:Биология]]
[[Санат:Морфология]]
▲{{Biosci-stub}}
▲{{stub}}
[[is:Taugakerfið]]
|