Джордано Бруно: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Бруно Джордано Филиппо''' (1548, [[Италия]], [[Нола]] — 17.2.1600, [[Рим]]) — италиялық философ, ақын, астроном. Дінге қарсы көзқарасы үшін шіркеу басшылары оны қуғынға ұшыратты. Сондықтан ол Италиядан кетіп, [[Франция]]да, [[Англия]]да, [[Германия]]да тұрды. Италияға қайтып оралғаннан кейін (1592), [[инквизиция]] оны діннен безген деп айып тағып, сегіз жыл түрмеде ұстады, кейін тірідей отқа жағып өлтірді. Бруно философияның мақсаты табиғаттан тыс тұрған құдай бар деп білу емес, “заттардың өз құдіреті” болып табылатын табиғатты тану деп тұжырымдайды. Ол ғаламның шексіз екендігі жайында идея ұсынды (“[[Ғалам және ғалам дүниелері, шексіздік туралы]]”, 1584). Дүниенің физ. біртектілігін (барлық дене жер, су, от, ауа және эфирден тұрады деген 5 элемент жөнінде ілімі) мақұлдайды. Бруноның алуан түрлі заттар пайда болатын біртұтас шексіз қарапайым [[субстанция]] жайындағы түсінігі қарама-қарсылықтың ішкі біртектілігі мен үйлесуі жөніндегі идеяға байланысты (“[[Себеп, бастама және біртұтастық туралы]]”, 1584). Болмыстың негізгі өлшемі — [[монада]]. Монаданың әрекет етуі кезінде [[дене]] мен [[рух]], [[объект]] пен [[субъект]] қосыла бірігеді. Ең жоғары субстанция — “[[монадалардың монадасы]]” немесе [[құдай]]: ол біртұтас болғандықтан әрбір жекеден көрініс береді. Бруноның бұл идеялары жаңа заманғы [[философия]]ның дамуына зор әсерін тигізді. Ғарышнамада Бруно өз дәуірі үшін озат, ал кейін ашылған астрон. жаңалықтар бойынша дәлелденген болжамдар айтты. Олар: Күн жүйесіндегі сол кезде белгісіз планеталардың бар екені, Күн мен жұлдыздардың өз осімен айналатындығы туралы, ғаламда Күн тәріздес сансыз көп денелер бар екені жайлы, т.б. Жер мен аспанның арасында қарама-қарсылық бар деп білетін ортағасырлық пікірді бекерге шығарып, басқа дүниелерде де тіршілік болуы мүмкін деген пікірлері. Бруно поэзиялық шығармаларында классицизмге қарсы бағыт ұстанды. Клерикалшылдыққа қарсы жазған сатиралық “[[Нұх кемесі]]” атты поэмасында және филос. сонаталары мен комедияларында бұрынғы ескі ережеден бас тартып, еркін формаларға көшті.