138 844
өңдеме
ш
clean up, replaced: Тағы қара → Тағы қараңыз using AWB
ш (бот: хорошая статья en:Sugar; косметические изменения) |
ш (clean up, replaced: Тағы қара → Тағы қараңыз using AWB) |
||
|
[[Сурет:Sugar 2xmacro.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Сахароза кристалдары]]''.]]
'''Қант''' – [[қант қызылшасы]] мен [[қант қамысы]]нан алынатын тағамдық өнім. Ақ, сары немесе қоңыр түсті, тәтті дәмді [[кристалл]]. [[Құмшекер]] және [[шақпақ қант]] ([[рафинад]]) түрінде шығарылады. 100 г қанттың энергетикалық құндылығы (калориялылығы) 1,68 МДж (400 ккал) шамасында. Құрамы жағынан қанттардың көпшілігі – көмірсутектің сумен қосылысы Сn(Н<sub>2</sub>О)m. Мысалы, [[гексоза]] С<sub>6</sub>Н<sub>12</sub>О<sub>6</sub>, [[сахароза]] С<sub>12</sub>Н<sub>22</sub>О<sub>11</sub>, сондықтан оларды [[көмірсулар]] деп те атайды. Қант [[кондитер]], нан пісіру, [[консервілеу]], [[шарап]] жасау, т.б. өндірістерде пайдаланылады.<ref name=
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
Тағам ретінде қолданылатын кант адам организмінің қалыпты тіршілік етуіне бірден бір қажет химиялық заттар — қанттар мен углеводтар тобына жатады. Углевод және май алмасуының бұзылуымен бірге жүретін кейбір ауруларда (диабет, семіру) қантты пайдалануды бірден шектеген жөн. Дене еңбегімен жеткілікті дәрежеде айналыспағанда, әсіресе қарт адамдарға қантты мөлшерден тыс пайдалану жүрек-қан тамыр ауруларын туғызады. Қант күрделі (крахмал, лактоза, сахароза) және қарапайым ([[глюкоза]], фруктоза) болып екі топқа бөлінеді. Ең кең тараған күрделі қант — крахмал — нанның, картоптың, жармалық құрамында болады. Көкөністерде, жемістерде және басқа кейбір азық-түліктерде крахмалдан басқа, лактоза (сүт қапты), өзіндік ас қанты — сахароза (қызылша немесе қант құрағы) бар. Бұл өнімдерде жай қант та кездеседі, олардың ішінде ең жиі тарағаны глюкоза (виноград қапты) және (жеміс-жидек қанты). Глюкозаның көп мөлшері — жүзім шырынында, ал фруктозанікі — жеміс-жидектер мен балда болады. Қарапайым қант (әсіресе глюкоза) организмге жеңіл сіңеді және бәрінен де көп мөлшерде энергия береді, сондықтан оларды шұғыл түрде адамның әл-қуатын молайтатын заттар қажет болған кезде пайдаланған жөн.
Ас қантын — [[сахароза]]ны — қант қызылшасының тамырынан және қант құрағынан алады. Ас қорыту кезінде әлсіз қышқылдар мен ферменттердің әсерімен ас қанты глюкоза мен фруктозаға бөлініп организмге тез сіңеді. Ас қанты 200ᵒС-тан жоғары қыздырылғанда бояғыш заттар (яғни қанттың карамельденуі) пайда болысымен жіктеле бастайды; бұл процестер кондитер өнеркәсібінде кең қолданылады. Қоюланған (64%-тен астам) [[Сурет:Sorbitol.png|
Сорбит — ақ түсті, тәтті, иіссіз, суда жақсы еритін кристалды ұнтақ. Ол шетеннің жемісінде және көптеген жеміс-жидектердің құрамында болады. Сорбиттің тәттілігі қантқа қарағанда 2 есе аз. Организмге сіңгеннен кейін, қандағы қант мөлшерін арттырмайды. Диабетпен ауырғандардың ұзақ уақыт бойына тәулігіне 100 г-ға дейін сорбитті пайдалануы оның толығынан зиянсыз екендігін анықтады. Сондай-ақ оны өт қызметін жақсартуға да пайдаланады.
Ксилит те сорбит сияқты қолданылады. 50 г-нан артық пайдалануға болмайды.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>
== Тағы
* [[Қант өндірісі]]
* [[Қант қызылшасы]]
== Пайдаланылған әдебиет</span> ==
<references/>
{{stub}}▼
{{wikify}}
[[Санат:Қант]]
▲{{stub}}
{{Link GA|en}}
| |||