Ара балы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Ара балы''', '''бал''' – жоғары калориялы [[диеталық тағам]]. Жұмысшы [[Балбал арасы|бал арасының]]ның гүлді өсімдіктердің [[Шырын|шырынынаншырын]]ынан өңдеп шығарған өнімі, қоймалжың, тәтті сұйық. Ара балы бір шырынды және көп шырынды болып бөлінеді. Бір шырынды бал – тек өсімдіктің бір түрінен ғана жиналған шырын. Оны өсімдіктің түріне (қарақұмық балы, жөке ағаштың балы, т.б.) қарай атайды. Көпшырынды бал – өсімдіктердің бірнеше түрінен жиналған шырын. Мұндай балды табиғи бал беретін өңірлерге байланысты (дала балы, тау балы, бақ балы, т.б.) әр түрлі атайды. Балдың химиялық құрамы шырын жинаған өсімдіктердің түріне, топырағына, ауа райының жағдайына және балдың түрлеріне байланысты болып келеді. Ара балының сапасын негізінен хош иісі, дәмі, түсі, тығыздығы, ылғалдылығы, қоректік және жабысқақтық қасиеттері арқылы ажыратылады. Бал –қуаты жоғары тамақтық азық. Оның 1 кг-ы 3250 кал. қуат береді. Бал адам организмін витаминдермен, белокпен, ферменттермен, т.б. тіршілікке қажетті заттармен байытады. Сондай-ақ балды асқазан, бауыр, бүйрек, жүрек, өкпе, жүйке ауруларын емдеуге және суық тигенде қолданады. Ара балын косметикада, дәрі жасау өндірісінде пайдаланады. Балды құрғақ, жақсы желдетілген бөлмеде 5^оС-тан 10^оС-қа дейінгі температурада сақтайды.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>

==[[Бал|Балдың]]дың емдік қасиеттері==

*Бауыр ауырғанда. Балды бауыр және өт жолы ауыратын адамдар көбірек пайдаланады, оны белгілі бір мөлшерде ақ ірімшікке, сәбізге, лимон шырынына қосып, жеген дұрыс. Кейде тұрыптың ішін үңгіп, оған балды толтырып қойып, 3-4 сағаттан соң дайын болған шырынды өт жолы ауыратын ересек адамға ас қасықпен, ал балаға шай қасықпен, күніне 2-3 рет беру керек. Мұндай әдіс өт жолы мен бүйрекке құм, тас жиналудан сақтайды. Емдік қасиеті мол тағам түрлерінің ішінде табиғи балдың алар орны ерекше. Халық [[Медицина|медицинасымедицина]]сы бал арқылы ем қабылдауды осыдан 4000 жыл бұрын білген-ді. [[Грекия|Грек елінің]] ұлы ғалымы [[Пифагор]] «Ұзақ өмір сүрудің себебі - балды жиі қабылдағаннан» десе, әлемге әйгілі медицина ғалымы, жазушы [[Абу ‘Али Ибн Сина]] ([[Авиценна]], 980-1037 ж.ж): «Егер жастық шағыңды сақтап қалғың келсе, балды жиі же!» - деген екен.<ref>[http://www.info-tses.kz/red/article.php?article=57928 Балдың емдік қасиеті]</ref>

Бал жинау — [[ара]] [[ұя]]сының жылы маусымдағы гүл шірнесі мен тозаңын жинап, [[бал]] өндіруі; табиғи процесс. [[Ара]]лардың ішінде [[бал]] жинауға тек ерекше балауыз бездері бар, “[[жұмысшы]]” аралар (қ. [[Ара]]) ғана қатысады. [[Ара]] өзінің “[[бал сауыты]]на” (артқы екі аяғында болатын арнайы қуыс) өз салмағының жартысындай [[ШІРНЕЛІ ӨСІМДІКТЕР|шірне]] ([[нектар]]) жинай алады. Олар жинаған шірнесін ұядағы жас [[ара]]ға қалдырып, қайтадан ұшып кетеді. [[Жас]] аралар шірнені [[тор]] көзшелерге салады, желдетіп, артық ылғалын жояды. Араның сілекей безі шірнедегі қант құрамын өзгертіп, оны балға айналдырады. Көзшелер балға толғаннан кейін, [[ара]] оны балауыз қақпақшамен жабады. Мұндай [[бал]] ұзақ сақталады. Араның [[Бал]] жинауы ара ұясының күйіне, ауа райына, өсімдік түріне және оның [[Омарта|омартағаомарта]]ға қашықтығына, шірненің бөліну дәрежесіне байланысты. Бір маусымда ара ұясы 100 — 200 кг бал жинайды. Араның [[Бал]] жинауы өсімдіктердің жаппай гүлдеуіне тұстас келеді, сондықтан оны үш кезеңге бөлуге болады. Көктемгі жинау—өсімдіктің алғашқы гүлдеу кезеңінде басталады. Ерте [[көктем]]де, [[тал]], [[үйеңкі]], [[алма]], [[алмұрт]] ағаштары гүлдеген кезде аралар екі аптадай тынымсыз (күніне 5 — 6 кг) [[бал]] жинайды. [[Көктем]]де жиналған балдың сапасы өте жоғары болады. Жазғы жинау 2—3 аптаға созылады. Бұл кезде [[бал]] (күніне 6—7 кг), негізінен, жөке ағашынан жиналады. Өйткені жөке ағашы маусымның аяғы, шілденің басында гүлдейді. [[Жөке]]ден алынатын бал қоңыр түсті, хош иісті келеді. Ең көп бал — қарақұмықтан жиналады. [[Қарақұмық]] бір айдан артық гүлдеп тұрады. [[Күн]] ашық, ылғалды болса, бір ара ұясы маусымына қарақұмықтан 50—60 кг-ға дейін [[бал]] жинай алады. Күзде аралар балды аз, негізінен, күнбағыстан (күніне 3 — 4 кг) жинайды. Одан алынатын бал ашық сары түсті, иіссіз болады. <ref> Қазақ энциклопедиясы, 2 том; </ref>