Уикипедия

Бабыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш clean up, replaced: Индия → Үндістан using AWB
42-жол:
| Туылған жері = [[Андижан]]
| Қайтыс болған күні = 26.12.1530
| Қайтыс болған жері = [[Агра]], ИндияҮндістан
| Жерленді = [[Сады Бабура]] (Бах-и Бабер), [[Кабул]]
| Діні = [[Ислам]], [[Сүннет]]тер
89-жол:
[[1507]] ж. [[мамыр]]да [[Мұхаммед Шайбани|Шайбани хан]] [[Әмудария]]дан өтіп, [[Хорасан]] жеріне барады. Темірдің соңғы әулеті Сұлтан Хұсайын мырзаның елордасы — [[Герат]] дұшпан алдында әлсіздік көрсетеді. Шайбани Гератты жаулап алып, өзінің жаугершілік жолында Иран шекарасына жетеді… Ал, [[Иран]] шахы Исмаил Шайбанидің бұл қылығын ұнатпайды. [[1510]] ж. Исмаил Хорасан жеріне жорық жасайды. Осының алдында ғана, [[1508]] ж. қазақтар мен моғұлдардың бірігіп күш көрсетудің нәтижесінде Шайбани бастаған әскерлер [[Сырдария]] бойында үлкен жеңіліске ұшыраған еді. Сондықтан олар Иран әскерлеріне қарсы керісуге жарамайды. Мұны сезген Шайбани өзінің аз ғана адамдарымен [[Мерв]] қаласына барып тығылады. Бірақ кейінгі бір ұрыста Шайбани қаза тауып, әскерлері талқандалды. Сөйтіп Гератты Иран шахы Исмаил басып алады.
 
Осы кезде Бабыр өзінің ең қауіпті дұшпаны Шайбанидің қаза тапқанын естіп, өзінің бұрынғы патшалығын [[Шайбани әулеті|Шайбани әулетінен]]нен қайта тартып алу үшін әрекет жасайды. Осы мақсатпен ол Иран шахына ұсыныс жасайды. Шах бұған келіседі. Сөйтіп Бабыр Кабулдан қалың қолмен аттанып, [[Әмудария]]дан өтіп, Хисарға келеді. Қарсылық көрсеткен [[Шайбани әулеті|Шайбани әулетініңъъ отрядтарын қиратып, Мауреннахрдың көптеген бөлігін (Хисарды, Кулыбты, Кундузды, Бадахшанды) басып алады. Сөйтіп, Самарқанға қарай бет алады. Осы жорықта Бабырдың қасында жүрген оның туған бөлесі, «[[Тарихи-Рашиди]]» кітабының авторы [[Мұхаммед Хайдар Дулат|Мұхаммед-Хайдар Дулатидің]] айтуына қарағанда, қатал көшпеліліерді жеңіп шыққан Бабырды Самарқан халқы қуанышпен қарсы алады. Оның жолына жібек кілем төсейді. Көшелер қызыл гүлге бөленеді. Сөйтіп [[1511]] ж. Бабыр Самарқанға салтанатпен кіреді. Бірақ Бабардың Иран шахы Исмаилмен одақтас болуы самарқандықтарды қатты мазасыздандырады.
 
Мешітке Хутба оқылып, онда Бабырды падишах деп дариялайды. Бұл хутбада [[қызылбастар]]дың (ирандықтардың) [[он екі имам]]ының есімі аталып, [[Исмаил шах]]тың аты да қосыла оқылады. Міне осы жағдай Бабырдан самарқандықтардың көңілін суытты. Оның үстіне самарқандықтарға сенген Бабыр өз қолындағы Иран әскерлерін таратып жібереді.
102-жол:
Сонымен Үндістан Бабырдың екінші отаны болды. Ол мұнда үлкен мәдени жұмыстар жүргізді, аса күрделі құрылыстар салды, елдің ең таңдаулы ақындары мен ғалымдарын өз маңына топтады. Дегенмен, оның өмірінің соңғы кезі де қайғы-қасыретпен өтті.
 
Ең алдымен ол өзінің туып-өскен, жастық шағын өткізген Отанын — Мауреннахрды сағынды, оның үстіне жеңілген дұшпандар да қарап жатпады, оған қарсы астыратын күрес жүргізді. Мәселен, Ибрагим Лолидің шешесі Бабырдың асына у қосып беріп, оны улап өлтірмек болды. Бабырға Үндістанның ауа-райы да жақпады. Біресе ыстық соғып, біресе салқын тиіп, ауыра берді. Ақырында ол 1530 жылдың 26 желтоқсанында Аграда қайтыс болды. XVII ғасырдың басында оның денесі әкелініп, өзінің көзі тірі кезіндегі өсиеті бойынша, биік төбенің бауырындағы бақ ішінде жерленеді, басына [[мәрмәр]]дан құлпытас қойылды.<ref>Кор-Оглы Х.Г., Узбекская литература, М., 1968; Полн. собр. русских летописей, в 30-ти т., т. 13, СПб. — Л. — М., 1841 — 1965; История Индии в средние века, М., 1968; История Афганистана, т. 2, М., 1965; Захир ад-дин Мұхаммед Бабыр, “Бабырнама”, А., 1993. </ref><ref>Қазақ Энциклопедиясы, 1 том</ref><ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.«Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2 </ref>
 
== Шығармалыры: ==
108-жол:
==Дереккөздер==
<references />
 
 
== Тағы қараңыз ==
* [[Бабырнама]]
{{wikify}}
 
[[Санат:Үндістан монархтары]]
[[Санат:Моғол императорлары]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бабыр» бетінен алынған