Қазбалы отын: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

:'''Каустобиолиттер'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том </ref><ref> Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мекгеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref> (''[[грек тілі|грекше]]: kaustos – жанғыш, bіos – тіршілік және lіthos – тас'')— жанғыш қазындылар; органикалың жолмен пайда болған тау жыныстары. Каустобиолиттер 3 топқа бөлінеді:

#Гумолиттер ([[торф]], [[қоңыр көмір|қоңыр]] және [[тас көмір|тас көмірлер]]лер)

#Сапропелиттер ([[жанғыш тақтатас|жанғыш тақтатастар]]тар, сапропельдік көмір, [[кеннель]], богхед)

:1) [[көмір]] қатарындағы каустобиолиттер, оларға: шөгіндіжаралумен сингенезисті [[таужыныс|таужыныстар]]тар ([[шымтезек]],[[көмір|қазба көмірлер]], жанғыш тақтатастар) мен минералдар (мыс., [[янтарь]]) жатады. Каустобиолиттердегі органикалық заттар басқа таужыныстардағы шашыранды органикалық заттардың түрөзгешеліктерінен әлдеқайда көп мөлшерде (көмірде — 50%-дан асады, жанғыш тақтатастарда — 50—25%, кейде оларда тиісті техникалык сапасына байланысты органикалық заттардың мөлшері төмендеу болуы мүмкін);

:2) [[мұнай]] (және [[нафтоид]]) қатарындағы каустобиолиттер, олардың [[асфальт]], [[әзәкерит]] және т.о.). Келтірілген екі қатардың бір-бірінен алшақтығына байланысты Каустобиолиттердің бірегей генетикалық жіктеме аясына сыймайтындығы байқалады, олардың түпкілікті өзгешеліктері мен айрыкша сипаттамасы жіктеме принципіне қарама-қайшы келеді. Көмір қатарындағы каустобиолиттер заттық құрамы (гумолиттер, сапролиттер, липтобиолиттер мен олардың аралық өтпелі түрөзгешеліктері) және көмірлену дәрежесі ([[шымтезек]], [[қоңыр көмір]], [[тас көмір]] және [[антрацит]]) бойынша жіктеледі. Көмірлердің жіктемесінде органикалық заттың бастапқы материалы, түпнұсқа өсімдіктердің сабақтары, жапырақтары және баска бөліктері, бастапқы материалдың жиналуы мен түрленуінің физикалык-географиялық және биохимиялық жағдайлары, ортаның ландшафты, тектоникалық жағдай ескеріледі. Бұл жағдайлар көмірдің петрогенетикалық типтерінің қалыптасуын анықтайды. Барлық көмір типтері олардың құрылымына, бітіміне және жылтырлығына негізделіп бөлінеді. Мұнай (нафтоид) қатарындағы жаралу жағдайы бойынша генетикалық желілерге ажыратылады, олардың ауқымында физикалық және химиялық белгілері (консистенция, балқығыштық, ерігіштік, элементтік құрамы, т.б.) бойынша градациялар бөлінеді. Олардың табиғи катары: мұнай-мальт- асфальт-асфальтит (немесе керит) — антраксолит. Битумдар екі негізгі генетикалық қатарға бөлінеді: нафтоидтер және нафтиттер.<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—

Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref>

**Гумолиттер батпақты жерлерде өскен жоғары сатылы өсімдіктердің қалдықтарынан, [[оттегі|оттегінің]]нің мардымсыз қатысуы нәтижесінде пайда болған гумустік (қарашірінді) заттардан түзіледі (торф, қоңыр көмір, тас көмір).