Британ аралдары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 76 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q38272 (translate me)
ш →‎Дереккөздер: clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиет → Дереккөздер using AWB
30-жол:
[[File:British Islands.svg|thumb|Британ аралдары]]
'''Британ аралдары''' — [[Еуропа]]ның солтүстік-батысында орналасқан топарал. Құрамына [[Ұлыбритания]] мен [[Ирландия]] аралдары және көптеген ұсақ аралдар ([[Мэн]], [[Англси]], [[Уайт]], Ішкі және Сыртқы [[Гебрид]]тер, [[Оркней]], [[Шетланд]]) енеді. Ауданы 325 мың км²-ден астам, оның 230 мың км²-ін [[Ұлыбритания]], 34 мың км²-ін [[Ирландия]] алып жатыр. Британ аралдары жағалауындағы сулардың тереңдігі 200 м-ден аспайды. Британ аралдары қатпарлы [[палеозойлық]] құрылымдардан түзілген. Жер қыртысының қалыптасуына [[кайнозойлық]] тектоник. қозғалыстар, мұз басу, карст процестері әсер еткен. Жер бедерінде аласа таулар ([[Грампиан]], [[Пенин]], [[Кембрий]], [[Керри]], т.б. ), таулы қыраттар (Оңтүстік Шотланд) және жазықтар кезектесіп келеді. Олардың шығу тегі әр түрлі (теңіздік, мореналық, жанартаулық). Ең биік жері — [[Грампиан]] тауындағы [[Бен-Невис]] жотасы (1343 м). Климаты жыл бойы басым болатын ылғалды батыс желдеріне тәуелді. Жылдық жауын-шашын мөлш. 700 — 1500 мм. Қаңтардың орташа температурасы 3 — 7ӘС. Шілденің орташа температурасы 11 — 17ӘС. Тұман жиі байқалады. Ірі өзендері: [[Северн]] (310 км), [[Темза]] (334 км), [[Шаннон]] (368 км); өзендердің суы мол, кеме жүзеді. Ең ірі көлі — [[Ирландия]]дағы [[Лох-Ней]] көлі (400 км²). Солтүстігіндегі күлгін топырақтарда қарағай, қайың, оңтүстігінде емен, шамшат өседі. Қазіргі кезде ормандар Британ аралдарының 4 — 5-ін ғана алып жатыр. Жануарлардан [[түлкі]], [[кірпі]], [[жабайы қояндар]], [[тиін]] мекендейді. Жыртқыш құстар (сапсан, қаршыға және т.б.), құр, жабайы кептерлер, су құстары (шағала, тырна, үйрек) тараған. Британ аралдарының табиғаты адам әрекетінен қатты өзгерген. Аралда Ұлыбритания және Ирландия мемлекеттері орналасқан.
==Дереккөздер==
==Пайдаланылған әдебиет==
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том