'''Тиреотоксикоз''' (жаңа лат. glandula thyreoіdea – қалқанша без және токсикоз) – қанда қалқанша безден бөлінетін [[гормон|гормондардың]]дардың көбеюінен болатын [[организм|организмнің]]нің [[патология|патологиялық]]лық жағдайы. Тиреотоксикоз өз алдына жеке ауру болып саналмайды, ол диффуздық қабынба бұғақ ауруы кезінде байқалатын белгілердің жиынтығы деп қарастырылады. Тиреотоксикоз жаңа туған балалардан бастап, ересек адамдарға дейін кездеседі. Клиник. тәжірибеде тиреотоксикоздың жеңіл, орташа және ауыр дәрежелері ажыратылады. Тиреотоксикоз белгілері байқалған науқастарда мазасыздану, қорқыныш, үрей пайда болып, ұйқысы бұзылады, қатты тер басады. Қолының ұшы, тілі, жалпы денесі дірілдеп, күннің сәл ысығанын көтере алмайды, лоқсып, құсады. Тәбеті жақсы болғанымен, жүдей бастайды, [[тахикардия]] (жүректің тез соғуы) байқалып, [[жүрек]] тұсы қатты шаншып ауырады. Қабынба бұғақ ауруы кезінде стенокардия (әсіресе, жүректің ишем. ауруымен ауыратын науқастарда); қантамыр-жүрек жүйесі қызметінің бұзылуынан “[[тиреотоксикалық жүрек]]” (жүректің қағысы күшейіп, жүрек ұшында шудың пайда болуы, әуелі сол жақ қарыншаның, кейін жүректің толықтай үлкеюі) дамиды. Тиреотоксикозға ұшыраған адамның барлығында организмнің жалпы әлсіреуі ([[астения]]) пайда болады. Бастапқы кезде бауырда өзгеріс байқалмағанмен, ауру асқынғанда, бауырдың көлемі үлкейіп, адамның сары ауруға шалдығуы немесе тиреотоксикоз кризге (бұл жағдай әбден өршіген кезде адам комаға түседі) ұшырауы мүмкін. Тиреотоксикоздың ауыр түрінде бүйрекүсті және жыныс бездерінің жұмысы бұзылады. Тиреотоксикозға байланысты [[организм|организмде]]де зат алмасу процесі мен [[белок]] [[катаболизм|катаболизмінің]]інің күшеюі нәтижесінде сүйек құрамындағы негізгі зат [[оссеомукоид]] азайып, сүйектің [[остеопороз|остеопорозы]]ы (сүйек тіндерінің сиреуі) өршиді. Тиреотоксикоз криздің алдын алу үшін тиреостатик. дәрі-дәрмектер беріледі; ісінген қалқанша безге хирург. операция жасалады. Нәрестелерде кездесетін тиреотоксикоз кеселінің алдын алу үшін қалқанша без ауруына шалдыққан жүкті әйелдерді әйелдер [[консультация|консультациясында]]сында арнайы есепке тұрғызып, қандағы [[тиреоид]] [[гормон|гормондарының]]дарының деңгейін қадағалап тұру қажет.
