Исмаилия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Исмаилдік'''— [[Шииттер|шииттіктің]] асыра сілтеуші бөлімдерінің бірі. [[Имамия|Имамияның]]ның алтыншы имамы [[Джафар әс-Садиқ]]тың ([[148]] - [[765]]) өлімінен кейін пайда болды. Яғни, [[имамия]] шиғасы жетінші имам ретінде Мұса әл-Казымды алса, исмаилер Джафар әс-Садиқтың үлкен ұлы Исмаилды жетінші [[имам]] деп қабылдайды. Жеті [[Имам|имамдыимам]]ды қабылдайтындықтан оларды «жетішілдер» (сабғина) деп атайды.

Исмаилдың өлімінен кейін ([[158]] - [[774]]) басына Әбул-Хаттабты әкелді, одан кейін Мәймун әл-Қаддах пен баласы Абдуллаһқа (761/784) баласы Мұхаммедтің айналасына жиналған Исмаилдіктер жұмыс басына [[Әбул-Хаттаб|Әбул-Хаттабты]]ты әкелді, одан кейін Маймун әл-Каддах пен баласы [[Абдуллаһ|Абдуллаһқа]]қа (761/784) бағынған. Бұл адамдар көне Орта Шығыс діндері мен жаңа Эфталон (Платон) философиясынан пайдаланып, батыни діни сенімі мен діни ұйымын құрған.

Құрылғаннан бастап 150 жылдан аса уақыт имамдары жасырын (ғайып) болған исмаилияны үгіт жүргізушілер басқарған. [[Куфа]], [[Йемен]], [[Ирак]] және Солтүстік [[Африка|Африкада]]да әрекет жасап, үгіт жүргізген бұл имамдар өз [[мазһабтар|мазһабтарының]]ының көзқарастарын таратуды қадаған. [[Бахрейн|Бахрейіндегі]] үгітшілер Бахрейіндегі басқару істерін өз қолдарын алып, сол жерде Кармати мемлекетін құрды. Зұлымдық пен қысым басым болған бұл дүниеге әділдік орнататын құтқарушы ([[Мәһди]]) келетінін, оның залымдардан өш алатынын ашуы маңайына көптеген адамның жиналуын себеп болды. Сол кездегі тәртіпке (басқаруға) қауіпті болған Исмаилдік үгітшілер Йемен мен Солтүстік [[Африка|Африкада]]да да жетістікке жетті. 297/909 жылы Мысыр мен оның айналасында Фатими мемлекетін құрды. Мысырда атақты әл-Азқар университетін салдырып, Каирды астана, әрі білім және мәдениет орталық етіп алды. 567/1171 жылы [[Айюб әулеті|айюбилер]] тарапынан жойылған [[Фатима әулеті|фатимилер]] ұзақ уақыт [[Йемен]], [[Мысыр]], [[Сирия]], [[Хиджаз]] және Солтүстік [[Африка|Африканың]]ның маңызды бөлігін өз қолдарында ұстады. Исмаилия [[әл-Мустансир]]дың халифалығы кезінде (427—487/1036—1094) Низари және Мустами тобы болып екіге бөлінді.

Алдымен [[имамия]] шиасы болған Хасан Саббах үгітшілердің жұмысының нәтижесінде Исмаилдік болды. Низардың имамдығына қолдау көрсетті. Көтерілісші және батыни пікірлерімен Ислам әлемінде батыни сенімдерді таратушы болды. Уақыт өте келе [[Йемен|Йеменнен]]нен басқа аймақтардағы Исмаилдіктер де Низардың қасына барып, низарилік көптеген аймақта үстемдік етті.

Исмаилдіктің басқарушысы «нағыз үгітші» деп аталған. Низари Исмаилдіктері қазіргі кезде дүниенің көптеген аймағына тараған. [[Үндістан|Үндістандағы]]дағы Бохра деп аталатын батыни сеніміндегі топ бұлардың бір бөлігі болып табылады. Хасан Саббах тарапынан [[Иран|Иранда]]да құрылды. Ол 483/1090 жылы Казбин маңайындағы [[Аламут]] қаласын басып алып, Иран Низари Исмаили мемлекетін құрған. Гашиш берілген қорғаушылар осы мемлекет көмегімен Исмаилдікті [[Ирак]] және [[Сирия]] мен қоса [[Кіші Азия|Анадолыда]] да таратуға тырысқақ Уақыт өте келе [[Иран|Ираннан]]нан [[Үндістан]] және [[Ауғанстан|Ауғанстанға]]ға келген Низари исмаилилігі 1233/1840 жылы [[Ага-хан I]] Әли-шаһпен Үндістанда жаңа бір кезең бастады. [[Ага Хан III]] сұлтан Мұхаммед-шаһ кезеңінде үлкен жеңіске жетіп, [[Ага-хан IV]] болған Кәрим-шаһ Әлидің басқаруымен қазірге дейін жеткен.

Қазіргі кезде Исмаилдіктер [[Үндістан|Үндістанда]]да ғана емес, [[Азия]], [[Еуропа]] және [[Африка|Африканың]]ның көптеген елдеріне тараған. Өмір сүріп жатқан елдерінде маңызды орын алған Исмаилдіктер түркі әлемінде де таралуда.

Исмаилияның көзқарастары толығымен [[Батыния|батыни]] негіздерге сүйенеді. Көне грек философиясы және Таяу Шығыс діндері кейбір Исламдық мәліметтерді батыни мағынада біріктіріп жорамалдаудан тұрады. Ислам әлеміне үлкен зиян келтіретін бұл Исмаилдік түсінігі көптеген қате көзқарастары, исраилият пен хурафаны мұсылман мәдениетіне енгізген. Олар өздерінің көзқарастарын кейде үгіт жүргізу, кейде террор мен анархия арқылы жүзеге асыруға тырысқақ Есірткі зат қолдану, мафия ұйымын құру және әйелдерді қолдану - Исмаилдік үгіт жүргізу құралдарын құрайды.

Исмаилия Аллаһтың бір екенін және [[Мұхаммед|Мұхаммедтің]]тің {{сас}} Пайғамбарлығын қабылдаумен қатар Әлиді [[Пайғамбар|Пайғамбардың]]дың өкілі және мұрагері деген пікірді қолдайды. Батыни көзқарастарын мұсылман халыққа қабылдату үшін Хазіреті Әли мен Әхли Бәйтті қолданады.

Исмаилдықтар күніне үш рет намаз оқиды. Бірақ жұма намазын оқымайды.

[[Зекет]] беру жақсы [[ғибадат]] деп саналып, басшыға беріледі. Жылжитын және жылжымайтын дүние-мүліктен жиналатын зекет Исмаилдіктің қоғам жұмыстары үшін жұмсалады. Исмаилдіктер [[Әһл әс-Сунна|Әһли Сунна]] сияқты [[Рамазан]] айында ораза тұтады. Қажылық ғибадаты да Исламдағы сияқты жүзеге асырылады.

Сонымен катар, иман иманға бағыну арқылы ғана болады. [[Ислам|Исламның]]ның элементтері уәлаяттың көмекші бөлігі болып саналады. Ал [[Иман|иманныңиман]]ның анықтамасы «'әрбір анық нәрсенің жасырын жағы болады'» деген түсінікке сүйенеді.