* тасымалдауға оңай жиналмалы-құрастырмалы;
* әмбебап-құрастырмалы және құралмалық шешімі бірнеше Жиһаз секцияларынан тұратын,
* бірінің үстіне бірін немесе қатарластырып қоюға болатын секциялық Жиһаз түрлеріне бөлінеді.<br>
Үлдірікті жиһаздың негізі [[ағаш|ағаштан]]тан немесе [[метал|металдан]]дан өрнектеліп жасалған, әдетте, жіңішке тік ұстын-таяныштар. Олардың арасына жекелеген жиһаз секцияларын, сөрелерді, жәшіктерді және басқа жалғастырғыш элементтерді бекітеді, үлдірікті '''Жиһаз''' ор түрлі нұсқалардың барынша үйлесуін қамтамасыз етеді. Құрастырмалы жиһазға қабырғаға жапсарластырып, көлденең орналастырылатын [[шкаф|шкафтар]]тар, шкаф-қалқалар, құрастырмалы үстелдер, кереуеттер және т.б. жатады. Ауыстырмалы жиһаздың құралмасы бөлшектерінің орнын ауыстыру арқылы оның мақсаты мен көлемін өзгертуге мүмкіндік береді. Жиһаздың бұл түріне [[кресло-кереует]], [[диван-кереует]], [[шкаф|шкафқа]]қа немесе бірінің астына бірі ысырылып жиналатын кереуеттер, төмен түсіріп немесе жазып қоятын қақпағы бар үстел-тумба, қайырмалы қақпағы бар, ысырмалы тумбаны таяньпп ететін секретер және сервант-үстел, т.б. жатады. Жиһаздың бұл түрі пайдалануға қолайлы, өйткені бөлмедегі '''Жиһаз''' санын азайтып, бос орынды көбейтуге мүмкіндік береді. Жиһазды негізінен ағаштан және ағаш материалдардан (ағаш жоңқалы немесе талшықты тақташалардан, үйеңкіден, т.б.) жасайды. Сондай-ақ пластмассалар мен металдар да қолданылады. Қаптама жабынды ретінде табиғи және синтетикалық шыбықтарды, ламинирленген қабыршақтарды, қағаз-қатпарлы пластиктерді және т.б. пайдаланады. '''Жұмсақ Жиһаз''' үшін созылмалы таспа: [[кеуек материал]], [[пенополиуретан]], табиғи не [[синтетика|синтетикалық]]лық [[мата|маталар]]лар, жасанды былғары және т.б. қолданылады. <ref name=”source1”"source1"> [[Қазақ тілі терминдер сөздігі]] I том </ref>
==Абдыра==
'''Абдыра''' — [[үй]] [[Жиһаз|жиһазы]], [[Сандық|сандықтыңсандық]]тың үлкен түрі. Тақтайдан жасап, алдыңғы бетін. Өрнектеп, сырлайды. [[Орталық Азия]] халықтары кеңінен қолданады. Аталуы — көне [[Түркілер|түркі]] қаңылтырмен қаптайды. Қақпағы және қиюласқан жіктері [[қаңылтыр]] қиықтарымен торланады тіліндегі "абыд" (жасыру) деген сөзден шыққан. Оның көлемі әр түрлі болады. Абдыраны мықты әрі жеңіл [[Ағашты|ағаштыңағашты]]ң тегістеп жонылған тақтайынан қиюластырып жасайды. Абдыра бір түсті сырмен боялып, кейбірінің алдыңғы беті сәнді болу үшін түрлі өрнектермен әшекейленген жұқа қаңылтырмен қапталады. Қозғауға ыңғайлы болу үшін абдырадың екі бүйіріне қос-қос тан төрт тұтқа орнатылып, қақпағына құлып салынады.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>
== Адалбақан ==
'''Адалбақан''' — [[киім]] және т.б. үй мүліктерін ілуге арналған [[жабдық]]. Адалбақан көбінесе бұтағы көп [[балапан]] [[қайың]] мен [[шырша|шыршадан]]дан (самырсыннан) жасалады. Жас ағашты кесіп алып қабығын аршығаннан кейін, оның бұтақтарын түп жағынан бір сүйемдей қалдырып, ұшын кесіп тастайды, [[бұтақ]] түбірлерін бақанның жоғарғы ұшының бағытымен майыстырып иеді де, ұштарын қайыспен не мықты жіппен бақанның діңіне таңып, көлеңкеде кептіреді. Иілген бұтақтар жазылып кетпейтіндей болып әбден кеуіп қалыптасқан кезде таңғышты шешіп алып, оның ұштарын үшкірлеп жонып ілгек жасайды. Кейде адалбақанды бұтақсыз ағашқа басқа ағаштың бұтағын не болмаса [[Бөкен|бөкенніңбөкен]]нің мүйізін бекіту арқылы да жасайды. Адалбақан сәнді болу үшін шеберлер оның сыртын әр түрлі бояулармен өрнектеп сырлайды, [[бүршік]] бас [[алтын]], [[күміс]] шегелермен нақыштайды.
