Филология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Филология''' ([[Грек тілі|грек]],philologiaсөзге кұмарлык) — жазба ескерткіштерді тілдік және [[стилистика|стилистикалык]]лык жағынан талдау аркылы адамзаттын рухани мәдениетін зерттейтін тіл білімі, әдебиеттану, мәтінтану, деректеметану, палеография т. б. гуманитарлык пәндердің жиынтығы мәтін Филологиянын алғашкы накты негізі болды, онын дамуына [[философия]] елеулі ыкпал етті.

Mәдениеттін өзін-езі тануына кызмет ете отырып, Филология жазу өркениетінін неғұрлым толыскан шағында пайда болған. Таяу Шығыстын өте жоғары көне мәдениеті тіпті Филологияны білмеген, ал батыс [[еуропа|еуропалык]]лык орта ғасырда да ол жоғары сатыда болмаған. Ежелгі Үнді мен [[Греция|ГрециядаГрекия]]да Филология дүниетанымдык рефлексияның ойлау мен сөйлеуге катысы тұрғысынан зерттелген. Филологиянын жоғарылауы дүниетанымдык ойдын ұлы дәуірлерімен ([[Аристотель|Аристотельден]]ден кейінгі эллинистік әлемде, [[Р. Декарт|Р. Декарттан]]тан кейінгі 17 ғ-дағы [[Еуропа|Еуропада]]да, [[И. Кант|И. Канттан]]тан кейінгі 19 ғ.-дағы [[Германия|Германияда]]да) сәйкес келіп отырады.

Үнді Филологиясы Панини (б.з.д. 5—4 г. шамасы), Патанджали (б.з.д. 2 ғ.) сиякты үлы грамматистер мен стилистика теорияшылдарын берді. Ежелгі [[Кытай]] мәдениетінде де өзінің Филологиялык дәстүрі болған (5—6 ғ. Лю Се т. б.). Бірак жана дәуірге дейін Үнді Филологиясының жетістіктерімен таныс болмаған [[Еуропа]] Филологиясы үшін негізгі білім көзі [[ГрецияГрекия]] болды, онын негізінде Гомер ілімі жатты. Софистер дәуірінде (б.з.д. 5—4 г.) Филологияны жетілдіруге Протагор, Горгий, Продик айрыкша енбек етті. Грек әдебиет тео-риясы [[Аристотель|Аристотельдің]]дің "Поэтикасында" толығып жетілді. Эллин дәуірінде Филология философиядан бөлініп, онымен Александрия мен Пергамнын кітапханашы-мамандары шүғылданды. [[Дионисий Фракийский]] (б.з.д. 170—90 ж.) казіргі кезде белгілі сөз татары туралы ілімді калыптастырды. Кайта өркендеу дәуіріндегі ойшылдар антикалык кұнды деректердін мазмұнын менгеріп коймай, ежелгі дәуірлер тілінде сөйлеп, сол әлемнің рухани дүниесін игеруге тырысты.

16—18 ғғ. [[Германия|Германияда]]да Филологияның жана дәуірі басталды. Неміс филологі [[ Ф. А. Вольф]] "Филология" терминін колданыска енгізді, 19 ғ,- дағы неміс филологтерінін ([[Г. Узенер]], [[Э. Роде]] т. б.) аркасында көне тарихтан Филология бөлініп шыкты. Сол кезде [[романтизм]] және баска идеялыкағымдардыңәсерімен классикалык Филологиямен бірге "жана филология", онын түрлері германтану (ағайынды Я. және [[В. Гриммдер]]), славянтану ([[А. X. Востоков]], [[В. Ганка]]) және шығыстану пайда болды.

Казіргі заманда гуманитарлык білімді математика сиякты формалдандыруға тырысушылык басым. Математиканын накты әдістері Филологиянын шеткі салаларында ғана колданылуы мүмкін, бірак онын негізгі мәніне эсер ете алмайды.<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.