Гипоталамус: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

''Гипоталамус'' - сұр төмпектен (tober cinereum), ''гипофизден'' - ''hypophysis'' — (эндокринді без) және емізікше денеден (''corpus mamillare'') тұрады. Гипоталамустың сыртқы беті ақзаттан (өткізгіш жолдар), ішкі беті — қыртысасты [[Вегетативтік|вегетативті]] ядроларды (тыныс алу, қан және лимфаайналым, дене қызуы, жыныстық қызметтер т.б.) түзетін сұрзаттан құралған.

Гипоталамус ядролары(гипоталамические ядра) — мультиполярлы нейроциттерден құралған, гипоталамуста орналасқан сұрзаттық орталықтар, яғни ядролар.

Аталған ядролар нейроциттері биологиялық тұрғыдан тым белсенді және жүйке жүйесі медиаторларымен салыстырғанда, алыстан және ұзақ уақыт әсер етуге бейімделген [[нейрогормондар]] бөледі. Гипоталамустың алдыңғы бөлімі — ''нейросекрет'' бөлетін ірі мультиполярлы нейроциттер құрайтын жұп супраоптикалық және паравентрикулалық ядролардан тұрады.

Ядролар нейроциттерінің эндоплазмалық торында [[протеин|протеинді]]ді (нонапептидтер) нейрогормондар түзіледі. Оларға [[вазопрессин]] және [[окситоцин]] [[Гормондар|гормондарыгормондар]]ы жатады.

Окситоцин мен вазопрессин гормондарының қызметі [[парасимпатикалық жүйке]] жүйесінің қызметіне сәйкес келеді, яғни бұлар мүшелер құрамындағы бірыңғай салалы ет ұлпасы қабықтары мен қабаттарына әсер етеді. Сондықтан, гипоталамустың алдыңғы ядролары нейроциттерін — холинергиялық нейроциттерге жатқызады.

жанаса орналасқан ұсақ денешіктер (''Херринг денешігі'') түрінде аяқталады. Гормондар кейіннен организмге керекті мөлшерде соңғы денешіктерден [[Қан|қанғақан]]ға өтеді.

Гипоталамустың ортаңғы және артқы бөлімдеріндегі ішкі- негіздік (''медиобазальдық'') және ''төмпектік'' (туберальды) ядролары, қызметі [[симпатикалық жүйке]] жүйесіне сәйкес келетін ұсақ мультиполярлы нейроциттерден құралған. Сондықтан, бұл ядроларды — адренергиялық нейроциттерге жатқызады. Аталған нейроциттер гипофиздің безді бөлігі — аденогипофиздің гормондар түзу процесін реттеп отыратын, қарапайым молекулалы олигопептидті аденогипофизотропты гормондар бөледі.

Бұлар өз кезегінде гипофиз аденогипофизінің гормондар бөлу қызметін күшейтетін — либериндерге (күшейткіш гормондар) және керісінше, аталған қызметті баяулататын — [[статин|статиндерге]]дерге (баяулатқыш гормондар) бөлінеді. Гипоталамустың гормондар бөлу қызметін мидың жоғары бөлімдері бөлетін нейроаминдер ([[дофамин]], [[адреналин|норадреналин]], [[серотонин]], [[ацетилхолин]]) мен гормондар (эндорфиндер, энкефалиндер) реттеп отырады.

'''Гипоталамус-гипофиз жолы''' (гипоталамо-гипофизарный тракт); (грек, ''hypothalamus'' және ''hypophysis'', лат. ''tractus'' — жол) - гипоталамустың супраоптикалық және паравентрикулалық ядроларынан басталып, медиальды дөңес пен гипофиз аяқшасы арқылы гипофиздің артқы бөлігі — нейрогипофизге өтіп, қан [[Капиллярлық су|капиллярлары]] қабырғасымен жанаса орналасқан ұсақ денешіктер түрінде аяқталатын эфферентті жүйке талшықтарының будалары.

''Гипоталамус-гипофиз'' жолының аксондары арқылы гипоталамустың супраоптикалық және паравентрикулалық ядроларында түзілетін [[окситоцин]] және [[вазопрессин]] гормондары гипофиздің нейрогипофизіне өтіп, қан капиллярлары қабырғасымен жанаса орналасқан ұсақ денешіктерде (Херринг денешігінде) жинақталады. Аталған гормондар кейіннен организмге керекті мөлшерде Херринг денешіктерінен қанға өтеді.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>