Негіздер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 74 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11193 (translate me)
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол:
[[Сурет:Synthesis Orsellinic acid A.svg|thumb|Alt=A.|[[Негіздер]]]]
'''Негіздер'''– ерітінділерінде бір немесе бірнеше [[гидроксид]] иондарын түзіп, диссоциацияланатын күрделі заттар. Егер элемент бірнеше [[гидроксид]] түзетін болса, оның тотығу дәрежесі рим цифрымен көрсетіледі. Мысалы, Cu(OH)2 – мыс (ІІ) гидроксиді, CuOH – мыс (І) гидроксиді. Негіздердің көпшілігі суда ерімейді немесе аз ериді. Суда жақсы еритін Негіздерді сілтілер деп атайды. Оларға LіOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, Sr(OH)2, Ca(OH)2, Ba(OH)2, NH4OH (NH3*H2O аммиак суы) жатады. Сілтілердің судағы ерітінділері теріні, матаны, т.б. күйдіреді. Осыған байланысты кейде оларды күйдіргіш калий, күйдіргіш натр, т.б. деп те атайды. Құрамында екі не үш гидроксид тобы бар Негіздер ерітіндіде сатыланып диссоциацияланады. Мысалы, Ca(OH)2*Ca(OH)++OH (бірінші саты), Ca(OH)+Ca2++OH– (екінші саты). Сонымен қатар бір мезгілде қышқылдық және негіздік типпен [[диссоциация]]лана алатын Негіздер (гидроксидтер) де болады. Негіздердің маңызды химиялық қасиеттері олардың қышқылдармен, қышқылдық және [[амфотер]]лік оксидтермен немесе гидроксидтермен тұз түзе әрекеттесуі. Сілтілік металдар [[гидроксид]]тері қыздыруға төзімді. Суда жақсы еритін Негіздерді негіздік оксидтерін сумен тікелей әрекеттестіру арқылы алады. Мысалы, CaO+HА2O*Ca(OH)2. Суда аз еритін немесе ерімейтін Негіздерді сәйкес элементтің тұзына ерімтал гидроксидтермен әсер ету арқылы жанама жолмен алады. Мысалы, FeCl3+ +3NaOHFe(OH)3+ 3NaCl.
<ref>Қазақ энциклопедиясы, 7 том </ref>
== Негіздердің алынуы ==
1. Белсенді металдардың [[су]]мен [[әрекет]]тесуі нәтижесінде:
12-жол:
::К<sub>2</sub>O+Н<sub>2</sub>O=2КOН
 
3. Ерімейтін және екідайлы негіздерді олардың ерімтал [[Тұздар|тұздарынатұздар]]ына сілті ерітіндісімен [[әсер]] ету арқылы алуға болады:
 
::ZnSO<sub>4</sub>+2NaOH=Zn(OH)<sub>2</sub>↓+Na2SO<sub>4</sub>
37-жол:
 
== Негіздердің жіктелуі ==
[[Қышқылдар]]дың негізділігі түсінігіне негіздердің қышқылдылығы сәйкес келеді, ол [[гидроксотоп]]тардың санымен анықталады, [[Химиялықхимиялық реакциялар|химиялық реакцияларда]]да олар қышқыл қалдығына алмасады. Негіздердің калдықтарының [[Валенттілік|валенттіліктеріваленттілік]]тері қышқыл қалдықтарына алмасқан [[гидроксил]] топтарының санымен анықталады.
 
Химиялық формулалардың [[Молекула|молекуладағымолекула]]дағы атомдардың байланысу реті мен элементтердің валенттіліктерін көрсететін түрі — құрылымдық [[формула]] деп аталады. Мұндай формулалардағы әрбір [[сызықша]] бір валенттілікке сәйкес келеді.
 
== Физикалық қасиеттері ==
Негіздердің [[су]]дағы ерітінділері [[қол]]ға сабындалып тұрады; [[мата]]ны, [[Тері|терінітері]]ні, [[қағаз]]ды күйдіреді, сондықтан куйдіргіш сілтілер (КОН, NaOH) деп аталады. Олармен [[жұмыс]] істегенде аса [[абай]] болу керек. Негіздерді еріткенде әдетте кәрлен [[ыдыс]]тар колданылады, онын, себебі шыны ыдыстар сілтілермен әрекеттескенде тез бүлінеді.
 
Қышқылдар сияқты барлығына ортақ [[Анықтағыштар|анықтағыштарыанықтағыштар]]ы (индикатор) бар, себебі олардың барлығына ортақ гидроксотоптары бар. Негіздерді анықтауға [[фенолфталеин]] деп аталатын анықтауыш қолданылады.
 
== Негіздердің химиялық қасиеттері ==
Барлық негіздерге ортақ [[қасиет]] - олардың [[Қышқылдар|қышқылдарменқышқылдар]]мен әрекеттесіп, [[тұз]] және су түзуі.
 
=== Негіздердің қышқылдармен әрекеттесуі ===
95-жол:
::'''су + тұз сілті + екідайлы гидроксид+ қышқыл→тұз + су'''<ref>Химия: Жалпы білім беретін мектептің сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. –Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN9965-34-887</ref>
 
== Дереккөздер ==
== Пайдаланылған әдебиет ==
<references/>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Негіздер» бетінен алынған