Бұлттар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол:
[[File:Maracaibo cumulonembo.jpg|thumb|Бұлт]]
==Анықтама==
'''Бұлт''' — [[атмосфера|атмосферада]]да қалқыған өте ұсақ су буы тамшыларының және мұз [[кристалдар|кристалдарының]]ының жиынтық жүйесі. Ол жер бетінен 2 — 18 км-ге дейінгі биіктікте атмосфераның төмен бөлігінде (тропосфера) құралады. Бұлттар ауа құрамындағы [[су]] буының қоюлануы нәтижесінде пайда болады. Бұлттарды құрайтын су түйіршіктерінің және [[мұз]] кристалдарының көлемі ұлғайып, олар бұлттардан бөлініп, атмосферадан [[жауын-шашын]] түрінде ([[жаңбыр]], [[қар]], [[ұлпа]], [[бұршақ]] т.б.) жер бетіне түседі. Бұлтты құрайтын тамшылар өте ұсақ, диаметрі бірнеше мкм-ден 200 мкм-ге дейін болады. Бұлттағы сұйық судың құрамы тым аз, Бұлт ауасының 1 м3-не шаққанда 1 г-ның бірнеше жүздік бөлігінен бірнеше г-ға дейін ғана жетеді. [[Бұлт]] ауа массасының ағыны әсерінен қозғалады (ауады). Олар биіктігіне қарай негізгі 4 түрге ажыратылады: жоғары ярустағы (қоңыржай ендіктерде 6 км-ден жоғарыда), ортаңғы ярустағы (6 км-ден 2 км-ге дейін), төменгі ярустағы (2 км-ден төмен) және вертикаль бағытта пайда болатын (асты төмен яруста, үсті жоғары немесе ортаңғы ярустарда) Бұлттар. Олар [[халықараралық классификация|халықараралық классификацияға]]ға сәйкес шарбы ([[Сі]]), шарбы-будақты [[(Сс]]), шарбы-қабатты ([[Сs]]), биік будақты ([[Ас]]), биік қабатты ([[Аs]]), қабатты-жауынды ([[Ns]]), қабатты ([[St]]), қабатты-будақты ([[Nс]]), будақты ([[Сu]]), будақты-жауынды ([[Сb]]) болып бөлінеді. Бұлттардың шығу тегін сыртқы пішіні мен ішкі құрылым ерекшеліктері бойынша, сондай-ақ, мөлдірлік көрсеткіші бойынша анықтауға болады. Жоғарғы ярустың шекаралары полярлық ендіктерде 3 — 8 км, қоңыржай ендікте 5 — 13 км, тропикалық ендікте 6 — 18 км аралығында. [[Тропосфера|Тропосферада]]да байқалатын әр түрлі текті Бұлттардан басқа 20 — 30 км және 70 — 80 км биіктікте маржан тәріздес және [[күміс]] тәріздес Бұлттар кездеседі. [[Маржан]] тәріздес Бұлттар сирек кездеседі және тек [[Солтүстік Еуропа]] мен [[Аляска|Аляскада]]да, күн көкжиектен бірнеше градус жоғары тұрған кезде ғана байқалады. Күміс тәріздес Бұлттар өте жұқа, жұлдыздардың жарығын да әлсіретпейді, олар [[мезосфера|мезосфераның]]ның төменгі бөлігінде 75 — 90 км биіктікте 50 — 250 м/с жылдамдықпен ығысады. Мұндай Бұлттар [[жанартау|жанартаулық]]лық немесе ғарыштық тозаңнан пайда болған деп болжанады.
[[File:Cumulus mediocris.jpg|thumb|200px|]]
Бұлттардың төмендегідей негізгі типтері болады:
# ''[[шарбы бұлттар]]'' — 10 км биіктікте кездеседі, жекелеген жұқа және сирек бұлттар, түрі ақ, шарбы немесе қауырсын тәріздес
13-жол:
<ref name="source2">* Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.</ref>
 
== Дереккөздер==
== Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
Қазақ энцклопедиясы
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:География]]
[[Санат:Табиғи құбылыстар]]
 
 
{{stub}}
 
{{Link GA|de}}
{{Link FA|nn}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бұлттар» бетінен алынған