Айыртау ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Айыртау ауданы''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан облысының]]ның оңтүстік-батысындағы әкімшілік [[аудан]]. [[1928]] жылы құрылған.

Ауданның аумағы ''9,6 мың'' шаршы километр. Аудан орталығы - [[Саумалкөл]] ауылы. [[Облыс]] орталығы мен [[Саумалкөл]] ауылының ара қашықтығы ''250 километр''; ең жақын темiр жол станциясына дейiн ''0,4 километр''. Ауданда ''15 ауылдық округ'', ''88 ауылдық [[елдi мекен]]'' бар. Аудан батысында Мүсiрепов және [[Шал ақын ауданы|Шал ақын аудандарымен]], солтүстiгiнде - Есiл ауданымен және шығысында Ақмола облысымен шектесiп жатыр.

Аудан тұрғындары негізінен егіншілікпен, мал өсірумен айналысады. [[Ауыл шаруашылығы|Ауыл шаруашылығына]]на пайдаланатын жер көлемі 735,5 мың га, оның ішінде егістік жері 437,1 мың, шабындығы 13,4 мың, жайылымы 285,0 мың. Орманды алқап ''142,0 мың'' га, 29,9 мың га жерді өзен-көл алып жатыр. Аудан әкімшілігі орталықтар мен Саумалкөл село арқылы [[Қостанай]] — [[Көкшетау]] — [[Қарасу]] темір жолы өтеді. [[Автомобиль]] жолы Саумалкөл селосын ішкі елді мекендер арқылы [[Көкшетау]], [[Новоишим]], [[Тайынша]] темір жол бекеттерімен, шалғайдағы селолармен байланыстырады.

Аудан аумағы [[орман | орманды]]ды дала зонасында орналасқан. Жердiң үстiңгi қабаты қара [[топырақ | топырақты]]ты. Аудан аумағының рельефi қара [[топырақ | топырақты]]ты жазық дала, сортаң топырақты жерлер де кездеседi. Жер қыртысы батыста [[Есіл (өзен) | Есіл өзенінің]] [[Аққанбұрлық]], [[Иманбұрлық]] салаларымен, солтүстігінде қазаншұңқырлармен тілімденіп, ойлы-қырлы болып келеді. Батысында [[Имантау]] (661 м), [[Жақсыжаңғызтау]] (730 м) және [[Сырымбет]] сияқты таулы-жоталы әсем аймақ орналасқан. Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық келеді. Қаңтардың орташа температурасы — -17- 18°С, шілдеде 18-20°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300-350 мм, орманды-таулы бөліктерде ''370 мм''. Аудан аумағынан Аққанбұрлық, [[Бабынбұрлық]], Иманбұрлық (Есіл өзенінің оң жақ салалары) ағып өтеді. [[Жақсыл]], [[Жаңғызтау]], Имантау, [[Шалқар]], [[Саумалкөл]], Үлкен Қоскөл т.б. тұщы көлдер орналасқан. Аудан жері орманды-далалық аймаққа жатады. Топырағы — қаратопырақты, орманды жерде күлгін болып келеді. Далалы жазықта шоққайың, қарағай, шалғын, қыратты жерінде қарағайлы-қайыңды тоғайлар, өзен бойларында қызыл селеу т.б. аралас шөптер өседі. Ашық дала негізінен егістікке, шабындық және жайылым ретінде пайдаланылады. Аңдардан далаларда: қасқыр, [[түлкі]], қоян; ормандарда: [[елік]], бұлан, тиін; өзен-көлдерде құстардан: [[қаз]], үйрек, аққу, [[қызғыш]], құр, тауқұдірет, жылқышы мекендейді; балықтан: табан, шортан, алабұға бар.

* [[Құсбек селолары]].

Ауданда [[2010]] жылғы 1 қаңтарға 396 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 45 - орта, 349 - шағын кәсiпорындар. Олардан 169 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 227 - жеке меншiк нысанына жатады. Ауданда облыстың [[ауыл шаруашылығы | ауыл шаруашылығының]]ның жалпы өнiмiнiң 8,4 пайызыы (20 106,0 млн.теңге) өндiрiлген. Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 1 451,8 млн.теңгеге [[өнiм]] өндiрiлген, облыстағы үлесi 2,1%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 115,8% құрайды.

Бөлшек тауарайналымның көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 612,8 млн.теңге сомасын құрады. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 138,1%. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 16 788,3 млн.теңге соманы құрап, тозу деңгейi 35,6% болды. Негiзгi капиталға салынған [[инвестиция]] көлемi 1 983,5 млн.теңге құрады. Пайдалануға 12,5 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 28,4 мың адам жұмыс iстейдi.