==Ағаш төсек==
'''Ағаш төсек''' - жатып тынығуға арналған жайлы [[жиһаз]]. [[Ел]] арасында "төсек ағаш", " төсағаш", "кереует", ал кейбір көркемдік ерекшеліктеріне қарай "сырлытөсек", "күмістелген төсек", "сүйектелген төсек", "оюлы төсек" деп аталады. Бетіне салынған [[ою-өрнек]] әр түрлі болғанымен, бәрінің сыртқы пішіні ұқсас. Қайқылау келген екі басы жатуға ыңғайлы жалпақ арқалығымен бірге бөлек дайындалып, төрт аяғы [[сүйек]], [[күміс]], әр түрлі тастар, [[көксауыр былғары]], қызғылт, күрең, сары, жасыл, қоңыр бояулармен өте әсем көркемделетін екі бетімен тұтасады. [[Қақ]] ағаштың түзу тақтайларынан құрастырылады. Ағаш төсек пішіні ұсталардың шеберлігіне, көркемдік талғамына, қолданылатын [[құрама]] материалдарына қарай, әрі [[Қазақстан]] аймақтарындағы ағаш шабу өнерінің жергілікті дәстүрлеріне сай түрліше жасалуы мүмкін. Ағаш төсек кейде cәндеп [[көрпе]]-[[ТӨСЕК|төсек]] те жиналады.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі</ref>
==Алаша==
'''Алаша''' — әртүрлі түске боялған мақта, жүн жіптерінен өрмекпен тоқылатын төсеніш мүлік. Екі әдіспен тоқылады.
'''Асадал'' '– [[Тамақтану|тамақ]], ыдыс-аяқ сақтайтын үй жиһазы. Кебеженің сирақты түрі. Үстіңгі бөлігі қақпақталып, бетіне түрлі [[Нақыштау|нақыштар]] салынады, сүйекпен, қаңылтырмен, әр түрлі тастармен безендіріледі.
==Бөстек==
'''Бөстек'''– [[ҚҰЛЫН|құлын]], [[бөкен]], [[елік]], ешкінің иленген терісінен жасалатын жұмсақ төсеніш, [[Көнекөне түркі тілі|көне түркі тіліндегі]]ндегі “посты” (тері) сөзінен шыққан. Бөстекті құлын, бөкен, елік, [[ешкі]] терісінен іш жағына қара бидайдың ұны мен кебегіне айран қосып жасаған ерітінді жағып, бірнеше күн жылы жерде ұстайды. Содан кейін сіңген теріні кергілеп, уқалап жұмсартады да, қатты сүйекпен не қайрақ таспен сүргілеп барқыт, [[шұға]] сияқты матамен көмкере астарлап пайдаланады, көбіне иленген қалпында да төсене береді. Бөстекті төрге не қарттар отыратын орынға төсейді.
==Дастарқан==
'''Дастарқан'''— [[ас]] қоюға арналған [[мата]] төсеніш. Дастарқанды кейде "[[Асжаулық]]" деп те атайды. Дастарқан сол үшін көбінесе ашық түсті не гүлді маталардан көлемі әр түрлі етіп тігіледі. Дастарқанның жиегін қайырып сыриды, сәнді болуы үшін [[шашақ]] тағады. Қазіргі кезде көбіне клеенкадан жасалған дастарқан пайдаланылады.<ref name=”source1”"source1"> [[Қазақ тілі терминдер сөзді]], І-том </ref>
==Дорба==
'''Дорба''' — құрғақ тамақ немесе әр түрлі ұсақ-түйек заттар салуға арналған кішігірім [[қапшық]]. '''Дорбаны''' матадан не жүн жіптен тоқып жасайды. Матадан тігілген дорбаның аузы бүгіліп, бау өткізіледі. Ішіндегі [[зат]] төгіліп қалмауы, сырттан шаң-тозаң енбеуі үшін дорбаның аузын бүріп, бауымен байлап қояды. '''Дорба''' жолға шыққанда алып жүруге де, үйде іліп қоюға да қолайлы.
==Жүкаяқ==
'''Жүкаяқ'''– дәстүрлі [[қазақ]] [[қоғам|қоғамында]]ында қолданылған, сандықтың астына қойылатын [[жиһаз]]. Ағаштан жасалады, төрт аяғы болады. Жүқаяқтың беті металмен қапталып, әр түрлі өрнектермен әшекейленген.
==Киіз==
[[Сурет:Yurta.JPG|right|thumb|Қазақ киіз үйде|300px]]
'''Киіз''', кигіз – қойдың күзем жүнінен басылған, үй тұрмысында пайдаланылатын бұйым. Көшпелі халық өмірінде киіздің алатын орны ерекше. Киіз қазақ жеріндегі көшпелі тайпаларда б.з.б. 1-мыңжылдықта белгілі болған.
[[Ноин-улин]] мен [[Пазырық]] қорғандарынан табылған заттардың ішінде киізден басылған бұйымдар да бар. Бұл киіз басу өндірісі ерте дамығанын көрсетеді. Киізден сырт киім, байпақ (аяқ киім) тіккен, оны тек үйді жабу үшін ғана пайдаланып қоймай, киіз үйдің ішкі жасау-жиһаздарын, өзге де тұрмыс-тіршілікке қажет заттарды тігуге де қолданған. Халық шеберлері қазіргі кездің өзінде киізден қоржындар мен дорбалар жасайды.
Ақшаңқан киіз ақ қойдың жүнінен басылады. Дайын киізден туырлық, үзік, [[түндік]], [[текемет]], сырмақ жасалады. Басылатын жүннің мөлшерін, жарамдылығын айыра алатын, шабақтау мен тартуға шебер адамды киізші дейді. Киіз қазір фабрикаларда арнаулы станокпен басылады.
'''Киіз''' - [[жүн]] және [[түк|түкті]]ті тері қалдықттарын илеу арқылы немесе [[минерал|минералды]]ды мақтаға тұтқыр [[материал]] қосып, жылумен өңдеп, қалыптау тәсілімен жасалған аралық төсем, тығыздау арқылы [[дыбыс]] пен [[жылу|жылуды]]ды оқшаулау үшін пайдаланылатын зат.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын баскарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0</ref>
==Сыртқы сілтеме==
* [http://www.mebel.kz/suppliers Жиһаз компаниялары]
* [http://company.citylife.kz/9/178 Қазақстан Жиһаз компаниялары]
==Тағы қарақараңыз==
*[[Өскемен Жиһаз Комбинаты]]
*[[Сандық]]
* [http://Malimetter.kz/zhihaz/ Malimetter.kz Жиһаз реферат] (қазақша)
{{wikify}}
[[Санат:Жиһаз]]
[[Санат:Интерьер]]
[[sk:Nábytok]]
|